گام به گام با تیزرهای تلویزیونی

نظام تبلیغاتی, تحت تاثیر کلیت نظام سیاسی است یعنی اگر جامعه ای دموکرات یا مردم سالارانه باشد و عنوان مردم سالاری دینی را هم به آن بدهیم این نظام, رسانه خاص خودش را می طلبد که مبتنی بر یکسری اصول, مبانی و اولویت ها خواهد بود و روند رقابت های حزبی و سیاسی را شکل می دهد

نظام تبلیغاتی، تحت تاثیر کلیت نظام سیاسی است؛ یعنی اگر جامعه‌ای دموکرات یا مردم‌سالارانه باشد و عنوان مردم‌سالاری دینی را هم به آن بدهیم این نظام، رسانه خاص خودش را می‌طلبد که مبتنی بر یکسری اصول، مبانی و اولویت‌ها خواهد بود و روند رقابت‌های حزبی و سیاسی را شکل می‌دهد.

سپس از طریق رسانه‌ها مردم با چنین سیستمی آشنا می‌شوند و ما نباید انتظار داشته باشیم نظام تبلیغاتی رادیو و تلویزیون و مطبوعات کشور چیزی خارج از نظام سیاسی یک کشور باشد. بنابراین هر نظامی، رویه‌های مشارکت سیاسی خاص خود دارد و اگر ما بخواهیم درباره بحث تبلیغات تلویزیونی صحبت کنیم باید به این شکل سیستمی در چارچوبی وسیع‌تر نگاه کنیم.

در جوامع دمکراتیک احزاب شکل می‌گیرند و درواقع یک نظام به صورت نهادی و از جنبه‌های حقوقی و حزبی، اجتماعی و فرهنگی به گونه‌ای شکل می‌گیرد که احزاب در جامعه مورد پذیرش قرار بگیرند. حالا این پذیرش احزاب و رقابت حزب‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در یک روند تاریخی ممکن خواهد بود.

بنابراین نظام سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در راستای شکل گرفتن نظام چند حزبی گام برمی‌دارند و بتدریج تمام اصول و مبانی دمکراتیک در آن حاصل و سپس رسانه طبق آن ویژگی‌های سیاسی تعریف می‌شود و مسلما هر چه پیش می‌روند، پخته‌تر و دقیق‌تر عمل می‌کنند و با انتقادها و بررسی‌های مراکز دانشگاهی اصلاحاتی را هم در رویه های فعالیت‌شان اعمال خواهند کرد. به نظرم وضعی که ما ‌اکنون در آن هستیم نشان‌ می‌دهد همچنان به سمت یک جامعه دموکرات حرکت می‌کنیم، بنابراین ضعف‌ها و مشکلات متعددی وجود دارد. نهادهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، آموزشی و دانشگاهی هم در بروز و دامن زدن به این مشکلات سهیم هستند. درواقع رفتار سیاسی، ناشی از فردیت است و این که در کلیت جامعه، همه چیز در جهت آموزش از مرحله کودکی تا بزرگسالی است. در حالی که ما هیچ کدام از اینها را در جامعه نداریم. بنابراین نظام تبلیغاتی ما به طور طبیعی چون در حال گذار است به برنامه دقیق سیستمی که بتواند همه این ضعف‌ها را بپوشاند نیازمند است و ما باید هر چه جلوتر می‌رویم کامل‌تر عمل کنیم.

در ادامه باید بگویم سازمان صدا وسیمای ایران دولتی و وابسته به نظام جمهوری اسلامی است. همچنین وابستگی‌های تجاری هم پیدا کرده و به نظرم همه اینها در این که نظام تبلیغاتی ما بویژه در تلویزیون نتواند آن طور که باید و شاید نقش خود را ایفا کند، تاثیر دارد.

آنچه ما شاهدیم این که نظام حزبی دقیق با پختگی لازم در سیاست مدرن وجود ندارد و دانشگا‌ه‌ها نقش موثری در تربیت نیروهای متخصص و کارآمد ایفا نمی‌کنند، بنابراین جنبه‌های تبلیغاتی هم پر از اشکال می‌شود که متاسفانه جریان‌های منفعت‌طلب به جنبه‌های تبلیغاتی شکل داده‌اند.

در مجموع نظام رسانه‌ای ما بدون در نظر گرفتن نظام سیاسی، اقتصادی و فرهنگی که در مسیر رشد حرکت می‌کنند، قابل بررسی نیست و تحت تاثیر هر یک از این نظام‌ها در مواردی با چالش هم روبه‌رو شده است.

بدون تردید نوآوری، استعداد، توانایی و قابلیت‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی همه می‌تواند در کاهش نقص‌های نظام مدیریتی تاثیرگذار باشد. همان طور که گفتم اگر زیرساخت های یک سیستم دچار اشکال است، می‌شود انتظار داشت مدیران باهوش، نوآور، خلاق و دارای توانمندی سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی در مسیر پیشرفت و حل مسائل تغییرات مفیدی را در روند فعالیت آن به وجود آورند.

ما انتظار داریم در عرصه رسانه افرادی شایسته و قابل، خلاق و دارای ظرفیت بالای فکری بر سر کار بیایند و تغییرات و اصلاحاتی ایجاد کنند. طبیعتا باید یک مجموعه فکور، برنامه‌ریز و نوآور عناصر مفید را به خدمت بگیرند و مدیریت کنند و حتی نقش اساسی و تعیین‌کننده ایفا کرده و فضای موجود را با یکسری خلاقیت‌ها تغییر دهند و تابوها را تا حدی از بین ببرند.

بسیاری از صاحب‌نظران ما اعتقاد دارند رسانه می‌تواند اساس جامعه را دگرگون کند، بنابراین مدیران نوآور می‌توانند مسیر تبلیغاتی رسانه ملی را اصلاح و در راستای مشارکت و رشد جامعه تلاش کنند.

ما در رسانه‌ها به طورکل نیازمند یک مدیریت نوآور، سیستمی، دارای قابلیت‌ها و استعدادهای درک و دانش رسانه‌ای که تغییرات نوآورانه‌ای را در روند برنامه‌های رسانه‌ای ایجاد کند، هستیم.

به نظرم، ما هنوز موفق نشده‌ایم راهبردهایی را برای مانیفست اسلامی تنظیم کنیم، چراکه در سیاست کلی خودمان مردم را تشویق به ساده‌زیستی کرده اما در برنامه‌های تلویزیونی مدام کالاهای لوکس را تبلیغ می‌کنیم که همه اینها به دلیل فقدان مشارکت، رقابت و سازوکارهای انتقادی است.

معتقدم باید فضایی ایجاد کنیم که این مباحث در محیط‌‌های تخصصی و دانشگاهی نقد و ایرادها برطرف شوند تا تحول لازم صورت بگیرد و درصدد تقویت ارزش‌ها گام برداریم آن گاه فقط در اماکن مذهبی مانند مساجد حرف از ساده‌زیستی زده نمی‌شود.

با توجه به تاثیر رسانه ملی در تغییر جامعه، بهتر است سازمان صدا و سیما نوعی بازنگری به برنامه‌ریزی‌هایش داشته باشد و رسانه‌ها هم نقش‌های جدیدی برای خود تعریف کنند و در جهت مبانی دینی، اهداف و آرمان‌های انقلاب گام بردارند.

دکتر اسماعیل قدیمی‌‌

استاد علوم ارتباطات