ایکس ـ ۶ کان‌ویر

اگر به سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، دهه ۵۰ میلادی نگاهی بیندازیم، شاهد خواهیم بود که جهان هنوز در شوک این جنگ بزرگ بود و دو ابرقدرت تازه پا گرفته آن زمان از نگرانی بروز جنگی دیگر …

اگر به سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، دهه ۵۰ میلادی نگاهی بیندازیم، شاهد خواهیم بود که جهان هنوز در شوک این جنگ بزرگ بود و دو ابرقدرت تازه پا گرفته آن زمان از نگرانی بروز جنگی دیگر همچنان در تدارک جنگ‌افزارهای غول‌آسا بودند.

در این دوران انرژی حاصل از شکافت هسته‌ای تازه کشف شده بود و بشر به این منبع عظیم دسترسی پیدا کرده بود. کشف این منبع جدید انرژی، منجر به افزایش دایره جاه‌طلبی‌های عده‌ای از قدرتمندان هم شد؛ همان‌ها که از طرح هواپیمایی با سوخت هسته‌ای که می‌توانست به طور نامحدود در هوا پرواز کند، حمایت کردند. این تفکر منجر به طراحی هواپیمای ایکس ـ۶ شد.

قرار بود ایکس ـ۶ با بهره‌گیری از رآکتور هسته‌ای خود، انرژی مورد نیاز چهار موتور این پرنده را در هوا تأمین کند تا نیاز به سوخت‌رسانی متعارف حذف شود و برد پروازی تقریبا نامحدودی برای این بمب‌افکن ایجاد شود، اما تشعشعات مواد رادیواکتیو، طراحان را مجبور به استفاده از دیواره‌های سنگین سربی در اطراف رآکتور می‌کرد که این امر به سنگینی بیش از اندازه ایکس ـ۶ منجر شده بود. به علاوه این‌که همواره این خطر وجود داشت که هواپیما در حین مأموریت دچار سانحه شود و سقوط کند. سقوط یک رآکتور هسته‌ای پرنده هم چیزی نیست که هیچ دولتی بتواند زیر بار مسئولیت آن برود. به این ترتیب، ایده‌ای که در ابتدا قدرت‌طلبان را بسیار مسحور خود کرده بود، به زودی با چالش‌های اساسی مواجه شد و این پروژه که کار طراحی آن به پایان رسیده بود و کم‌کم وارد مرحله ساخت می‌شد، لغو گردید.

اما آزمایش‌های مربوط به هواپیمای اتمی همچنان تا مدتی بعد ادامه پیدا کرد و حتی مهندسان، یک رآکتور کوچک در هواپیمای بی ـ ۳۶ قرار دادند تا میزان تشعشعات آن را اندازه‌گیری کنند. این هواپیما با توجه به پوشش سربی اطراف رآکتور حدود یازده تن وزن داشت.

البته باید به این موضوع هم توجه داشت که عامل اصلی که به لغو پروژه ایکس ـ۶ منجر شد، توسعه همزمان زیردریایی‌های حامل موشک‌های بالستیک بود که به نوعی بخشی از فلسفه وجودی ایکس ـ۶ را زیر سوال می‌برد. این زیردریایی‌ها که امکان شناخته‌شدنشان هم کم بود و می‌توانستند خود را از دید دشمن پنهان نگاه دارند، موازنه قدرت بین شرق و غرب را حفظ می‌کردند.

جی میلر، روزنامه‌نگار هوانوردی معتقد است ایکس ـ۶ پروژه‌ای سنجیده با پتانسیل‌های فوق‌العاده بود. او می‌افزاید: «این پروژه به طور یقین می‌توانست موفقیت‌آمیز باشد و شایعه پیرامون انتشار مواد رادیواکتیو به هنگام پرواز کاملا بی‌معنی بود.» در هر صورت نباید فراموش کرد که توقف پروژه ایکس ـ۶ بیش از مسائل فنی به دلایل سیاسی و توسعه زیردریایی‌های استراتژیک هسته‌ای بود.

امیر توکلی کاشی