مصرف غیرمنطقی دارو و هزینه های بی سرانجام

دارو در هر كشوری به عنوان یك كالای اساسی و راهبردی كه با سلامت جامعه و در نهایت با توسعه پایدار ارتباط تنگاتنگ دارد, مطرح است و از این رو مسوولان هر كشوری موظف به تامین هر چه شایسته تر آن هستند

از سویی امروزه یكی از مشكلاتی كه گریبانگیر بسیاری از كشورها از جمله كشورهای در حال توسعه است، مساله افزایش هزینه‌های دارویی است كه بار مالی شدیدی را بر دوش دولتها و نیز شركتهای بیمه‌ای تحمیل می‌كند. به اعتقاد گروهی از كارشناسان، مخارج بخشهای مختلف بهداشت و درمان و نیز هزینه‌های دارویی، وابسته به‌میزان توسعه‌اقتصادی است بطوری كه‌با افزایش میزان تولید ناخالص داخلی "‪ ،"GDP‬هزینه‌های درمانی نیز كاهش می‌یابد.یك كارشناس مسوول اداره كل نظارت وارزشیابی موسسات‌درمانی، معتقد است: در كشورهای با درآمد پایین، بخشهای دارویی عمدتا سهم بیشتری راازكل مخارج بخش بهداشت و درمان در مقایسه با كشورهای دارای اقتصاد باثبات (سهمی حدود ‪ ۱۵‬درصد) به خود اختصاص می‌دهند. "شهناز حسینی" با اشاره به بررسی‌های اخیر می‌گوید: در كشورهایی مانند چین، اندونزی و تایلند این سهم حدود ‪ ۳۵‬تا ‪ ۴۵‬درصد و در كشورهای آفریقایی این سهم از ‪ ۵۰‬درصد بیشتر است. به گفته وی، در كشورهای درحال توسعه ‪ ۵۰‬تا‪ ۹۰‬درصد از كل هزینه دارویی توسط بخش خصوصی تامین می‌شود كه نسبت به كشورهای صنعتی رقم قابل ملاحظه‌ای است، زیرا در كشورهای پیشرفته این میزان به طور متوسط ‪ ۳۴‬درصد است. از آنجا كه هزینه‌های دارویی بخش عظیمی از هزینه‌های بهداشت و درمان را به خود اختصاص می‌دهند و نیز خرید محصولات دارویی اغلب به دلیل ناكارآمدی در تولید، تهیه و تدارك، ذخیره‌سازی وتوزیع، نیازمند ارزهای خارجی می‌باشد، بنابراین داروها عنصر مهمی در استهلاك هزینه‌های بهداشت و درمان هستند. این كارشناس در ادامه اظهارمی‌دارد:درسطح جهان وضعیت دارو بوسیله قطب- بندی دو دسته از افرادمشخص می‌شود،كسانی كه‌دسترسی قابل اطمینان به داروهای اساسی دارند و عمدتا نیز در كشورهای توسعه یافته به سرمی‌برند و كسانی كه دسترسی اندكی به این گونه مواد دارویی دارند و یا اینكه اصلا دسترسی به آن ندارند و بیشتر دركشورهای در حال توسعه هستند. این در حالیست كه غالب افرادی كه‌به‌دارو دسترسی دارند، ممكن است داروی مناسب و یا میزان مناسب از دارو را دریافت نكنند. بسیاری از مردم داروهایی را می‌خرند یا برای آنان تجویز می‌شود كه با نیازهای آنان انطباق ندارد. برخی از چند قلم دارو استفاده می‌كنند درحالیكه مصرف یك قلم دارو برای آنان كافی بوده‌است و بعضی نیز از داروهایی استفاده می‌كنند كه برای آنان ضروری نیست. كارشناس مسوول نظارت و ارزشیابی موسسات درمانی یادآور می‌شود: مصرف غیرمنطقی داروها ممكن است باعث طولانی شدن بیماری یا به خطر افتادن سلامت بیماران شده و از همه مهمتر باعث به هدر رفتن منابع محدود مالی جامعه در زمینه دارو شود. تغییر الگوی بیماریهاوهمچنین تغییر الگوی مصرف دارو در سطح جامعه نیز از چالشهای جدیدی هستند كه با آنها مواجه هستیم. شیوع بیماریهای جدید از جمله ایدز و ایجاد مقاومت دارویی در برابر بیماریهای كشنده‌ای مانند سل و مالاریا منجر به افزایش مصرف دارو و اعمال فشار بر منابع تامین‌كننده بهداشت و سلامتی جوامع شده‌است. تغییر سبك زندگی نیز منجر به شیوع بیماریهای خاص و مزمن بویژه در سالمندان شده است. این در حالی است كه داروهای اساسی آنهایی هستند كه نیازهای اكثریت جمعیت به مراقبت‌های بهداشتی را تامین كنند در نتیجه این داروها باید در تمام لحظات و به اندازه كافی و درروزهای مناسب و با قیمتی قابل قبول برای افراد جامعه در دسترس باشند. حسینی معتقد است: داروهای اساسی دربسیاری‌از زمینه‌های‌درمانی نقش حیاتی دارند و چنانچه با قیمت و كیفیت مناسب در اختیارمردم قرارگرفته و به صورت صحیح و منطقی مصرف شوند راههای بسیار ساده و ارزان قیمت برای بسیاری از مشكلات درمانی خواهند بود. این در حالی است كه بهترین راه مواجهه با مشكلات پیچیده دارو استفاده از یك چارچوب مشترك است. گاهی رویكردهای سیاسی مختلف موجود در جامعه با یكدیگر در تضاد هستند و از همین رو سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد می‌كند كه تمام كشورها یك سیاست ملی دارویی را تدوین كرده و به اجرا بگذارند.