جایگاه احزاب در آینده سیاسی ایران

بسیاری ازصاحب نظران براین باورند که فرهنگ سیاسی دهه چهارم انقلاب حول تکثرسیاسی نضج خواهد گرفت

بسیاری ازصاحب نظران براین باورند که فرهنگ سیاسی دهه چهارم انقلاب حول تکثرسیاسی نضج خواهد گرفت. بر این اساس با نهادینه شدن احزاب و جریانات سیاسی حول دال برتر ولایت فقیه و تبعیت از " مردم سالاری دینی " کانون رقابت های سیاسی در چهارمین دهه از انقلاب اسلامی با تکال بر پلورالیسم سیاسی رخ خواهد داد . البته باید گفت برخی نیز در این اثنی بر این باورند که عبور از رقابت های دوقطبی و حرکت به سوی هندسه چند ضلعی سیاسی درایران بعید به نظر می رسد و می توان با ساختار های فعلی نیز پاسخگوی فرهنگ سیاسی در دهه پیشرفت و عدالت بود.اما با در نظر گرفتن دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که دقیقا حول رقابت های دوقطبی " اصولگرا - اصول ستیز " شکل گرفته بود و حوادثی که پس از آن شکل گرفت به خوبی نمایان شد که نمی توان آینده رقابت های سیاسی را در همین راستا پیگیری کرد و ضرورت دارد تا بازنگری جدی ای در ساختارهای نرم رقابت های سیاسی در ایران صورت پذیرد . دهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری که اولین گام سیاسی جدی نظام در دهه چهارم بود با شاخص های متفاوتی از قبل ظهور و بروز پیدا کرد . هرچند تاریخ سیاسی سی ساله نظام همواره حضور گسترده مردم پای صندوق های رای را در خود حفظ کرده است اما مشارکت ۸۵ در صدی در انتخابات اخیر نشان از متمایزبودن این انتخابات با سایر رخدادهای سیاسی پیشین در کشور دارد . با این حال می توان گفت در دهه چهارم از انقلاب وضعیت دوقطبی دررقابتهای سیاسی ایران دیگر مطلوب ارزیابی نمی شود . از سوی دیگر توزیع متناسبی حول این دو محور وجودندارد و کفه های ترازو به شدت نامتوازن هستند. در یک سوی میدان اصولگرایان هستند ودر سوی دیگر اصول ستیزان . از این رو می توان گفت در این شکل از رقابت بسیاری از افراد جامعه انتخابهای متعددی را درپیش روی ندارند . همچنین پس از انتخابات نیز ماشاهد بودیم که جریان اصول ستیز - که البته با نقابی کاملا انقلابی وارد این عرصه شد اما پس از شکست این جریان نقاب ازچهره برداشت و حقیقت پشت پرده خود را آشکار ساخت. لازم به ذکر است بسیاری ازتحلیلگران ریزش های گسترده حامیان جنبش سبز را در همین حوزه کنکاش می کنند- با خروج از حاکمیت کلیت رقابت را برهم زد و با خروج از کانون بازی به جریانی انحرافی تبدیل شد .

یکی از مولفه های اساسی برای حضور جریانات سیاسی در رقابت های انتخاباتی آینده باید التزام منطقی ، عقلایی و مستحکم گروه ها به مردم سالاری دینی باشد . امروز در جریان اصلاحات احزاب و گروه هایی وجود دارند که ضمن تبعیت کامل از نظام می توانند راه را برای پایدار ماندن مشارکت سیاسی و ایجاد نشاط در جامعه فراخ کنند .

به عبارت بهتر این گروه ها می توانند جایگزین رادیکالیسم شوند و خود را یکی ازراس های رقابت سیاسی دردهه چهارم به مردم معرفی سازند .از سوی دیگر در اردوگاه اصولگرایان نیز اشخاص و گروه های متعددی وجود دارند که با وفاق روی اصول و مبادی راهکار های مختلفی برای اداره جامعه و حکومت در دست دارند . به طوری که هم اکنون حوزه های نقد و نقادی میان اصولگرایان سنتی گروه های وابسته به دولت و اصولگرایان نو اندیش و... بسیار جدی است . از این رو می توان گفت کانون اساسی رقابت های سیاسی در دهه چهارم انقلاب می بایست حول دال برتر مبادی اسلام و انقلاب و در ساحت پلورالیسم سیاسی تکوین یابد .بی‌شک این نوع از رقابت ها ضمن جذب حداکثری بسیاری از طیف های جامعه که از سلایق مختلفی برخوردادند می تواند موجبات فرهنگ سیاسی پایدار را در دهه چهارم انقلاب پدید آورد .

لذا می توان در نهایت گفت با توجه به مختصات فعلی اوضاع سیاسی کشور حرکت به سوی رقابت های سیاسی با شکل و نمادی تازه ضرورت دارد . وضعیت فعلی حاکم علی رغم اینکه نمی تواند حجم گسترده ای از آرا را در یک فضای آرام به خود اختصاص دهد به مقدمه چینی برای تنش منجر خواهد شد . تحقق اهداف بلند عدالت و پیشرفت در دهه چهارم از انقلاب نیازمند یک فضای سیاسی پرنشاط ، کار آمد و منطقی است . در صورتی که وضعیت فعلی موید چنین امری نیست .

محمدرضا متانت