گردشگری فرهنگی, آموزشی و کارآفرینی

باعنایت به فضاهای روانی که به دلیل ماشینی شدن زندگی بشر بر آحاد مردم وارد می شود و از آنجایی که انسانها در هر کجای دنیا پس از کار طاقت فرسا با سیستم های مکانیکی و الکترونیکی نیاز مبرم به سیاحت, گردش و آرامش سفر خواهند داشت در دهه های آینده شاهد رشد فزاینده و شتابناک این صنعت خواهیم بود

باعنایت به فضاهای روانی که به دلیل ماشینی شدن زندگی بشر بر آحاد مردم وارد می‌شود و از آنجایی که انسانها در هر کجای دنیا پس از کار طاقت فرسا با سیستم های مکانیکی و الکترونیکی نیاز مبرم به سیاحت، گردش و آرامش سفر خواهند داشت در دهه های آینده شاهد رشد فزاینده و شتابناک این صنعت خواهیم بود.

در سالهای گذشته برای ساماندهی صنعت توریسم و ایجاد آرامش مورد انتظار برای مسافر و توریسم نیاز به طراحی علوم مرتبط با این صنعت احساس شد. در کشور ما با توجه به جاذبه‌های مختلف توریستی ازجمله معماری های بی‌بدیل، وجود تاریخ هفت هزار ساله نانوشته و دو هزار و پانصد مکتوب و مستند، منابع طبیعی، آب و هوای چهارفصل صحیح، جاذبه‌های اکوتوریسم، آب، جنگل، کویر و ... این صنعت از چهار دهه قبل سازماندهی شده و سالها قبل موضوع آموزش رشته‌های مختلف این صنعت از سوی متولیان صنعت گردشگری در ایران موردتوجه قرار گرفت و نهایتا در سال ۱۳۷۸ این آموزشها به بخش خصوصی واگذار شد که مسلما حضور بخش خصوصی در ارجا توفیق این امر را مضاعف نمود که اثر بخشی ارتقا آمار کیفی و کمی بخش خصوصی در بحث آموزش و خدمات جهانگردی را در مقوله‌های دیگر مورد بررسی قرار خواهیم داد.

برای شناخت توسعه و گسترش این صنعت و علوم مربوطه بایستی متناسب با رشد صنعت توریسم توسعه و تقسیم‌بندی تخصصی علم توریسم را نیز مدنظر داشت و از ظرفیت‌های دانشگاهی، آموزش‌های کوتاه مدت آموزشهای ضمن خدمت و مستمر برای رعایت تناسب رشد صنعت به ارتقا علمی بهره جست در غیر این صورت شاهد آسیب‌ببه این صنعت بوده و آسیب‌ صنعت توریسم آسیب به روح و روان و آرامش انسان ها است که آسیب‌ها به آرامش انسان‌ها گناهی نابخشودنی خواهد بود.

در تعاریف این علم و در تقسیم‌بندی کلاسیکی یکی از جاذبه‌های بسیار مهم که مورد توجه اغلب مردم دنیا است.

● توریسم فرهنگی

توریسم فرهنگی خود دارای شاخه های بسیار متعددی است که کشور ایران در تمامی ابعاد آن دارای پتانسیل‌های فراوانی است. ایران با تاریخ و فرهنگ کهن خود آنچنان مملو از غنای فرهنگی است که می‌تواند برای سالهای طولانی جاذبه‌های نامکرر و مطابق با سلیقه تمام مردم جهان را ارایه نماید. این جاذبه‌ها در عرصه فرهنگی، فولکلور،‌ آداب و سنن اصیل و کهن، جشنها، آیین‌ها و مراسم ریشه دار حکایت از حلاوت‌های زندگی بشر با تاریخ پرفراز و نشیب‌ این سرزمین و رشد فرهنگی انسان‌ها و تاریخ تمدن انسان‌، ایران و ایرانی دارد.

گردشگری فرهنگی نوعی از گردشگری است که مسافر در آن به جستجو، فراگیری و تجربه درباره فرهنگ حال و گذشته جامعه خود یا دیگران می‌پردازد. گردشگران فرهنگی انگیزه‌های متعددی برای سفر خود دارند که به قسمت کوچکی از این انگیزه ها اشاره می‌شود:

▪ گروهی از گردشگران به دلیل علاقه به اصل تاریخ و فرهنگ به سرزمین‌های مختلف سفر می کنند.

