نظریه و نقد پسااستعماری

نظریه پسااستعماری همانند دیگر نظریه‌های انتقادی، دارای مفاهیم و محورهای بنیادی است که از سوی نظریه‌پردازان متعددی طرح و تدوین شده و در نهایت در حکم اصلی‌ترین مبناها و زمینه‌های …

نظریه پسااستعماری همانند دیگر نظریه‌های انتقادی، دارای مفاهیم و محورهای بنیادی است که از سوی نظریه‌پردازان متعددی طرح و تدوین شده و در نهایت در حکم اصلی‌ترین مبناها و زمینه‌های این نظریه صورت‌بندی شده‌اند.

از مهم‌ترین روش‌های کار منتقدان پسااستعماری برای تحلیل وضعیت استعمار و پس از آن به چالش گرفتن وضعیت‌های فرهنگی و روشنفکرانه اروپایی اعم از رمان، شعر، اپرا، نقاشی، زبان‌شناسی، مردم‌‌شناسی،‌ تئاتر، سینما و... است با کاربست‌هایی که غرب از طریق آنها عملکرد تاریخی استعمارگری را از زمان پیدایش آن نمادین و بدیهی ساخته ، به یاری آنها تشخص یافته و خود را متمایز کرده است.

این شیوه بررسی به نظریه و نقد پسااستعماری رهنمون شده نقدی که بر آن است تا راه‌های متنوعی را که قدرت استعماری برای اعمال فشار و تحکم در پیش می‌گیرد، فاش ‌کند.

کتاب «نظریه و نقد پسااستعماری» نوشته آزاده شاهمیری در ۴ فصل می‌کوشد تا نظریه پسااستعماری را از شکل‌گیری تا تکوین و به کارگیری آن در نقدها و مطالعات ادبی دنبال و مسیر پیموده آن را ترسیم کند. فصل نخست کتاب با اصلی‌ترین مناقشه مفسران که بر سر نام نظریه است و پیشوند «پسا» را به چالش می‌گیرد، آغاز می‌شود و به ترتیب با مطالعه تاریخی نظریه پسااستعماری، مطالعات ادبی کشورهای مشترک‌المنافع که خاستگاه اصلی نظریه پسااستعماری به شمار می‌رود، تشریح قلمروهای جغرافیای مطالعات پسااستعماری و مروری بر رویکردهای انتقادی نسبت به این نظریه ادامه می‌یابد.

در فصل دوم تلاش شده است تا اصلی‌ترین بنیادهای نظریه پسااستعماری معرفی و تحلیل‌شوند. از آنجا که بنیادهای این نظریه پیوسته در حال گسترش، زایش و خلق مفاهیمی نو و البته فرعی‌ترند، بیشتر مفسران این حوزه را همچنان نوپا و در حال تکوین دانسته‌اند.

این کتاب بر آن است تا ضمن آن که خواننده را با محورهای نظریه پسااستعماری آشنا می‌کند، با ارائه نمونه‌هایی از نقد پسااستعماری کار بست این نظریه را در نقد ادبی جستجو کند. بر این مبنا در فصل سوم کتاب بخش‌هایی از نقد ادوارد سعید، چینوا آچه به و گایاتری چاکراورتی اسپیبواک، از شارحان و اندیشه‌ورزان اصلی نظریه پسااستعماری، بر رمان‌های کلاسیک و بنیادین استعمارگری و امپریالیسم ارائه شده است و در ادامه، در فصل چهارم، در تحلیل مقایسه‌ای نمایشنامه توفان، ابرمتن نظریه پسااستعماری، نوشته ویلیام شکسپیر و نخستین بازخوانی مکتوب از آن نمایشنامه‌ای با همین نام نوشته امه سرزر، بررسی شده و نیز نمایشنامه بازگشت به برهوت نوشته برمار ماری‌کلتس از منظر نقد پسااستعماری تحلیل شده است.

این کتاب در سال جاری برای اولین بار توسط نشر علم با شمارگان ۱۶۵۰ نسخه به چاپ رسیده است.