وقتی واکسن آنفلوانزا واجب می شود

عمده ترین عارضه تزریق واکسن آنفلوآنزا, احساس درد در محل تزریق است

بعضی از شما ممکن است بیماری ‌آنفلوآنزا و نشانه‌های آزار‌دهنده‌اش را که بی‌شباهت به سرماخوردگی هم نیست تجربه‌کرده باشید؛ تجربه‌ای سخت که باعث شده تا چند روز متوالی‌ از کار و زندگی بیفتید و در خانه استراحت کنید تا دوباره رو به راه شوید. دوران درگیری با بیماری آنفلوآنزا آن‌قدر به شما سخت‌ گذشته که حاضرید هر کاری بکنید تا دوباره به‌آن مبتلا نشوید.

برای همین از پزشک معالج می‌پرسید آیا‌ راهی وجود دارد تا دوباره درگیر این بیماری نشوید؟ پزشک هم پاسخ می‌دهد، بله؛ با تزریق واکسن آنفلوآنزا می‌توانید خود را در برابر ابتلای دوباره به آن مصون کنید. هرچند واکسینه‌ شدن از شما در برابر آنفلوآنزا حفاظت می‌کند اما استفاده از این واکسن اصول و آداب خاص خودش را دارد و این‌طور نیست که با هر نوع شرایط جسمی اقدام به تزریق آن کنید.

دکتر حوریه جواد‌زاده، داروساز به سوالات احتمالی شما در مورد واکسن آنفلوآنزا پاسخ می‌دهد.

چرا سراغش برویم؟

دو نوع واکسن‌آنفلوآنزا تولید می‌شود که هر دو نوع آن در بدن تولید آنتی‌بادی کرده و پیشگیری‌ لازم را در مقابل ویروس فراهم می‌کند. واکسن‌آنفلوآنزا در واقع آنتی‌ژن‌های‌ تهیه شده‌ از سویه‌های مختلف ویروس‌های غیرفعال آنفلوآنزاست‌ که باعث تولید پادتن‌های خاصی‌ در بدن می‌شود ضمن‌ اینکه مصونیت‌ در برابر بیماری فقط درمقابل آن دسته از سویه‌هایی از ویروس‌ها ایجاد می‌شود که ‌به لحاظ ساختاری، مشابهت نزدیکی با سویه‌های موجود در واکسن داشته باشند. این واکسن برای ایجاد ایمنی فعال (تولید پادتن) علیه آنتی‌ژن ویروس‌ آنفلوآنزا که در واکسن موجود است، مصرف می‌شود.

چه نوع‌هایی دارد؟

- واکسن آنفلوآنزای‌ سنتی: این واکسن‌حاوی ویروس زنده نیست و باعث بروز آنفلوآنزا نمی‌شود. این واکسن ویروس‌غیرفعال دارد که از طریق آمپول دریافت می‌شود. برای تزریق‌ آن باید از چهار نوع ‌سرنگ که از کشورهای هلند، آلمان، فرانسه و همچنین سوئیس وارد می‌شود، استفاده می‌شود.

- واکسن‌آنفلوآنزا به صورت اسپری‌ دماغی: این واکسن که به شکل اسپری‌ دماغی بوده و نامش‌ فلومیست است، حاوی ویروس ضعیف شده‌ای است که معمولا به جز در مواردی باعث بروز بیماری آنفلوآنزا نمی‌شود. این واکسن تنها برای افراد غیرباردار، افراد سالم و دو تا ۴۹ ساله کاربرد دارد. این واکسن‌حاوی ویروس‌ضعیف شده ‌است و برای نوزادان، زنان باردار، کهنسالان و افراد مبتلا به امراض بالینی تجویز نمی‌شود. واکسن اسپری دماغی ‌آنفلوآنزا در کودکان با عوارضی همچون آبریزش ‌بینی، سردرد، استفراغ، درد ماهیچه و تب و در بزرگسالان آبریزش بینی، سردرد و گلودرد علائم خود را نشان می‌دهد. البته نوع اسپری دماغی واکسن آنفلوآنزا در ایران وجود ندارد.

چه زمانی باید واکسن ‌را تزریق‌کرد؟

به دلیل اینکه فصل آنفلوآنزا از ابتدای مهر ماه شروع می‌شود و تا پایان اردیبهشت‌ماه ادامه پیدا می‌کند، بهترین ‌زمان برای دریافت واکسن ماه مهر و آبان است. با این ‌حال می‌توان در ماه آذر یا حتی‌ دیرتر هم اقدام به دریافت آن‌ کرد. اگرچه اقدام سریع‌تر می‌تواند در پیشگیری از ابتلای به آنفلوآنزا موثرتر عمل‌ کند.

چه عوارضی دارد؟

پس از تزریق واکسن‌ آنفلوآنزا عوارض سرماخوردگی مثل فن‌فن‌کردن، سردرد، آبریزش بینی، درد گلو، سرفه و بدن درد، یک تا دو روز بعد تب خفیف خود را نشان‌داده و بقیه علائم تا ۱۴ روز ممکن است بروز کند یا نکند. عمده‌ترین عارضه تزریق واکسن‌آنفلوآنزا، احساس ‌درد در محل‌تزریق است. پس از آن تب، درد عضلانی و احساس ناخوشی به دلیل مقادیر کمی پروتئین تخم‌مرغ در واکسن است‌ که فرد تجربه ‌می‌کند. همچنین بروز اختلالات عصبی (مثل‌آسیب‌های مغزی، فلج نسبی عصب صورت و التهاب عصب بینایی) و واکنش‌های‌حساسیتی همچون اگزما، التهاب و کهیرنیز ممکن است بروز کند.

