کویر جاذبه فراموش شده گردشگری ایران

دو حرفه کشاورزی و دامپروری که از دوران باستان رونق کسب و کار بشر و اصلی ترین منبع درآمد او بوده, باعث شده انسان به طور کلی از خشکسالی و کویر هراسان باشد به همین دلیل مراتع سرسبز و شاداب, همیشه آرامش بی همتایی را برای او به ارمغان آورده و کویر و نمکزار باعث اضطراب و نگرانی بشر شده است

دو حرفه کشاورزی و دامپروری که از دوران باستان رونق کسب و کار بشر و اصلی‌ترین منبع درآمد او بوده، باعث شده انسان به‌طور‌کلی از خشکسالی و کویر هراسان باشد. به‌همین‌دلیل مراتع سرسبز و شاداب، همیشه آرامش بی‌همتایی را برای او به ارمغان آورده و کویر و نمکزار باعث اضطراب و نگرانی بشر شده است.

انسان با شنیدن نام کویر، انواع خزندگان و مرگ را در ذهن خود تصور می‌کند و حتی فکر این‌که یک شب در کویر زندگی کند برای او همراه با ترس و نگرانی بوده است. حال آن‌که آرامش کویر برای افرادی که از هیاهوی شهرها فراری‌اند، یکی از بهترین گزینه‌هاست.

به لطف تکنولوژی‌ و البته ماجراجویی‌های بشر، چندی است کویرها به عنوان سرمایه‌ای بی‌نظیر در صنعت گردشگری خودنمایی می‌کنند و شاید بتوان گفت مفرح ترین لحظات مسافران را برایشان در گرمای منطقه مهیا کرده است.

امروزه بسیاری از کشورهایی که مناطق کویری دارند مثل آمریکا، استرالیا، امارات، مصر و مراکش سعی کرده‌اند با استفاده از جاذبه‌های این سرزمین‌های بظاهر مرده، لحظات خوشی را برای گردشگران کشورشان فراهم کنند.

ایران نیز به عنوان کشوری که سه نقطه از گرم‌ترین نقاط کره زمین را در خود جای داده، هنوز هم به اهمیت این مناطق خشک و بدون محصول پی نبرده و همانند قطعه‌ای فراموش شده، آنها را به حال خود رها کرده تا توفان‌های شن پس از مدتی این جاذبه‌ها را مدفون کنند و به دست فراموشی بسپارند.

چند نفر از شما یک شب در کویر مانده‌اید؟ در آلبوم عکس‌هایتان، آیا چیزی از سفرهای کویری خود به یادگار دارید؟ اینها سوالاتی است که در صورت پاسخ به آنها می‌توان به تعداد گردشگران و ماجراجویان داخلی و خارجی در بیابان‌ها و کویرهایی که فراموش شده‌اند، پی‌برد. نکته جالب این‌که بیشتر گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند، در بخشی از سفر خود بدون تردید سری هم به کویرهای ایران و شهرهای کویری می‌زنند، حال آن‌که ما خودمان فقط شمال و مناطق خوش آب و هوای ایران را به عنوان تفرجگاه می‌دانیم.

سیستان و بلوچستان ـ که از مناطق خشک و کویری ایران‌زمین است ـ یکی از کویرهای فراموش شده کشورمان است که تاکنون ارزش‌های اقتصادی آن بویژه در اقتصاد گردشگری نادیده گرفته شده است.

ریگ دهلی (محور بم به سمسور) و ریگ اسپکه به عنوان بخشی از جاذبه های گردشگری این استان است، اما هنوز چند ده جاذبه دیگر از این استان خشک به دنیای گردشگری معرفی نشده که در صورت معرفی هدفمند و برنامه‌ریزی دقیق برای آنها، رونق مناسبی به کسب و کار ساکنان منطقه خواهیم داد.

بحث گردشگری کویر، مدت کوتاهی است به نقل محافل گردشگری ایران و ارگان‌های مربوط تبدیل شده و ناگفته‌های بسیاری در دل دارد. با این که صنعت گردشگری ایران گوشه‌چشمی به شن‌های خشک کویر برای جذب گردشگران دارد، اما هنوز نامی از این استان و جاذبه‌هایش به میان نیامده است. حال آن که به گفته بسیاری از کارشناسان، کویرهای اطراف سیستان و بلوچستان بهترین سرمایه مردم و ساکنانش برای رشد و رونق صنعت گردشگری استان است. این کارشناسان با توجه به امکانات موجود در منطقه حداقل امکان اجرای ۲۰ طرح گردشگری و تفریحی را برای رونق اقتصاد منطقه سیستان و بلوچستان برشمرده‌اند که در صورت استفاده از این ظرفیت‌ها، بدون تردید می‌توان مشکل اشتغال و درآمد جوانان این مرز و بوم را رفع کرد. شترسواری، کمپ‌های بیابانی، اتومبیلرانی، پیاده‌روی در کویر، گردشگری نجومی، اسکی روی شن، کایت‌سواری، باشگاه‌های تیراندازی و حتی اکوکمپ‌ها از جمله این طرح‌هاست.

