بیماری هایی که در جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل تهدیدتان می کند

برزیل به دلیل شرایط اجتماعی, اقتصادی و جغرافیایی خاص خود مستعد بومی شدن برخی بیماری های واگیر شده است و همین موضوع بهانه ای شد تا درباره بیماری هایی که مسافران آن کشور را تهدید می کند و به خصوص تب دنگی مطلبی نوشته شود

برزیل به دلیل شرایط اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی خاص خود مستعد بومی شدن برخی بیماری‌های واگیر شده است و همین موضوع بهانه‌ای شد تا درباره بیماری‌هایی که مسافران آن کشور را تهدید می‌کند و به‌خصوص تب‌دنگی مطلبی نوشته شود.

عروسک جام، نماد جذام

از آنجا که سمبل بازی‌های امسال در برزیل عروسکی به نام فولکو (Fuleco) انتخاب شده است که نمادی از آرمادیلو (جانوری در حال انقراض و مخزن طبیعی جذام) است، بد نیست اشاره شود که برزیل بعد از هندوستان دومین کشوری است که هنوز بیشترین موارد جذام را گزارش می‌کند و در سال ۲۰۱۲، حدود ۳۳هزار مورد بیماری تحت‌درمان قرار گرفتند و در بین ایالت‌های برزیل، ایالت ماتوگروسو بیشترین موارد را سالانه گزارش می‌کند. شمال شرقی برزیل بیشترین موارد بیماری را به خود اختصاص داده و از آنجا که بیماری تنها در تماس نزدیک و از طریق ترشحات بینی بیمارانی که در مرحله لپروماتوز هستند قابل انتقال است درنتیجه به‌طور کلی خطر این بیماری برای مسافران این مسابقه‌ها که بیشتر در جنوب شرقی آن کشور برگزار می‌شود «کم و ناچیز» محاسبه می‌شود.

تب دنگی، تب پشه

سریع‌ترین بیماری ویروسی از نظر گسترش جغرافیایی در جهان، تب‌دنگی است. این بیماری ویروسی در برزیل هایپرآندمیک بوده و از آنجا که بیشترین موارد این بیماری در ریودوژانیرو و سائوپائولو رخ می‌دهد (البته تب‌دنگی از تمام استان‌های برزیل گزارش می‌شود) و راه انتقال این ویروس انسان-پشه-انسان است، می‌توان آن را یکی از جدی‌ترین تهدیدات بیماری‌های واگیر برای مسافران کشور برزیل در نظر گرفت. این بیماری توسط پشه آئدس که در برزیل و مخصوصا مناطق ساحلی آن و از جمله شهر سائوپائولو گسترش زیادی دارد، منتقل می‌شود. شهر سائوپائولو هتل Ceaser Park sp۲۶ و کمپ تمرینی Joaquin Grava-CS Coriuthians به‌عنوان محل انتخابی تیم ملی فوتبال کشورمان از طرف سرمربی پیشنهاد شده است و انتخاب دوم ما شهر گویانا هتل Mercure Goiania G۰۳ و کمپ تمرینی Estadio Halle Pinheiro است و به همین دلیل توجه به بیماری‌های منتقله از راه حشرات و به‌خصوص تب‌دنگی، اهمیت ویژه‌ای دارد. اولین مورد تب‌دنگی در برزیل در سال ۱۹۸۱ گزارش شده و روند چشمگیر افزاینده آن در آن کشور هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد دلار سالانه خسارت اقتصادی به دنبال دارد یعنی بیش از نصف هزینه‌ای که در جهان صرف مبارزه با تب‌دنگی می‌شود. هرچند هر۴ گونه ویروس تب‌دنگی در برزیل وجود دارد اما گونه‌های ۲ و ۳ اکثریت را به خود اختصاص داده و در نتیجه احتمال بروز موارد شدیدتر و تب خونریزی‌دهنده ناشی از این ویروس بیشتر می‌شود.

اولین مورد تب خونریزی‌دهنده ناشی تب‌دنگی در برزیل در سال ۱۹۹۰ میلادی و بعد از ورود گونه ۲ ویروس شناخته شد و با ورود گونه ۳ ویروس در سال ۲۰۰۰ به برزیل، میزان بستری‌ها و موارد شدید ناشی از بیماری در آن کشور افزایش چشمگیر نشان داده است به‌طوری که از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ کمتر از هزار مورد شدید بیماری رخ داده اما از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ بیش از ۱۸هزار مورد بیماری شدید ثبت شده است. گردش این گونه‌های ویروس در برزیل اهمیت ابتلا به تب‌دنگی را در آن کشور بیش از پیش روشن می‌کند. در سال ۲۰۰۳ تقریبا تمام موارد تب‌دنگی ناشی از ابتلا به گونه ۳ بود که ۷۵درصد آن در شهر گویانا رخ داده بود. در سال قبل غالب موارد گونه ۳ از دیودوژانیرو (در جنوب شرقی برزیل) گزارش شده بود.

تب زرد، بومی برزیل

شاید بد نباشد همین جا به تب زرد نیز که در برزیل بومی است، اشاره شود چرا که پشه آئدس اجیپتی ناقل هر دو ویروس بوده و بعد از مشکلات اقتصادی و کاهش مبارزه با پشه آئدس از طریق DDT در برزیل در سال ۱۹۸۶ مجددا موارد تب‌دنگی و تب زرد در آن کشور افزایش یافته است. اقدامات محافظتی شامل پوشیدن لباس‌های بلند و استفاده از مواد دورکننده حشرات و خوابیدن درون پشه بند هنگام استراحت برای هر دو ویروس مشابه است اما در مورد تب زرد در مسافران برزیل، استفاده از واکسن تب زرد را برای افراد دارای سن بیشتر از ۹ ماه که نقص ایمنی ندارند باید توصیه کرد. واکسیناسیون تب زرد در انستیتو پاستور ایران انجام می‌شود.

