نمادهای نفوذ اقتصادی آمریکا

هوگو چاوز در تاریخ ۱۲ فوریه تصمیمی تاریخی گرفت , تصمیمی که شوک بزرگ در عرصه انرژی و سیاست جهانی پدید آورد این تصمیم چیزی نبود جز اقدام شرکت نفت ملی ونزوئلا PDVSA برای برچیدن فعالیت یکی از نمادهای قدرت اقتصادی ایالات متحده یعنی کمپانی عظیم اکسان موبایل به این صورت وظیفه اجرای اندیشه نوین رهبر ونزوئلا درباره نهضت ملی کردن صنایع بر عهده شرکت ملی نفت ونزوئلا گذاشته شده است

هوگو چاوز در تاریخ ۱۲ فوریه تصمیمی تاریخی گرفت ، تصمیمی که شوک بزرگ در عرصه انرژی و سیاست جهانی پدید آورد. این تصمیم چیزی نبود جز اقدام شرکت نفت ملی ونزوئلا PDVSA برای برچیدن فعالیت یکی از نمادهای قدرت اقتصادی ایالات متحده یعنی کمپانی عظیم اکسان موبایل . به این صورت وظیفه اجرای اندیشه نوین رهبر ونزوئلا درباره نهضت ملی کردن صنایع بر عهده شرکت ملی نفت ونزوئلا گذاشته شده است.

دلایل تصمیم چاوز روشن است ، کمپانی های چند ملیتی ایالات متحده در منطقه آمریکای لاتین بازوهای اصلی اعمال نفوذ این کشور هستند. دست کم در تاریخ معاصر این منطقه پشت هر کودتایی نقش یکی از این غول های اقتصادی خوابیده است. ونزوئلا نیز که اکنون خط مقدم مواجهه نهضت های چپ منطقه با ایالات متحده است بیش از همه از این رشته مداخله کمپانی های چند ملیتی احساس نگرانی می کند این واقعیتی است که شرکت نفتی این کشور در بیانیه اخراج اکسان موبایل تحت عنوان «رفتار خصومت آمیز» بیان کرده است

اما طبیعی است که چاوز برای پیاده کردن اندیشه ملی کردن صنعت و اقتصاد این کشور یک سلسله مبانی حقوقی تعبیه کند. در همین راستا شرکت نفت ونزوئلا برای بازپس گیری اختیار نفت خود در ماه مه سال گذشته از ۶ کمپانی بزرگی که اکتشاف نفت ونزوئلا را در اختیار داشتند خواست که ۶۰ درصد سهام سرمایه گذاری مشترک با آنها را در پروژه اکتشاف در کمربند نفتی اورینوکو داشته باشد. کورپوریشن شورون آمریکا، توتال فرانسه، بی پی بریتانیا و استات اویل نروژ با دولت ونزوئلا در این مورد به مذاکره پرداختند تا بر سر این که شرکایی با سهم کمتری باشند به توافق دست یابند، ولی اکسان موبایل همراه با کونوکو فیلیپس، شرط کاهش سهم خود را نپذیرفتند و در نتیجه سهام ۴۱‎/۷در صدی آنها در پروژه Cerro Negro ملی شد و دولت ونزوئلا متعهد شد به آنها غرامت بپردازد.

اکسان موبایل پیشنهاد غرامت ونزوئلا را نپذیرفته است و خواهان حکمیت مرکز جهانی حل اختلاف سرمایه گذاری ها ( هیأت حل اختلاف بانک جهانی) شد ولی کمپانی کونوکو فیلیپس که آن هم برای این امر پرونده تشکیل داده است می گوید با PDVSA در رابطه ای مسالمت آمیز باقی خواهد ماند.

از آنجایی که مسدود کردن ۱۲ میلیارد دلار دارایی شرکت ملی نفت ونزوئلا به وسیله کمپانی اکسان موبایل، خیلی بیشتر از سرمایه گذاری ۷۵۰ میلیون دلاری این شرکت در پروژه اکتشاف نفت است ، این عمل کمپانی نفتی آمریکایی پیامی جز این نمی توانست باشد که یک تاکتیک ستیزه جویانه برای فشار آوردن به دولت ونزوئلا در پیش گرفته است.

