مشکل رایج مادران در دوران شیردهی

توصیه های فیروزه روستا به مادرانی که سر سینه شان فرورفته است و نوزادشان نمی تواند شیر بخورد

یکی از مشکلاتی که برخی از تازه مادران با آن مواجه هستند، بیرون نیامدن سرسینه بعد از زایمان است. آگاهی نداشتن کافی مادر از روش‌های بیرون آوردن سرسینه، باعث می‌شود که به راحتی فرزند را از نعمت سالم و ضروری شیر مادر محروم کند و به شیشه شیر و شیرخشک رو آورد. خانم فیروزه روستا، کارشناس ارشد مامایی و مدرس کشوری آمادگی بارداری وزارت بهداشت اطلاعات لازم را در این زمینه با ما درمیان گذاشته‌اند.

▪ گروهی از مادران در دوران بارداری با فرورفتگی نوک پستان مواجه هستند. چه توصیه‌ای برای این افراد دارید؟

- در دوران بارداری سر پستان مادر شیرده ممکن است صاف یا فرورفته باشد اما این مادران نباید به خاطر حالت پستان‌هایشان نگران باشند زیرا بعد از زایمان با تغییرات هورمونی لازم حالت سر سینه‌ها درست خواهد شد.

▪ چرا نوک سینه برخی مادران بعد از زایمان فرورفته است؟

- به دلیل مسایل ژنتیکی. سر سینه اکثر افراد در اثر تحریک شدن کاملا بیرون می‌آید. اصلا به همین دلیل اطمینان می‌دهیم که مادران در صورت فرورفته بودن سر سینه در دوران بارداری نباید نگران شوند. بسیاری از مادران با این مشکل به ما مراجعه می‌کنند و تنها با کمی تحریک دست می‌بینیم نوک سینه کاملا بیرون می‌آید. در موارد نادر هم از روش‌های موجود کمک می‌گیریم.

▪ فرورفتگی نوک سینه معمولا از روز چندم زایمان به حالت عادی می‌رسد؟

- اگر مادری با این مشکل روبه‌رو است، ممکن است ۳ تا ۴ روز طول بکشد تا به تدریج نوک سینه بیرون بیاید که در این مواقع خاص توصیه می‌شود هرچقدر هم که شیر سینه کم باشد با شیشه به نوزاد شیر دهید تا کم‌کم این حالت مادر با قوی‌تر شدن فک نوزاد برطرف شود.

▪ برخی مادران تصور می‌کنند که اگر شیر در سینه‌شان بماند برای بچه‌شان ذخیره می‌شود. آیا این عمل به عفونت سینه منجر نمی‌شود؟

- مسلما یادآوری می‌کنم که اگر فرزندتان نمی‌تواند شیر بخورد حتما شیر را از سینه‌تان بدوشید.

در غیر این صورت دچار احتقان پستان و آبسه خواهید شد که هر کدام عوارض خاص خود را دارند که گاهی مادر مجبور به جراحی‌هایی هم می‌شود. به همین دلیل است که به مادران باردار توصیه می‌کنیم حتما در کلاس‌‌های آموزش بارداری شرکت کنند تا با این باورهای غلط سلامت خود و نوزادشان را به خطر نیندازند. اگر نوک سینه خارج نشده باشد مادر باید خودش سینه‌هایش را بدوشد و به طرق مختلف به فرزندش بخوراند.

▪ گویا در بازار هم ابزاری برای این گروه از مادران وجود دارد. درباره آنها توضیح می‌دهید؟

- این وسیله‌ محفظه‌ای شیشه‌ای است که به سینه مادر وصل می‌شود. لوله مویین این محفظه به دهان کودک وارد می‌شود و به این ترتیب با مکش‌های نوزاد سینه تحریک و شیر خارج می‌شود. مزیت این وسیله بیرون آمدن سر سینه و عادت نکردن کودک به شیشه است.