چطور تزریق کنیم؟

تزریق در کودکان و بزرگسالان متفاوت است. در بزرگسالان به ‌شکل عضلانی است و درکودکان فقط در عضله ‌ران باید تزریق شود. به این علت تاکید می‌شود ‌روی چه قسمتی‌ از بدن تزریق شود. بعضی‌ از پزشکان واکسن آنفلوآنزا را به شکل جلدی تزریق می‌کنند و همین ‌مسئله باعث می‌شود تا واکسن ‌تاثیر لازم را نداشته باشد چون سویه‌های مختلفی‌که ویروس‌ها تولید می‌کنند، درتمام‌ افراد ممکن است مصونیت ایجاد نکند. این تزریق را پزشک عمومی هم می‌تواند انجام دهد و مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. واکسن آنفلوآنزا ‌تحت هیچ شرایطی‌ نباید داخل عروق تزریق شود چراکه همانند سایر واکسن‌های تزریقی، می‌تواند منجر به واکنش آنافیلاکتیک در بدن بیمار شود برای همین باید هنگام تزریق، امکانات درمانی و نظارت‌های لازم در دسترس باشد.

چه افرادی باید سراغش بروند؟

- نوزادانی که سن‌شان بیش از‌ شش ماه است. این‌ نوزادان به دلیل شرایط خاص پزشکی که دارند در معرض ابتلای به آنفلوآنزا قرار دارند.

- افرادی که سن‌شان بالای ۵۰ سال است.

- کارکنان خانه سالمندان و مراکز بهداشتی و درمانی‌که با بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن همچون افراد مبتلا به ذات‌الریه، افراد بزرگسال‌ مبتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی و هر بیماری‌که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند، سر و کار دارند، بهتر است واکسن‌آنفلوآنزا را دریافت ‌کنند.

- کودکانی‌که تحت‌ درمان ‌طولانی‌مدت ‌با آسپرین قرار دارند.

- زنانی ‌که قصد دارند در فصل آنفلوآنزا باردار شوند.

- افرادی‌که درگیر نارسایی‌کلیه، هموگلوبینو پاتی و ایمونوساپرشن هستند.

- افرادی‌که در سال گذشته به علت بیماری‌ متابولیکی مثل‌ دیابت در بیمارستان بستری شده‌اند.

چند وقت یک‌بار واکسن بزنیم؟

- کودکان‌شش تا ۳۵ ماهه (سه‌ساله) چهار هفته پس از اولین ‌تزریق واکسن، دوباره باید آن را تکرار کنند. به این علت‌که سطح‌ آنتی‌بادی‌های آنان هنوز به میزان قابل‌ قبولی نرسیده و ایمنی بدن‌شان‌ ضعیف است.

- درکودکان سه تا ۹ ساله. اگر در گذشته واکسن نزده‌اند بهتر است پس‌ از تزریق و بعد از گذشت یک ماه دوباره‌ تزریق را انجام داد.

- در افرادی‌که بالای ۹ سال دارند، تزریق واکسن‌آنفلوآنزا یک‌بار در سال کفایت می‌کند.

چه کسانی نباید واکسن‌آنفلوآنزا بزنند؟

طبق گفته مرکز کنترل پیشگیری از بیماری‌ها این افراد عبارتند از:

- همه کسانی‌که عکس‌العمل‌آلرژیک به آمپول ‌آنفلوآنزا دارند.

- کسانی‌که ‌درگیر بیماری‌های شدید هستند و تب و سابقه تشنج‌ داشته‌اند.

- کسانی‌که درگیر بیماری‌های‌ حاد تنفسی‌ هستند.

- کسانی‌که ‌نسبت به مصرف‌ پروتئین ‌تخم‌مرغ حساس‌ هستند.

- کسانی ‌که سابقه ‌بیماری‌های گیلن‌باره (بیماری‌ فلج‌کننده‌ شدید که در سیستم ایمنی‌ بدن به سیستم اعصاب حمله می‌کند) دارند.

- افرادی‌که شش‌ هفته بعد از دریافت واکسن‌ آنفلوآنزا در دفعات قبلی دچار سندرم‌گیلن‌باره شده‌اند.

- کسانی‌که‌ درگیر بیماری‌های ‌عصبی ‌هستند.

چطور از آن نگهداری کنیم؟

این ‌واکسن باید در دمای بین دو تا هشت درجه نگهداری شود. تاریخ این واکسن‌ معمولا دو سال است اما مصرف‌کنندگان باید این نکته ‌مهم را در نظر داشته باشند که از واکسن‌ آنفلوآنزای ساخت ‌همان سالی که‌ تهیه شده‌، استفاده کنند. به این علت‌ که ویروس‌های‌ آنفلوآنزا در هر سال تغییر شکل می‌دهند و به دلیل ‌همین تغییر شکل واکسن سال گذشته، روی آنفلوآنزایی‌که فرد در سال جدید درگیر آن شده‌ است، تاثیری ندارد. قیمت این واکسن نیز بین ۲۳ تا ۳۰ هزار تومان است.

ایمنی ایجاد شده چه میزان است؟

تزریق ‌این واکسن تا ۷۰ درصد ورود بیماری را به بدن کاهش می‌دهد و تا ۱۴ روز پس از تزریق نیز مصونیت آن در فرد ایجاد می‌شود. اثر مثبت‌ واکسن در جلوگیری ‌از ابتلای فرد به‌ آنفلوآنزا نیز برای شش ماه تا یک‌سال در بدن‌ باقی می‌ماند.