▪ گروهی از توریستهای فرهنگی جهت شناخت روحیات ملل مختلف سفر می‌کند.

▪ گروهی از این گردشگران به منظور تحقیق و پژوهش در رشته تخصصی خودشان و بهره‌گیری از علوم و فرهنگ مرتبط با این علم در سایر ملل سفر می‌کند.

▪ با توجه به اینکه داشتن آگاهی و اطلاعات برای هر انسان امتیاز محسوب می‌شود. برخی از گردشگران فرهنگی جهت افزایش اطلاعات خود و مطرح کردن این اطلاعات عینی و شهودی در جلسات و مجامع مختلف اقدام به این سفرها می‌‌کند.

▪ انگیزه و دلایل سفرهای فرهنگی به تعداد تفکر این مسافران بوده و مسلما در این مقوله نمی گنجد.

● بررسی ابعاد اقتصادی (توریسم فرهنگی)

در بسیاری از باورها چنین به نظر می‌رسد که هر جا سخن از فرهنگ به میان می‌آید بایستی بعد اقتصاد موضوع کنار گذاشته شود اما در صنعت توریسم به کار بردن لفظ توریسم فرهنگی، دلیلی برای جدایی این مقوله از انتفاع و مسائل اقتصادی وجود ندارد .

توریمس فرهنگی و به طور کلی صنعت جهانگردی مضافا بر اینکه یک مقوله روحی، روانی و فرهنگی به شمار می‌رود متناسب با سیستم های مختلف و وجود یا ایجاد عوامل جذب توریسم یک فعالیت اقتصادی سودآور بوده و امروزه سومین صنعت پردرآمد دنیا محسوب می‌گردد و در این میان توریسم فرهنگی که به علت گستردگی و ظرافت خویش آمیخته با باورهای گردشگر است می‌تواند ضمن درآمدزایی بسیار بالا در توسعه فرهنگی ایجاد صل بین ملل مختلف که خود به لحاظ آسایش بشر و ابعاد اقتصادی آن قابل بررسی و قابل توجه است در آموزش‌ دوره‌های مختلف مورد توجه سیستم های آموزشی اساتید و دست اندرکاران قرار گیرند.

● اشتغال و کارآفرینی در صنعت توریسم (توریسم فرهنگی)

در دنیا امروز چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال رشد بزرگترین امتیاز برای هر صنعت هر سازمان و هر فرد داشتن تفکر و خلاقیت برای کارآفرینی است. تفکر کارآفرینی موجبات اشتغال زایی و در نهایت رفع بیکاری و کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی می گردد. تفکر کارآفرینی کلید رشد و توسعه اقتصادی هر کشور ی شناخته شده است . در سالهای گذشته دولتهای کشورهای مختلف به طور جدی به تشویق تفکر کارآفرینی پرداخته‌اند چرا که ارتقا کشور و رشد ملت در گرو کار، اشتغال و بهره‌وری نهفته است .

یکی از شاخه های موثر در اشتغالزایی صنعت توریسم توریسم فرهنگی است چرا که گردشگران علاقمند به فرهنگ ملل، خود داری فرهنگ‌های مختلف، نیازها، سلایق، و خصوصیاتی هستند که کشور میزبان می‌بایستی برای ارائه خدمات توریستی و معرفی فرهنگ خویش به گونه ای خود را با فرهنگ میهمانش مطابقت دهد که جذابیت، حلاوت و اصالت فرهنگ خود را به صورت واقعی کامل و هنرمندانه به توریست علاقمند منتقل کنند.

هیچگاه نمی توان برای رسیدن به این مقصود با تعداد معدودی از افراد جامعه به این سمت حرکت نمود. بلکه باید آموزشهای عمومی در جامعه توسط اساتید رسانه‌های عمومی، ارگانها، سازمان‌ و وزارتخانه‌های مرتبط صورت پذیرد.

علاوه بر آموزش‌های عمومی ضرورت دارد جوانان علاقمند زیادی را تحت آموزش‌های تخصصی قرار داده و به دلیل ظرافت، نظم، گستردگیو فنون و روان‌شناختی و جامعه‌شناسی این رشته که قبلا نیز اشاره گردیده باید کشور از یک استراتژی تعریف شده دقیق مبتنی بر یک مدیریت علمی به روز و پویا در این زمینه برخوردار باشد.