لازم به ذکر است که موارد تب‌دنگی در کشور برزیل در تمام طول سال گزارش می‌شود اما طبق یک روند فصلی نسبتا منظم بیشتر موارد در ماه اردیبهشت رخ می‌دهد و نمودار بیماری که از دی ماه رو به افزایش می‌رود در خرداد ماه سیر نزولی خود را به آرامی آغاز می‌‌کند. با این حال انتظار می‌رود امسال از نظر تعداد موارد تب‌دنگی در برزیل سال پرتعدادی باشد و رعایت توصیه‌های بهداشتی مرتبط اکیدا به مسافران توصیه می‌شود.

مالاریا و ساعت نیش زدن

مالاریا بیماری دیگری است که از طریق نیش پشه می‌تواند سلامت مسافران این کشور را به خطر بیندازد و رعایت توصیه‌های بهداشتی مرتبط لازم است. علاوه بر آگاهی از خطرات مالاریا و اطلاع از ساعت‌های نیش زدن پشه آنوفل ماده تمامی اقداماتی که برای پیشگیری از تب‌دنگی و تب زرد در مورد لباس مناسب و مواد دورکننده حشرات توصیه شد، در مورد مالاریا نیز قابل‌تکرار است. از آنجا که مالاریا مقاوم به کلروکین در برزیل گزارش شده برای پیشگیری از این بیماری توصیه می‌شود از داروهای پیشگیرانه مانند مفلوکین، مالارون یا داکسی‌سایکلین استفاده شود. مسافرانی که در عرض یک هفته بعد از رسیدن به منطقه مالاریاخیز مانند برزیل دچار تب شوند باید حتما تحت‌نظر پزشکان معالجشان قرار گیرند. مالاریا در مناطق آمازونی برزیل، شیوع بیشتری دارد اما مسافران در تمام مناطق بهتر است به احتمال بروز بیماری توجه داشته و نکات توصیه شده را به‌خصوص در ساعات خروج از هتل ابتدای صبح یا ابتدای شب مدنظر داشته باشند. به تمام مسافران توصیه می‌شود از خرید و مصرف نوشیدنی و مواد غذایی از فروشندگان دوره‌گرد خودداری کنند تا از ابتلا به بیماری‌های گوارشی احتمالی نیز درامان باشند. همچنین شنا کردن در آب‌های آزاد، احتمال ابتلا به شیستوزومیازیس را در مسافران به دنبال خواهد داشت (آب‌های کلرزده و آب دریا از این نظر خطری ندارند). در پایان باید یادآوری کرد کسانی که براساس برنامه ملی واکسیناسیون کشوری جمهوری اسلامی ایران واکسن‌های مناسب و دوز یادآور آنها را دریافت کرده باشند از نظر سایر بیماری‌ها مانند هپاتیت B، دیفتری، کزاز، سرخک و سرخجه ایمن بوده و سفر بی‌خطری را تجربه خواهند کرد.

در حاشیه

ایدز و جام‌جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی

در جام‌جهانی نوزدهم که در آفریقای‌جنوبی برگزار می‌شد، بحث شیوع ایدز در آفریقای جنوبی بسیار داغ بود و بسیاری سعی می‌کردند بازی‌ها را بهانه‌ای برای هشدار و آگاهی‌دادن درباره ایدز کنند. یکی از این افراد اروین خوزا، یکی از افراد پرنفوذ در فوتبال آفریقای‌جنوبی بود که دخترش ۳سال قبل از شروع جام‌جهانی به دلیل ابتلا به ایدز جانش را از دست داده بود.

آنفلوانزای مرغی و جام‌جهانی ۲۰۰۶ آلمان

لاوس اشتور، مدیر برنامه مبارزه با آنفلوانزای مرغی سازمان بهداشت جهانی هم در سالی که جام‌جهانی در آلمان برگزار می‌شد، در مورد شیوع آنفلوانزای مرغی که در آن زمان شیوع پیدا کرده بود، هشدار داده و گفته بود: «اگر هنگام برگزاری جام‌جهانی در آلمان یک بیماری شیوع پیدا کند، شجاعت زیادی می‌خواهد تا جام‌جهانی را برگزار نکنیم.» هانس میشائیل گلدمان، یکی از سیاستمداران حزب دموکرات آلمان و کارشناس کشاورزی هم تا جایی شدت عمل به خرج داد که عنوان کرده بود: «اگر بیم سرایت این بیماری به انسان‌ها باشد، هرگز نباید به برگزاری جام‌جهانی فکر کنیم.» فرانتس یوزف هولتسن کامپ، از سیاستمداران آلمان هم گفته بود: «اگر این ویروس آنقدر خطرناک بشود، افراد در خانه می‌مانند و به جام‌جهانی نخواهند آمد.»

نکند من تب دنگی گرفته باشم!

در تمام مواردی که پزشک معالج به تب‌دنگی یا مالاریا شک کند، می‌تواند با هماهنگی با مراکز بهداشت و درمان شهرستان‌ها نمونه خون تهیه شده از بیماران را به آزمایشگاه ارسال کند. مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر هماهنگی‌های لازم را انجام داده و در مورد همکاری‌های فرابخشی نیز برنامه‌ریزی‌های مناسب انجام شده است.