تحلیلی بر شهرنشینی و جایگاه شهرهای جدید در ایران

تحولات شهری برون زا که عمدتاً شهرگرا و تمرکزطلب می باشد, در سدة اخیر تحولات ساختاری شگرفی را در نظام شهری و شهرنشینی ایران رقم زده است به طوری که جمعیت شهرنشین کشور از حدود ۶ ۲۰ درصد در سال ۱۲۷۹ به بیش از ۳ ۶۱ درصد در سال ۱۳۷۵ رسید که این تحول ناشی از گسترش شتابان شهرنشینی در کشور می باشد

تحولات شهری برون‌زا که عمدتاً شهرگرا و تمرکزطلب می‌باشد، در سدة اخیر تحولات ساختاری شگرفی را در نظام شهری و شهرنشینی ایران رقم زده است. به طوری‌که جمعیت شهرنشین کشور از حدود ۶/۲۰ درصد در سال ۱۲۷۹ به بیش از ۳/۶۱ درصد در سال ۱۳۷۵ رسید؛ که این تحول ناشی از گسترش شتابان شهرنشینی در کشور می‌باشد. در عین حال طی این مدت شبکه شهری کشور به هم خورد و تمرکز جمعیت در شهرهای بزرگ مهمترین ویژگی نظام شهری این دوره می‌باشد.

ساماندهی و برنامه‌ریزی منسجم به منظور بهبود کیفیت زندگی شهروندان و فضای شهری از یک سو و کنترل و مهار حاشیه‌نشینی و شکل‌گیری شهرک‌های خودرو و بی‌برنامه در اطراف شهرهای بزرگ از سوی دیگر، ضرورت شکل‌گیری و طراحی شهرهای جدید با برنامه را حتمی ساخته است. با این وجود می‌بایست در سیاست‌های کلان توسعه شهری کشور، ضعف مدیریتی در ساختار اداری، ‌اجرایی این شهرها و بالاخره محدودیت‌های ناشی از خلاء هویت در شهرهای جدید، تجدید نظر نمود. رفع این نقیصه‌ها می‌تواند در ارتقاء جایگاه شهرهای جدید در نظام شهری کشور نقش‌آفرین باشد.

به طور کلی عمده‎ترین مسائلی که باعث عملکرد ضعیف شهرهای جدید کشور شده‎اند، عبارتند از:

۱) فقدان برنامه‎ریزی منطقه‎ای و توجه صرف به طرح‌های شهری که نتیجه این امر در غالب موارد باعث ایجاد صدمات جبران‎ناپذیر به توان زیست‎محیطی و منابع غیرقابل احیاء بوده است. این عامل متوجه انواع توسعه‎ها و ساخت و سازها می‎شود که در مورد شهرهای جدید نمودی قوی‌تر دارد.

۲) اعلام این مطلب که از سوی وزارت مسکن و شهرسازی که این شهرها بدون کمک دولت ساخته می‎شوند و در نتیجه هیچ یک از بخش‌ها و دستگاه‌های دولتی تعهدی برای پاسخگویی به نیازهای این شهرها ندارد. این امر سبب بار مالی سنگینی برای مدیران شهرهای جدید شده است.

۳) مهمترین مشکل شهرهای جدید در تمام دنیا فقدان هویت است؛ در مورد شهرهای جدید ایران نیز از آن رو که فاقد یک خصیصه متمایز هویتی است هیچ انگیزه غرورآمیزی برای شهروندان آن که خود را وابسته به آن بدانند ایجاد نکرده است.

عنوان	فایل
تحلیلی بر شهرنشینی و جایگاه شهرهای جدید در ایران	application/pdf tahlili bar shahrneshini.pdf 504 KB	دانلود

عیسی ابراهیم زاده

محمد نگهبان ‌مروی