پیشنهادهایی برای ورود به زنجیره تولید گوشی تلفن همراه

در حالیکه بسیاری بر این عقیده اند که تولید گوشی داخلی به شکست منجر شده است ولی هنوز هم اتخاذ یک استراتژی صحیح می تواند ایران را به عنوان یکی از تولیدکنندگان در زنجیره جهانی مطرح کند

نگاهی به عرصه بین‌المللی تولید گوشی تلفن همراه، حکایت از انحصاری شدن رقابت‌‌ها در این حوزه دارد. به گونه‌ای که در سال‌های اخیر، برخی تولیدکنندگان به دلیل ناتوانی در رقابت تکنولوژیکی با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی به ورشکستگی دچار و از صحنه رقابت خارج شده‌اند، مانند برخی شرکت‌های جنوب‌شرقی آسیا و یا برخی از تولیدکنندگان برای افزایش توان رقابتی، با یکدیگر ادغام شده‌اند؛ اتفاقی که برای شرکت‌های بزرگی همچون سونی و اریکسون شاهدش بودیم.

در چنین شرایطی، سیاست‌گذاران صنعت کشور طرح راه‌اندازی "دوباره" خط تولید گوشی تلفن همراه را ارائه کردند.

در این تحلیل، با نگاهی گذرا به تاریخچه و برخی زوایای این طرح، به ارائه پیشنهادی برای اجرای بهتر و کارآمدتر چنین‌ طرح‌هایی می‌پردازیم.

● آغاز طرح

توسعه شبکه مخابرات سیار کشور و افزایش قابل توجه تعداد کاربران تلفن همراه در کشور که همچنان ادامه خواهد داشت تا اهداف برنامه چهارم را برای رسیدن به تعداد ۳۵میلیون کاربر محقق کند،

▪ ایران را به بازاری پرکشش برای گوشی تلفن همراه تبدیل کرده است. بازاری که در صورت برنامه‌ریزی صحیح و واقع‌بینانه می‌‌تواند زمینه‌ساز رشد صنعت داخلی شود. بر اساس چنین نگاهی در ابتدای سال ۸۵، وزارت صنایع از طرح تولید گوشی تلفن همراه در کشور خبر داد.

از آنجا که تا پیش از آن، همه نیاز بازار را واردات تأمین می‌کرد، وزارت صنایع بر آن شد تا با افزایش تعرفه واردات، عرصه رقابت را برای گوشی‌های ساخت داخل ساده سازد و به بیان دیگر، سرمایه‌گذاری در این حوزه را برای تولیدکنندگان داخلی توجیه‌پذیر کند. اینگونه بود که تعرفه واردات گوشی افزایش یافت.

پس از آن، در خرداد ۸۵،

▪ قراردادی بین وزارت صنایع و سه شرکت‌ کارخانه‌های مخابراتی ایران، شرکت نیمه‌هادی عماد و کنسرسیومی متشکل از موسسه سروش رسانه و شرکت شهرک‌های هوشمند منعقد شد. این شرکت‌‌ها نیز به نوبه خود، تفاهم‌نامه‌‌هایی با چند شرکت خارجی از جمله نوکیا و یک شرکت چینی برای تولید گوشی امضا کردند.

اما...

از آنجا که پیش از به نتیجه طرح تولید گوشی داخلی، تعرفه واردات به‌یکباره از ۴درصد به ۶۰درصد افزایش یافت، بازار گوشی کاملاً راکد شد؛ واردکنندگان قانونی فعالیت‌های خود را کاهش دادند و برخی کاملاً متوقف کردند؛ در این شرایط، بدیهی است که نیاز بازار از آسان‌ترین راه، یعنی واردات قاچاق برطرف می‌شود!

● طرحی دیگر برای تکمیل یک طرح!

در این شرایط، طرح رجیستری گوشی های وارداتی با کمک وزارت ICT آغاز شد.

اما پس از مدتی، اپراتور دولتی که تنها اجراکننده این طرح، اجرای ان را متوقف کرد. بدین ترتیب، تبعات افزایش تعرفه به سود قاچاقچیان تداوم یافت.

● اما چند نکته

۱) با وجود اصلاح تعرفه‌ها، تولیدکنندگان گوشی از بالا بودن تعرفه SKD و عدم توانایی رقابت با تولیدات بین‌المللی اظهار نارضایتی می‌کنند.