به دلیل تعدد شاخه‌های این رشته افراد زیادی از اقشار جامعه علی‌الخصوص جوانان تحصیل کرده و علاقمند در سطح کشور جذب شده در حقیقت گام بزرگی جهت تحقق تفکرآفرینی و اشتغالزایی برداشته خواهد شد .

● لازمه توسعه توریسم فرهنگی

حمایت‌ دولتها و سازمانهای بین‌المللی از سیستم ها و مراکز آموزشی مرتبط و کارآفرینان در زمینه توریسم فرهنگی در فرآیند توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور توسعه توریسم فرهنگی جز الزامات این فرآیند محسوب می‌شود. در کشورهای توریست پذیر و در جوامعی که بخش عمده ای از درآمد دولت را به صنعت توریسم اختصاص داده‌اند سیاستگذاران دولتها بر پایه حمایت از دست اندرکاران و گردانندگان چرخه این صنعت قرار گرفته است. این حمایت‌ها می‌تواند به دو بخش تقسیم شود:

الف) حمایتهای معنوی

▪ بسترسازی و ترویج فرهنگ گردشگری در سطح جامعه

▪ نشان دادن تاثیرگذاری مادی و معنوی صنعت توریسم در زندگی کلیه شهروندان

▪ نشان دادن اهمیت رشته‌های تحصیلی مرتبط با صنعت توریسم برای جوانان و امکان اشتغالزایی فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها

▪ ارتقا جایگاه علمی و اجتماعی اساتید و متولیان آموزش رشته‌های صنعت توریسم

▪ برگزاری کنگره‌های بین‌المللی، برپایی سمینارهای ملی و سمپوزیوم‌های تخصصی

▪ ایجاد امکانات تبادل استاد، دانشجو و تکنولوژی صنعت توریسم فیمابین کشورها و ملل مختلف

ب) حمایتهای مادی

▪ سرمایه گذاری جهت تدوین و یا اصلاح ساختاری در مباحث توریسم

▪ برنامه‌ریزی، سیاستگذاری و نظارت کامل به روند صنعت و عدم دخالت در اجرای برنامه‌های صنعت توریسم توسط دولت(خصوصی سازی واقعی)

▪ اختصاص اعتبار و بودجه کافی برای امور پژوهشی در صنعت توریسم

▪ امکان دسترسی سریع و سهل به تسهیلات اداری و مالی جهت متقاضیان و ایجاد مراکز آموزشی، امکانات توریستی اعم از هتل، هتل آپارتمان، اصلاًح ساختار ناوگان ترابری مطابق با استانداردهای بین‌المللی و سایت‌های مختلف توریستی

▪ سرمایه گذاری برای تبلیغات و آموزش‌های عمومی و ایجاد شبکه‌های آموزشی مکانیزه و الکترونیکی از راه دور

همانطوری که اشاره شد ایران با داشتن پتانسیلهای قابل طرح اعم از شهودی، تصویری، طبیعی، فرهنگی و سایر قابلیتها دارای جذابیت‌های ویژه برای جهانگردان خصوصا جهانگردان فرهنگی مورد توجه قطب عظیم سیستم تویستی جهان می‌باشد و عنایت دولتمردان و متولیان صنعت توریسم در ایران خصوصا مسوولین محترم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور که در راس آن معاونت محترم ریاست جمهوری قرار گرفته است با برنامه‌ریزی‌ توسعه یافته توجهات ویژه به صنعت و تلاش‌های شبانه روزی خود، معاونین، مشاوران، مدیران و مسوولین واحدهای مختلف بستر را برای پذیرش توریست فرهنگی و توسعه صنعت توریسم خصوصا در عرصه توریسم فرهنگی آماده کرده اند.

سرمایه گذاران، مدیران، دست اندرکاران بخش خصوصی اعم از مدیران واحدهای آموزشی، هتلداران، آژانس‌های مسافرتی و مدیران سایت‌های مختلف توریستی با اعتقاد به غنای فرهنگی، حاکمیت اخلاق در جامعه اسلامی ایران برخورداری ملت ایران از آموزه‌های الهی و تبعیت از دین مبین اسلام، سرشار از گفته‌ها و ناگفته‌های زیبای میزبانی، میهمان‌نوازی، تاریخ و تمدنی بس طولانی و پرافتخار در کنار متولیان و مدیران دولتی شما عزیزان را شاهد شکوفایی این صنعت در کشور خواهند کرد.

کریم خسرویان