حرف حساب دراگی

طرح نجات ماریو دراگی برای یورو

یک هفته پیش، پس از آنکه بازده اوراق قرضه‌ ده‌ساله‌ اسپانیا بالای ۷ درصد رفت، چند کلمه از دهان ماریو دراگی، رییس بانک مرکزی اروپا (ECB) کافی بود تا بازارهای هراسیده را آرام کند.

تجار و سرمایه‌گذاران به وعده‌های او در کنفرانس سیاست‌گذاری لندن در بیست و ششم ژوئن امید بستند، چرا که دراگی با قاطعیت گفته بود: «برای نجات یورو به هر کاری لازم باشد، دست خواهیم زد» و اطمینان داده بود که کارهای او و بانک مرکزی اروپا «کفایت خواهد کرد». فشار بر ایتالیا و اسپانیا ــ سومین و چهارمین اقتصادهای بزرگ منطقه‌ یورو ــ با این حرف‌ها کم شد و بازده اوراق قرضه به زیر

۷ درصد سقوط کرد. اما منظور آقای دراگی از این حرف‌ها چیست؟ تحلیلگران یک هفته نشسته بودند و تفاسیر گوناگون خود در این مورد را ارائه می‌دادند که بعضی از آنها قابل قبول هم بود. اما جلسه‌ ماهانه‌ بانک مرکزی اروپا موعدی بود که نیت واقعی این رییس ایتالیایی را فاش کرد. همه انتظار داشتند در این جلسه نرخ بهره از پی کاهش ۲۵/۰ ماه پیش، باز هم کاهش یابد، اما اشتباه می‌کردند. در عوض، بانک مرکزی اروپا درست مثل بانک مرکزی بریتانیا که تصمیم گرفت وضعیت پولی خود را بدون تغییر باقی نگه دارد، پایه‌ نرخ بهره را بدون تغییر ــ یعنی همان ۷۵/۰ ــ باقی نگاه داشت و نرخ سپرده را نیز همان صفر حفظ کرد (نرخ سپرده کف نرخ‌های بازار پول است).

پس از جلسه‌ ماهانه کنفرانس مطبوعاتی برگزار شد و طی آن آقای دراگی حرف‌هایش را زد. این بار بازارها نومید شدند، چون آقای دراگی کار خاصی برای عمل به وعده‌های داده‌شده در لندن اتخاذ نکرده بود. در عوض، او اشاره‌ای کلی به برنامه‌ای کرد که طبق آن، بانک مرکزی در کنار صندوق‌های نجات مالی و نیز دولت‌های اسپانیا و ایتالیا دست به اصلاحات خواهند زد و امور مالی عمومی را سر و سامان خواهند داد.

دولت‌های اروپای جنوبی طبق این برنامه یا از تسهیلات ثبات مالی اروپا (EFSF) ــ صندوق نجات موقت ــ یا از سازوکار ثبات اروپا (ESM)ــ صندوق دائمی که البته هنوز به کار نیفتاده است ــ طلب کمک می‌کنند. این کمک تنها در صورتی به دولت‌های یادشده اعطا خواهد شد که آنها نیز شروط ذکرشده را برآورده سازند. این کمک‌ها شکل تامین مالی برای خرید بدهی‌ها را به خود خواهند گرفت و ECB قادر به انجام این کار نیست، زیرا طبق منشور خود از تامین پولی منع می‌شود. بانک مرکزی اروپا نیز به نوبه‌ خود اوراق قرضه‌ دولتی را در بازار ثانوی خواهد خرید.

آقای دراگی به آمادگی برای رفع ورجوع نگرانی‌های اصلی بازارها از خرید اوراق قرضه به دست ECB اشاره کرده است، زیرا دارندگان این اوراق قرضه می‌ترسند کار ECB به فرودستی و تبعیت آنها بینجامد. این هراس وقتی بالا گرفت که بانک مرکزی گفت هیچ دخالتی در بازساختاربندی بدهی دولتی یونان نخواهد داشت. اما دراگی می‌گوید اگر بانک مرکزی اروپا طبق برنامه خریدهای بازار را انجام دهد «دغدغه‌های سرمایه‌گذاران خصوصی پاسخ گفته خواهد شد».

اما آیا برنامه‌ مورد نظر دراگی واقعا کار می‌کند؟ چندین و چند نقص سیاسی در این برنامه به چشم می‌خورد. اول اینکه دادگاه قانون اساسی آلمان در حال حاضر مشغول در نظر گرفتن این مساله است که آیا ESM با قانون اساسی آلمان سازگار است یا نه. حکم درباره‌ این موضوع زودتر از ۱۲ سپتامبر صادر نخواهد شد و تا آن زمان EFSF باید بتواند بیشتر مسوولیت‌ها را بر عهده بگیرد.

دوم، یک بخش اعتباردهنده‌ کوچک در اروپای شمالی ممکن است چوب لای چرخ بگذارد. برای مثال، دولت فنلاند به طور خاص نسبت به استفاده از صندوق‌های نجات مالی برای خریدن اوراق قرضه بدبین است و همین حالا خواستار تضمین‌ها و وثیقه‌هایی مثل املاک عمومی شده است. این تضمین‌ها مثل داروی تلخی است که حکومت‌های جنوب اروپا باید با یک من عسل قورت بدهند؛ و البته دولتی مثل اسپانیا از این مشکلات کم نخواهد داشت. و سوم، آقای دراگی باید مخالفت‌های بانک مرکزی آلمان ــ که همراه با دیگر بانک‌های مرکزی ملی و ECB بخشی از نظام یورو را شکل می‌دهد ــ را نیز مد نظر قرار دهد. این بانک از همان ابتدا نسبت به خرید اوراق قرضه آلرژی داشت و رییس آن خریدن اوراق قرضه را محو کردن مرز بین سیاست پولی و مالی می‌دانست. شاید «ینس ویدمان» تنها یک رای از میان بیست و سه رای را داشته باشد، اما با این حال، هفته‌ پیش در وب‌سایت بانک خویش نوشته بود: «ما بزرگترین و مهم‌ترین بانک مرکزی در نظام یورو هستیم و حرف ما از دیگران وزن بیشتری دارد».

بله، عمل کردن به وعده‌ها کار دشواری است و این را آقای دراگی هم می‌داند. فارغ از آنکه دراگی واقعا چه نیت‌های خوبی در ذهن دارد، بازارها تنها زمانی قانع خواهند شد که وی دست به عمل بزند.

منبع: اکونومیست