بدون شک جاذبه‌های ایران زمین فقط به مناطق سرسبز شمالی و خوش آب و هوای کوهپایه‌ای محدود نمی‌شود بلکه کویر سیستان و دیگر کویرهای ایران نیز جاذبه‌های تمام عیاری برای جلب‌نظر گردشگران داخلی و خارجی است. اگر بتوان با تدابیر دقیق و مدیریتی مناسب سرمایه‌گذاری‌هایی همانند کشورهای همسایه جنوبی ایران کرد می‌توان نتایج خوبی از آن گرفت.‌ به عنوان مثال بیشتر گردشگران ایرانی با شنیدن کلمه سافاری (همان اتومبیلرانی در کویر) به یاد بیابان‌های امارات می‌افتند، در حالی که ایران امکانات بسیار بهتر و کامل‌تری در اختیار دارد، اما بدون متولی مانده و هیچ صحبتی از ظرفیت گردشگرپذیری آنها به میان نیامده است.

به عقیده بسیاری از کارشناسان علم اقتصاد، همیشه تقاضا باعث عرضه‌ای متناسب می‌شود، بنابراین می توان با ایجاد تقاضا برای سفر به این استان و البته کویرهایش زمینه رونق گردشگری را در آن فراهم کرد. هر چند در حال حاضر زیرساخت‌های مناسبی برای صنعت گردشگری در این استان وجود ندارد، اما می‌توان با یک برنامه‌ریزی دقیق و مدون آنها را به حداقل قابل قبول ارتقا داد.امتیازات سیستان برای جذب گردشگر به باور برخی کارشناسان گردشگری به چهار بخش عمده تقسیم می‌شود.

۱ـ استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

بدون تردید بخش اعظم هزینه‌های صنعت گردشگری مربوط به تامین انرژی مورد نیاز مراکز اقامتی، رستوران‌ها و تفرجگاه‌هاست، بنابراین با توجه به شعار سازمان جهانی گردشگری برای سال ۲۰۱۳ که تاکید بر توسعه صنعت گردشگری با اتکاء به انرژی‌های تجدیدپذیر دارد می‌توان از گرمای سوزان خورشید و بادهای کویری که همگی از آنها فراری هستیم بخوبی برای استفاده صنعت گردشگری استفاده کرد همان‌گونه که اسپانیا به عنوان پیشگام این صنعت از این انرژی بدون پایان بهره برده یا این‌که امارات عربی متحده اقدام به ساخت شهرکی تفریحی اما پاک و بدون نیاز به انرژی فسیلی در مناطق خشک و بی‌آب و علفش کرده و از آنها منافع مادی زیادی به دست آورده است.

۲ـ دریاچه هامون و رودخانه هیرمند

هرچند مدتی است این رودخانه دچار کم‌آبی شده و البته درپی آن دریاچه هامون نیز مشکلاتی را تحمل می‌کند اما هنوز هم طبیعت این دریاچه و البته پرندگان مهاجر آن سوژه بسیار جالبی برای برگزاری انواع تورهای گردشگری در اطراف این منطقه است.

۳ـ چاه نیمه

چاه نیمه، دریاچه‌ای بزرگ و مصنوعی است که توسط کارشناسان و محققان برای ذخیره آب آشامیدنی و کشاورزی سیستان و بلوچستان در مواقع خشکسالی احداث شده است که در حاشیه آن فضای سبز مناسبی نیز وجود دارد. بزرگ‌ترین پژوهشکده علمی و فرهنگی منطقه نیز آنجاست و می‌توان از آن به عنوان یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری این استان برای برگزاری تورهای گوناگون حتی ورزش‌های آبی در دریاچه نام برد.

۴ـ آثار باستانی

این منطقه پر است از آثار تاریخی که گل سرسبد آنها شهر سوخته است. این شهر در کنار صدها اثر دیگر مثل قلعه سه کوهه، دلیل اصلی سفرهای بسیاری از ماجراجویان خارجی به منطقه شده است.

گذشته از این چهار ویژگی منطقه برای جذب حداکثری گردشگران و رونق کسب و کار محلی در سیستان می‌توان به امکان برگزاری اکوکمپ‌های مختلف در سکوت بیابان‌ استان اشاره کرد.

با توجه به امکانات یاد شده و البته اشتیاق مردم ایران زمین به سفر، کافی است با مدیریتی دقیق و البته در کنار اطلاع‌رسانی کامل، تقاضای سفر به منطقه را افزایش داد تا به تناسب آن، عرضه محصولات و بسته‌های تفریحی مناسب هم رونق ‌بگیرد. که در نهایت باید گفت با جلب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به سیستان می‌توان آینده‌ای درخشان را برای این منطقه خشک متصور شد.

شیدا رمزی