وزیر انرژی ونزوئلا، رافائل رامیرز، استدلال می کند که اکسان موبایل با توسل به دادگاه بانک جهانی پرداخت اختیاری غرامت به این شرکت را مختل کرده است اما او اضافه کرده که شرکت ملی نفت ونزوئلا احتمال اقامه دعوی علیه اکسان را به خاطر خساراتی که شرکت ملی نفت ونزوئلا در نتیجه اقدام قانونی خود متحمل شده است، ارزیابی خواهد کرد. زیرا این عمل اکسان موبایل باعث شده است که اوراق قرضه ونزوئلا که به دلار محاسبه می شود بیشترین سقوط قیمت در ۶ ماه گذشته را داشته باشد.

رامیرز همچنین گفت که این اقدام کمپانی اکسان بوضوح با سیاست ایالات متحده نسبت به ونزوئلا ارتباط دارد که به گفته هوگو چاوز سودای متزلزل کردن ونزوئلا از جهت اقتصادی و اجتماعی وبحث سرنگونی دولت را دنبال می کند.

اگر PDVSA در این دعوی برنده شود این امکان را خواهد داشت که بتواند رأی دادگاه های هلندی و بریتانیایی را که برای اواخر این ماه برنامه ریزی شده است لغو کند.

پرزیدنت چاوز در تازه ترین بخش از تفکر مبارزاتی خویش تهدید کرد که اگر دارایی های شرکت نفت ونزوئلا مسدود باقی بماند صادرات نفت به ایالات متحده را متوقف خواهد کرد و این امر باعث شد که بهای نفت به ۹۵ دلار برسد. پس از این برخی از تحلیلگران غرب چنین وانمود کردند که اقتصاد ونزوئلا بیشتر از این ها به درآمد حاصل از فروش نفت آن به آمریکای شمالی وابسته است که صادرات نفت خود را به این کشور قطع کند. حتی چهره مشهور انرژی کانادا راجر تیسوت ادعا کرد که در سال های ۲۰۰۳-۲۰۰۲ در اثر تعطیلی در شرکت نفت به وسیله مدیران، عملاً صادرات نفت به آمریکا قطع شد ؛ ولی در حالی که مصرف کنندگان آمریکایی شاهد اضافه شدن چند سنت به بهای بنزین بودند، این تعطیلی به رکود اقتصاد ونزوئلا منجر شد. اما همه این سخن های تبلیغاتی حکایت از نگرانی عمیق آمریکا وغرب از تصمیم چاوز داشت.

ونزوئلا حدود ۱۰ درصد واردات بنزین آمریکا را تأمین می کند که ۶۵ درصد صادرات نفت ونزوئلا را تشکیل می دهد و پاسخگوی ۹۰ درصد واردات این کشوراست. کمپانی نفت ونزوئلا منبع اصلی برای هزینه پروژه های اجتماعی دولت است که آموزش و پرورش رایگان و خدمات درمانی رایگان قشر های فقیر را تأمین می کند.

رابی دیاموند مدیر گروه «تأمین آینده انرژی آمریکا» گفته است تهدید چاوز ، «ماهیت و منبع تأمین انرژی» ما را دچار تزلزل می کند. اختلال در ظرفیت تولید نفت و هرنوع تهدید به وسیله تولید کنندگان، اتفاقی است که اقتصاد آمریکا را دچار تزلزل می کند.»

بنابراین این سؤال در محافل انرژی غرب بی پاسخ مانده که آیا آمریکا در صورت اجرا شدن تصمیم چاوز می تواند از منابع سایر کشورها استفاده کند . درست است که شرکت ملی نفت ونزوئلا برای تصفیه نفت خام سنگین خود به ویژه به کورپوریشن نفت سیتگو متکی است، اما رامیرز اطمینان داده است که ونزوئلا آمادگی دارد که اگر لازم باشد بلافاصله صدور نفت خود را به آمریکا قطع کند و در تدارک مذاکره با چین برآیدو حتی طرح احداث سه پالایشگاه که ظرفیت تصفیه ۸۰۰ هزار بشکه از نفت خام سنگین ونزوئلا در روز را داشته باشند، مهیا کرده است.

ترجمه: پوراندخت مجلسی