شاید بازنشستگی را کنار بگذارم

گفت و گو با آلیس مونرو, پس از دریافت جایزه ادبی نوبل

آلیس مونرو، نویسنده معروف کانادایی که نوبل ادبیات ۲۰۱۳ را با شایستگی کامل از آن خود کرد، سابقه‌ای طولانی در نوشتن داستان کوتاه دارد.

از او همواره به عنوان «استاد داستان کوتاه» یاد می شود و به او لقب «چخوف زمانه ما» داده اند. در داستان های مونرو مانند داستان های چخوف، پیرنگ نقش ثانویه دارد و اتفاق چندانی در آنها رخ نمی دهد.

داستان های مونرو همیشه پیش از انتشار در قالب کتاب، در مجلات معتبر نظیر نیویور کر و هارپرز و پاریس ریویو منتشر می شده که البته سهم نیویور کر بیش از دیگر مجلات است.​سال ۲۰۰۶ فیلم مطرحی به نام «دور از او» بر اساس داستان کوتاهی از این نویسنده به نام «خرس از کوه آمد» که موضوع آن بیماری آلزایمر است، به کارگردانی ​سارا پولی​ ساخته شد. مونرو ​سال ۲۰۰۹ دچار سرطان سینه و ناراحتی قلبی شد که این دو بیماری در بازنشستگی خودخواسته او بی تأثیر نبوده است.

آلیس مونرو سال هاست ​ در ایران شناخته شده و بسیاری ازداستان های او به همت مترجمان مختلف در قالب مجموعه داستان کوتاه یا در نشریات منتشر شده است.

نخستین گفت و گوی این نویسنده را پس از دریافت جایزه ادبی نوبل برای شما ترجمه کرده ایم، جایزه ای که به گفته مونرو او را وسوسه کرده است تا دوباره بنویسد و از خیر بازنشسته شدن بگذرد.

خبر برنده شدن تان را چطوری شنیدید؟

بگذارید ببینم! امروز صبح زود داشتم همین طوری برای خودم چرخ می خوردم. [از دخترش ​جنی​ که به همراه او در اتاق بود پرسید:] اولین بار این خبر را چطوری شنیدم؟...آها! از مطبوعات به من زنگ زدند.

اولین واکنش تان چه بود؟ یاد تان می آید؟

باورم نمی شد! [خنده] واقعا باورم نمی شد، خیلی خوشحال بودم و هنوز هم همان حس خوشحالی در من هست.

شما در چهار دهه، در حجم بسیار بالایی، آثار داستانی خلق کرده اید؟

خب، بله، همین طور است، ولی​ می دانید، چون من به طور کلی در فرم «داستان کوتاه» کار می کنم، به نظرم این که برنده جایزه نوبل شده ام، واقعا اتفاق خاصی ​ است.

دقیقا همین طور است، آیا شما از زمان شروع نویسندگی تان تا پایان به یک شکل باقی مانده اید و به نظر خود تان تغییر کرده اید؟

تا آنجا که خودم می دانم، تغییر چندانی نکرده ام. ولی به نظرم کس دیگری به غیر از خودم بهتر می تواند به این پرسش ،پاسخ بدهد.

جایزه نوبل باعث می شود خوانندگان جدید فراوانی پیدا کنید​.

خب، امیدوارم این گونه بشود​ و امیدوارم این اتفاق نه فقط برای من، بلکه به طور کلی برای داستان کوتاه رخ بدهد. نویسنده ها معمولا قبل از آن که اولین رمان شان را بنویسند، آن را در قالب داستان کوتاه می نویسند، ولی بعد آن را پاک می کنند! من دوست دارم داستان کوتاه، بدون هیچ گونه شرط و شروطی، در درجه اول اهمیت باشد و به رمان تبدیل نشود.

به کسانی که با کار های شما آشنایی ندارند، توصیه می کنید برای شروع کدام آثار تان را بخوانند؟

نمی دانم! نمی توانم... آدم همیشه فکر می کند​​ جدید ترین کارش بهترین کارش است، یعنی حداقل من که این طور فکر می کنم! بنابراین از کسانی که با آثار من آشنایی ندارند، می خواهم با جدیدترین کتابم شروع کنند.

پس باید با کتاب «زندگی عزیز» شروع کنند، بله؟

خب، از یک جهاتی، بله، ولی امیدوارم بعد از خواندن این کتاب، کتاب های دیگر مرا نیز بخوانند.

الان همه دارند درباره این موضوع صحبت می کنند که شما اوایل امسال اعلام کردید​ قصد دارید نویسندگی را کنار بگذارید​ و می گویند​ شاید این جایزه باعث شود آلیس مونرو تشویق شود که نویسندگی را دوباره از سر بگیرد.

​ خب، شما می دانید که من سال هاست که به این کار مشغولم. فکر کنم از حدود بیست سالگی مشغول نوشتن و منتشر کردن آثارم هستم. هر از گاهی یک چیزی منتشر می کردم. ولی این همه سال برای کار کردن خیلی زیاد است، به همین دلیل با خودم گفتم شاید دیگر وقتش شده که کارم را سبک کنم. ولی این جایزه شاید باعث شود که تصمیمم عوض شود. [خنده]

چه خبر هیجان انگیزی! الان شایعه اش همه جا می پیچد! خیلی خب، می دانم که با خیلی ها مصاحبه کرده​ و الان خسته اید؛ ما خیلی دوست داریم که در یک فرصت دیگر با شما صحبت کنیم .

این خیلی خوب است، چون من الان کمی خسته و گیج ام و خدا می داند چه حرف هایی ممکن است بزنم!

بنیاد ادبی نوبل

مترجم: فرشید عطایی