خواب طبیعی کودکان چند ساعت است

از نظر بالینی مشکلات خوابیدن در کودکان و بزرگسالان یکسان است ولی باید توجه داشت که در کودکان تفاوت های چشمگیری در این زمینه وجود دارد و تشخیص یک الگوی خواب طبیعی و اختلالات خواب در کودکان, بسیار پیچیده و نیازمند گرفتن یک شرح حال دقیق و معاینه بالینی از کودک و والدین اوست

از نظر بالینی مشکلات خوابیدن در کودکان و بزرگسالان یکسان است ولی باید توجه داشت که در کودکان تفاوت‌های چشمگیری در این زمینه وجود دارد و تشخیص یک الگوی خواب طبیعی و اختلالات خواب در کودکان، بسیار پیچیده و نیازمند گرفتن یک شرح‌حال دقیق و معاینه بالینی از کودک و والدین اوست....

شکایت شایع معمولا در رابطه با مشکلات فرستادن کودک به تخت خود در زمان خواب کودک است. کلنجار رفتن، برای خواب، بیدار شدن زودهنگام و صبحگاهی، عدم موافقت کودک برای خوابیدن بدون والدین، کابوس‌های شبانه، درخواست خوردن غذاهای مختلف در طول شب و شب‌ ادراری از جمله این شکایت‌هاست اما بیدار شدن‌های متوالی در طول شب به خصوص در شیرخوارانی که در تختخواب والدین می‌خوابند و مرتب شیر مادر را می‌خورنداز همه شایع تر است. نگرانی والدین از اینکه آیا این کوچولوها به قدر لازم می‌خوابند یا نه هم دلیل دیگری برای مراجعه به متخصصان است. اکثر موارد نگرانی بی‌مورد است و چنین رخدادهایی طبیعی به‌شمار می‌آید ولی به دلیل اینکه لازمه این امور، بیدار شدن والدین و تغییر خواب آنهاست بالطبع شکایات والدین افزایش پیدا می‌کند. یک پزشک متخصص کودکان و پزشک متخصص خواب باید رفتارهای طبیعی و الگوی خواب و بیداری کودک را به‌طور کامل بداند و برای والدین کودک شرح دهد و در نهایت با یک برنامه کامل هماهنگی خواب طرفین را در این برنامه بگنجاند. طبیعی است چنین کاری ساده نیست و مستلزم آگاهی و شناخت کامل علم خواب است. باید از والدین کودک خواسته شود یک ورقه گزارش روزانه برای ساعت‌های خواب و بیداری کودک پر کنند تا اطلاعاتی به دست آید که در این راه کمک‌کننده باشد. محققان مقدار خواب مناسب در سنین مختلف را از تولد تا شروع نوجوانی به شرح زیر اعلام می‌کنند.

● نوزادان؛ یک تا ۴ هفتگی

نوزادان معمولا ۱۵ تا ۱۸ ساعت در روز می‌خوابند اما نوزادان نارس و کم‌وزن در یک دوره کوتاه بیشتر می‌خوابند. نوزادان و شیرخوارانی که قولنج یا دردهای شکمی دارند الگوی خوابشان با چرخه شب و روز هماهنگ نیست. در حقیقت آنها از الگوی خاصی پیروی نمی‌کنند.

● یک تا ۴ ماهگی

در سن ۶ هفتگی شیرخوار شروع به هماهنگ کردن ساعت بیولوژیک خود می‌کند و الگوی منظم خواب را در او خواهیم دید. در این زمان شیرخوار چندبار در شبانه‌روز و هر‌بار بین ۴ تا ۶ ساعت می‌خوابد و کم‌کم سردرگمی بین روز و شب پایان می‌پذیرد.

● ۴ تا ۱۲ ماهگی

در حالی که میزان خواب بهینه در این سنین ۱۵ ساعت در شبانه‌روز است، بیشتر شیرخواران تا ۱۱ ماهگی روزانه فقط حدود ۱۲ ساعت می‌خوابند. یک الگوی خواب مناسب برای کودک در این زمان باید از هدف‌های اصلی والدین باشد. هر چقدر شیرخوار بزرگ‌تر می‌شود، اجتماعی‌تر و الگوی خوابش نیز به بزرگسالان شبیه‌تر می‌شود. شیرخواران معمولا در طول روز ۳ بار چرت می‌زنند. این چرت در ۶ ماهگی به ۲ بار کاهش پیدا می‌کند. در این سن کودک می‌تواند تمام شب را بخوابد. چرت صبحگاهی معمولا ساعت ۹ صبح و ۱ ساعت طول می‌کشد و چرت بعدازظهر ساعت ۲ تا ۱۲ است و ۱ تا ۲ ساعت طول می‌کشد و آخرین چرت‌ بین ۳ تا ۵ عصر است.

● یک تا ۳ سالگی

در سن یک سالگی کودک دیگر صبح‌ها چرت نمی‌زند. فقط یکبار در روز می‌خوابد و معمولا به ۱۰ ساعت خواب نیاز دارد. بیشتر کودکان زیر ۳ سال هنوز به خواب نیمروزی یک تا ۳ ساعت نیاز دارند و معمولا ساعت ۸ تا ۹ شب می‌خوابند و بین ۶ تا ۸ صبح بیدار می‌شوند.

● ۳ تا ۶ سالگی

کودکان در این سن ساعت ۸ تا ۹ شب می‌خوابند و ۶ تا ۸ صبح بیدار می‌شوند. در ۵ سالگی کمتر به خواب نیمروزی احتیاج دارند و معمولا در ۳ سالگی نباید دچار بی‌نظمی در خواب باشند.

● ۷ تا ۱۲ سالگی

در این سن با افزایش روابط اجتماعی، مدرسه و فعالیت‌های خانوادگی ساعت خواب شبانه دیرتر می‌شود. معمولا ساعت ۹ شب می‌خوابند. میانگین خواب آنها ۹ ساعت است.

● توصیه‌هایی برای خواب راحت

۱) نور اتاق برای شب تنظیم شود. لامپ‌های پرنور خاموش شود. چراغ خواب پرنور و پنجره روشن باعث کاهش ملاتونین می‌شود. ملاتونین در روز و طلوع آفتاب کاهش می‌یابد و باعث بی‌خوابی می‌شود.

۲) درجه حرارت اتاق باید در فصول مختلف متعادل باشد. نباید بیش از حد اتاق کودک را گرم کنید. کافی است به شیرخوار فقط یک لباس بیش از آنچه خود پوشیده‌اید بپوشانید.

۳) بالش نرم زیر سر گذاشته شود و چنانچه کودکی آلرژی یا حساسیت داشته باشد از وسایلی که ایجاد حساسیت می‌کند بپرهیزید و از بالش پر و لحاف پشم یا پتوهای الیاف شیمیایی استفاده نکنید.

۴) استحمام و نظافت کودکان بهتر است قبل از خواب انجام شود. دوش آب گرم، بدن را متعادل می‌کند و فرمان خواب صادر می‌شود.

۵) برای کودکان می‌توان از قصه‌های شیرین هنگام خواب استفاده کرد و برای شیرخواران ترانه یا لالایی خواند تا در آرامش بخوابند.

دکتر اکبر کوشانفر

متخصص کودکان

استاد دانشگاه علوم پزشکی

شهید بهشتی