۲) تولیدکنندگان هنوز موفق نشده‌اند پس از گذشت بیش از یکسال از انعقاد قرارداد با وزارت صنایع، تولیدات خود را روانه بازار کنند یا بتوانند نظر کاربذان را نسبت به‌ آنها جلب کنند.

۳) به دلیل افزایش قاچاق، حجم واردات از مبادی قانونی کشور کاهش یافت در نتیجه با وجود افزایش تعرفه واردات گوشی، سهم دولت از حقوق گمرکی کاهش یافته است.

۴) کارشناسان اعتقاد دارند تولید گوشی به روش SKD قطعاً به انتقال دانش فنی منجر نخواهد شد.

● ترسیم استراتژی آینده

در حالیکه بسیاری بر این عقیده‌اند که تولید گوشی داخلی به شکست منجر شده است ولی هنوز هم اتخاذ یک استراتژی صحیح می‌تواند ایران را به عنوان یکی از تولیدکنندگان در زنجیره جهانی مطرح کند. نکته مهم وارد شدن به زنجیره تولید بازیگران اصلی این حوزه است.

برای ورود به عرصه تولید گوشی تلفن همراه باید کارشناسی دقیقی انجام شود تا به درستی مشخص شود که با امکانات و شرایط موجود در کدام قسمت از زنجیره تولید گوشی دارای مزیت نسبی هستیم. این کار علاوه بر آنکه نام ایران در عرصه جهانی مطرح می‌کند، یک بازار پایدار دائمی برای کسب درآمد کشور فراهم خواهد کرد.

▪ راه اول:

با توجه به آنکه کشور ما از نظر تولید قطعات الکترونیکی گوشی موبایل در جایگاه رفیعی قرار ندارد و تکنولوژی تولیدکنندگان جهانی بسیار پیشرفته‌تر از آن است که امکان تولید در این بخش برای ما وجود داشته باشد؛ ولی با توجه به وجود نیروی نتخصص در حوزه نرم‌افزار، فعالیت در بخش تولید نرم‌افزارهای تلفن همراه برای ما مزیت دارد.

در حال حاضر تولیدکنندگان بزرگ دنیا تولید نرم‌افزارهای جانبیِ متناسب با سلیقه کاربران را مدنظر قرار داده‌اند. می‌توان با بررسی و شناسایی شرایط اجتماعی و فرهنگی جوامع مختلف و تأثیرگذار بر سلیقه مصرف‌کنندگان، به تولید نرم‌افزارهای جانبی متناسب با آن پرداخت.

برای آغاز این کار در قدم اول مِی‌توان مصرف‌کننده داخلی را مدنظر قرار داد و پس از آن کشورهای منطقه و کشورهایی که از نظر فرهنگ وآداب و رسوم شبیه ما هستند، در اولویت قرار گیرند. این کار علاوه بر آنکه ایران را در زنجیره تولید وارد می‌کند به صنعت نرم‌افزار کشور نیر رونق می‌بخشد.

▪ راهی دیگر:

از سوی دیگر وجود منابع سرشار نفت می‌تواند برای حضور در بخش‌های دیگری از چرخه تولید گوشی مؤثر باشد. به عنوان مثال کشور ما می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قاب گوشی تلفن همراه در سطح دنیا مبدل شود.

شاید در نگاه اول به نظر آید که این کار در سطح پایینی از تکنولوژی قرار دارد؛ ولی ورود به بخش تحقیقات شرکت‌های بزرگ سازنده گوشی موجب تولید و طراحی قاب‌های جدید مطابق با سلیقه مشتریان خواهد شد و افزون بر درآمدزایی، زمینه اشتغال بخشی گسترده‌ای از نیروی متخصص کشور را فراهم کرده و یکی از اصلی‌ترین اهداف آغاز یک طرح صنعتی همانند تولید گوشی در کشور را محقق می‌کند.

البته برای قرار گرفتن در زنجیره‌ جهانی همکاری باید روابط سیاسی و اقتصادی ایران با کشور تولیدکننده گوشی مدنظر قرار گیرد، تا تحولات سیاسی بر نحوه‌ همکاری‌های آتی تأثیر چندانی نداشته باشد.