بوتولیسم در پرندگان

بوتولیسم بیماری فلج کننده ای است که با بلع سم ناشی از باکتری کلاستریدیوم بوتولینوم ایجاد می شود. این باکتری به طور وسیع در خاک وجود دارد و برای فعالیت و تولید سم به گرما ، منبع …

بوتولیسم بیماری فلج کننده ای است که با بلع سم ناشی از باکتری کلاستریدیوم بوتولینوم ایجاد می شود. این باکتری به طور وسیع در خاک وجود دارد و برای فعالیت و تولید سم به گرما ، منبع پروتئین و محیط بی هوازی نیازمند است. انواع مختلفی از سموم توسط سویه های مختلف این باکتری تولید می‌شوند که پرندگان اغلب با تیپ C مبتلا می شوند و گاهی هم تیپ E آنها را مبتلا می سازد.

پرندگان هم به طور مستقیم با بلع سم و هم غیر مستقیم و از طریق خوردن بی مهره‌گان نظیر لارو مگسهایی که حاوی سم هستند ورود آنرا به بدن خود تجربه می کنند. البته بی مهره‌گان توسط سم این باکتری مبتلا نشده و تنها سم را در بدن خود ذخیره می‌نمایند. این لاروها با تغذیه از لاشه حیوانات مبتلا سم را به بدن خود وارد می کنند. اردک هایی که از این لاروها تغذیه می کنند با خوردن ۳ تا ۴ لارو می توانند مبتلا گردند.

مرغ و همه گونه های اهلی ماکیان ، مرغابی ، قرقاول ، بوقلمون و ... و همچنین بیشتر گونه های وحشی پرندگان هم به این بیماری مستعدند. در این بین پرندگان لاشه خور می توانند در مقابل دوز بالای این سم مقاومت نموده و هیچ نشانه ای را بروز ندهند.

در محیط هایی که اصول بهداشتی به طور مناسب رعایت نمی شود و یا لاشه حیوانات و مواد فساد پذیر در دسترس پرندگان می باشد امکان بروز بوتولیسم بیشتر است. با توجه به خصوصیات بیان شده برای این باکتری بروز بیماری در فصول گرم و مناطق گرمسیر بیشتر مورد انتظار است.

سم ناشی از این باکتری سیستم عصبی را از طریق ممعانعت از انتقال ایمپالس به عضلات متأثر می‌سازد و در نتیجه فلجی شل بروز می نماید. متعاقب آن ، پرنده مبتلا قادر به استفاده از بالها و پاهای خود نخواهد بود و نمی تواند پلک سوم خود ، عضلات گردن و سایر عضلات بدن را کنترل کند. پرنده مبتلا به همین علت قادر نیست سر خود را بالا نگه دارد و اغلب سرش پایین می افتد. در نهایت به دلیل از دست رفتن آب بدن ، بهم خوردن تعادل الکترولیت ها و نارسایی تنفسی بیماری به مرگ پرنده منجر می گردد.

بیماریهایی نظیر اسپیروکتوزیس ، مارک و وبای مرغان و انواع سپتی سمی ها را باید در تشخیص تفریقی در نظر داشت.

برای تشخیص ردیابی سم ناشی از باکتری در سرم پرنده بیمار و یا نمونه بافت پرنده تلف شده نظیر لخته خون در قلب ، محتویات معده یا کبد لازم است.

در شرایط مساعد و ایده آل نظیر در دسترس بودن آب سالم و تمیز و ... ممکن است پرنده در صورت مواجهه با دوز کم سم بهبود یابد. البته بهبود از این بیماری به معنای مصونیت در برابر آن نیست. پرندگانی که در عرض ۴۸ ساعت از این بیماری جان سالم بدر ببرند معمولاً بهبود می یابند. پرنده مبتلا باید جدا از سایرین و با آب و غذای سالم نگهداری شود. درمان حمایتی شامل آنتی‌بیوتیک و ویتامین درمانی در اغلب موارد مفید است. در صورت امکان با شناسایی منبع سم باید آنرا از پرنده دور نمود. پرندگان تلف شده را باید از میان بقیه خارج کرد و از ظرفی که می خورند دیگران نباید مصرف کنند.

نیما میراحدی

منبع : hakimemehr.ir