▪می‌گویند مکیدن پستان توسط شیرخوار، سبب بیرون آمدن سر آن می‌شود. این ادعا را قبول دارید؟

- دقیقا مادران باید آموزش‌های لازم را ببینند تا شیر دادن به شیرخوار را درست انجام دهند به طوری که شیرخوار بخشی از نسج پستان که آن هاله قهوه‌ای رنگ است را در دهان بگیرد تا بتواند با ایجاد کشش در نوک پستان آن را از حالت فرورفتگی و چروکیدگی خارج کند. این نکته سالم لزوم آموزش صحیح به مادران را درباره کوچک‌ترین نکات نشان می‌دهد.

▪ اگر کودک به هر دلیلی نتواند پستان را بمکد، مادر باید چه کند؟

- گاهی شیرخوار ضعیف است و نمی‌تواند به درستی سینه را بمکد یا وزن پایینی دارد. در این مواقع توصیه می‌کنیم مادران به طرق مختلف خودشان به امر شیر خوردن نوزاد کمک کنند تا از نعمت شیر مادر محروم نشود. ماساژ و تحریک نوک پستان توسط مادر تا حدودی موثر است اما در اصل مکیدن سینه توسط خود شیرخوار باید انجام بگیرد زیرا این عمل تاثیرات روانی بسزایی هم برای طفل دارد.

▪ عده‌ای از بزرگ‌تر‌ها به مادر باردار توصیه می‌کنند که در دوران بارداری سر سینه را مالش دهند و تحریک کنند تا از فرورفتگی نوک پستان بعد از زایمان پیشگیری شود. این توصیه را می‌پذیرید؟

- به هیچ‌وجه. مکیدن یا مالش سر پستان در بارداری سبب ترشح هورمون و زایمان زودرس می‌شود.

▪ بعد از زایمان چطور؟

- بعد از زایمان اگر پستان مادر فرورفته است کودک بزرگ‌تر یا همسر می‌تواند سینه مادر را بمکد. این فرد باید ابتدا به دندان‌پزشک مراجعه کند تا از سلامت دهان و دندان او مطمئن شوید. به عبارتی باید ابتلا به عفونت دهانی در او رد شود.

▪ روش‌های دیگری هم برای بیرون آوردن سر سینه وجود دارد؟

- بله. مثلا استفاده از سرنگ پلاستیکی. در این روش بسته سرنگی تمیز مثلا سرنگ پلاستیکی ۵ سی‌سی را باز کرده و سوزن آن را کنار می‌گذاریم. سپس لوله باریکی که سوزن روی آن قرار می‌گیرد را می‌چینیم. سپس پیستون را از سرنگ درآورده و در طرف مقابلی که چیده‌ایم جا می‌اندازیم سپس ته سرنگ که محل قرارگیری پیستون بود را روی سینه مادر گذاشته، پیستون را می‌کشیم. این عمل با ایجاد فشار منفی مکشی را در نوک سینه مادر ایجاد می‌کند و نوک به سمت بیرون و جلو می‌آید.

در اکثر مواقع نوک پستان با مکیدن شیرخوار به حالت عادی درمی‌آید اما متاسفانه می‌بینیم اطرافیان مادر با نظرات متفاوت و تجربی خود مادر را سردرگم می‌کنند و مشکل بسیار ساده‌ای مثل این مورد را به یک بحران تبدیل می‌کنند در صورتی که خود مادر طی مدت۴ تا ۵ روز می‌تواند این مشکل را حل کند.

▪ آیا در داروخانه‌ها وسایلی برای بیرون کشیدن نوک سینه مادران وجود دارد؟

- البته در بازار هم برخی فرم‌دهنده‌های سینه وجود دارد که ما رضایت زیادی از آنها نداریم اما بعضی مادرها از آنها نتیجه می‌گیرند و به راحتی از آنها استفاده می‌کنند.

یاسمین ثریا