منظور از چاپ پول بانک مرکزی چیست؟

فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) به دنبال یافتن راه‌های تازه‌ای برای تحرک بخشیدن به اقتصاد آمریکا است، در همین زمینه برخی مفسران مالی – مثلا در واشنگتن پست و اکونومیست – اشاره …

فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) به دنبال یافتن راه‌های تازه‌ای برای تحرک بخشیدن به اقتصاد آمریکا است، در همین زمینه برخی مفسران مالی – مثلا در واشنگتن پست و اکونومیست – اشاره کرده‌اند که احتمال دارد این نهاد تصمیم به چاپ پول بگیرد.

فکر می‌کنید چاپ پول توسط بانک مرکزی آیا واقعا به این معناست که دولت در عمل شروع به تولید اسکناس‌های بیشتری خواهد کرد؟

در واقع چنین نیست. فدرال رزرو معمولا دو ماه قبل از آغاز هر سال مالی جدید تصمیم می‌گیرد که برای ۱۲ ماه به چه میزان چاپ اسکناس جدید نیاز هست – بخش زیادی از آن فقط برای جایگزین کردن اسکناس‌های کهنه که از دور خارج می‌شوند صورت می‌گیرد. فقط که تخمین رقم مربوط به دست آمد، دستوری برای یک سال به اراده چاپ و حک پول فرستاده می‌شود. سپس این اسکناس‌ها از طریق فرآیند واقعا ساده‌ای وارد جریان چرخش پول می‌شوند. بانک‌ها ملزم هستند که بخشی از منابع خود را به صورت حساب ذخیره در نزد بانک مرکزی نگهداری کنند. وقتی مردم چکی را نقد می‌کنند یا از دستگاه خودپرداز وجه نقد می‌گیرند، این بانک‌ها موجودی وجه نقدشان را با وام گرفتن از شعبه‌های بانک مرکزی مجدد تامین می‌کنند و سپس این ارقام به طور الکترونیکی از ذخیره بانک نزد بانک مرکزی کسر می‌شود. آنچنان که شعبه نیویورک بانک مرکزی نیز اخیرا اشاره کرده است، میزان پول در گردش هر روز و به دلایل مختلف می‌تواند تغییر کند: مثلا تقاضای روزانه مردم برای پول نقد در طول تعطیلات یا آخر هفته‌ها.

با وجودی که موجودی پول نقد در گردش از سال گذشته تا کنون حدود ۴۳ میلیارد دلار افزایش یافته است، هیچ شاهد محکمی در حال حاضر در دست نیست که اداره چاپ افزایش کاری داشته یا برنامه‌ای برای افزایش ساعات کار داشته باشد. با وجود تلاش‌های بانک مرکزی برای تحرک بخشیدن به اقتصاد طبق گزارشات اداره چاپ پول ماه گذشته ۱/۱۴ میلیارد دلار اسکناس تازه چاپ کرده است که از رقم معادل آن در اکتبر سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ نیز کمتر است.

بنابراین وقتی مفسران می‌گویند که بانک مرکزی تصمیم به چاپ پول گرفته است، منظورشان چیست؟ به هر حال حتی برنانکی هم از همین اصطلاح استفاده کرده است، وقتی که در سال ۲۰۰۲ سخنرانی می‌کرد – رییس هیات‌مدیره بانک مرکزی بود – گفت: «دولت ایالت متحده مکانیزمی دارد به نام چاپ رسانه‌ای که به دولت اجازه می‌دهد تقریبا بدون هزینه هرقدر که می‌خواهد دلار چاپ کند.»

در عمل، اصطلاح «چاپ پول» اغلب برای مفهومی استفاده می‌شود که اقتصاددانان آن را انبساط مقداری (quantitative easing) می‌نامند. به طور معمول تصمیم‌های سیاست پولی توسط فدرال رزرو از طریق هدف‌گذاری نرخ بهره منابع فدرال تعیین می‌شود، نرخ بهره‌ای که بانک‌ها براساس آن منابع به یکدیگر وام می‌دهند و سپس آنقدر اوراق قرضه دولتی خرید و فروش می‌شود تا آن نرخ هدف حاصل شود، اما از آنجا که نرخ هدف‌گذاری شده منابع فدرال نزدیک به صفر است – در حال حاضر یک درصد است – بانک مرکزی برای جنگیدن با تنزل قیمت‌ها به نظر باید به دنبال راه‌های دیگری بگردد. انبساط مقداری تلاش است برای افزایش عرضه پول از طریق خرید بیشتر دارایی‌های بانک‌ها بدون توجه به هدف نرخ بهره. برای این کار بانک مرکزی نیازی به چاپ پول ندارد، می‌تواند از طریق الکترونیکی هم انجام شود، تنها کافی است رقم اعتبار بانک‌ها در حساب‌هایی که نزد بانک مرکزی نگاه می‌دارند افزایش یابد. بانک مرکزی می‌تواند هرقدر می‌خواهد در این حوزه پیش برود، اما دو مشکل بالقوه وجود دارد. اول ممکن است این حساب‌ها مرتب بزرگ‌تر شوند بی‌آنکه هیچ اثر واقعی بر فعالیت اقتصادی بگذارند. دوم، بانک مرکزی می‌تواند عرضه پول را بیش از حد افزایش دهد، که منجر به ایجاد تورم می‌شود.

مترجم: مجید پرویزی

منبع: اسلیت