انفاق فرزند ایمان است

قوی‌ترین انگیزه، برای اعمال خیر دینداران، اعتقاد به خداست.....
با وجود این باور مستحکم، هیچ مانعی نمی‌تواند انسان را از کار خیر بازدارد. بدیهی است انسان در صورتی به کار خیر مبادرت …

قوی‌ترین انگیزه، برای اعمال خیر دینداران، اعتقاد به خداست.....

با وجود این باور مستحکم، هیچ مانعی نمی‌تواند انسان را از کار خیر بازدارد. بدیهی است انسان در صورتی به کار خیر مبادرت می‌کند که معتقد به دیده‌ای بینا در عرصه آفرینش باشد. نتیجه چنین باوری این است که بخشندگان دانسته‌اند بخشش آنان هدر نمی‌رود و فعل نیک آنان بی‌پاسخ نمی‌ماند، چرا که فرآیند مستمر عمل و عکس‌العمل از بدیهی‌ترین باورهای دینی است:

«تو نیکی می‌کن و در دجله انداز/ که ایزد در بیابان‌ات دهد باز» اگر انسان نتیجه عمل خود را پیشاپیش ببیند، با تمام سختی‌ها دست و پنجه نرم می‌کند؛ همچنان که خداوند فرموده: «شما هر چه در راه رضای خدا انفاق کنید، او به شما عوض می‌بخشد و او بهترین روزی‌دهنده است.» یکی از لوازم احسان و اکرام به نیازمندان، «حفظ شخصیت» آنهاست. بخشش هرگز نباید همراه با تحقیر، آزار و منّت باشد، چرا که به تصریح قرآن، نبخشیدن و نیازردن بهتر است از بخشیدن و آزردن! پاداش الهی به انفاق بدون منّت و آزار تعلق می‌گیرد. در قرآن آمده است: «آنان که مال‌شان را در راه خدا انفاق کنند و در پی انفاق منّتی نگذارده و آزاری نکنند؛ آنان را پاداش نیکو نزد خدا خواهد بود و از هیچ پیشامدی بیمناک نباشند و هرگز اندوهناک نخواهند بود.» صدقه نَبوَد سوختن درویش را/ کورکردن چشمِ حلم‌اندیش را؛ و امام علی(ع) فرمود: «ای کسانی که اهل خیر و نیکی هستید، به جهت احسان خود بر دیگران منت نگذارید زیرا نیکی و احسان، با زشتی منّت گذاشتن از بین می‌رود.» هدف از انفاق، پرکردن شکاف‌ها و حفره‌های موجود بین فقر و غنا است و باید این بخش از دارایی‌های جامعه، به مناسب‌ترین مسیرها هدایت شود. بذل و بخشش‌های کور و بی‌هدف چه بسا آثاری زیان‌بارتر از بخل و امساک داشته باشد و موجب تضییع و اضمحلال ثروت‌ها شود: «مال، تخم است و به هر شوره منه/ تیغ را در دست هر رهزن مده/ گفت شه نیکوست خیر و موقعش / لیک چون خیری کنی در موضعش» توجه به آثار اعمال، از قوی‌ترین انگیزه‌های آن محسوب می‌شود. ترازوی عدل الهی، لحظه به لحظه در انتظار توزین اعمال آدمیان است: «فَمَن یعمل مثقالَ ذرّهٍٔ خیراً یره و من یعمل مثقال ذرهٔ شراً یره» ذره‌ای گر جهد تو افزون شود / در ترازوی خدا موزون بود.

بدون شک اهتمام به هر یک از تکالیف دینی، از جمله انفاق، گامی در جهت تصفیه درون است و تأثیر انجام فرایض مالی در پالایش روح و روان دینداران، مهم‌تر از تأثیری است که بر بهبود زندگی مستحقان دارد: «مال در ایثار اگر گردد تلف / در درون، صد زندگی آید خَلَف» در روایتی از رسول خدا(ص) نیز آمده است که: «هر گاه خدای متعال خیر بنده‌اش را خواسته باشد، فرشته‌ای از خزانه‌داران بهشت را به سوی او روانه می‌کند و دست بر سینه‌اش می‌کشد تا قلب او را نسبت به دستگیری از دیگران، سخاوتمند کند.»

مریم خسروی