دیپلماسی فعال تركمنستان پس از درگذشت نیازاف

حضور سران و مقامات عالی رتبه كشورهای مختلف در مراسم تدفین نیازاف و مراسم تحلیف بردی محمداف فصل جدیدی در دیپلماسی این كشور ایجاد كرده است

پس از درگذشت نیازاف رییس جمهوری سابق تركمنستان در سی ام آذر ،۱۳۸۵دیپلماسی این كشور پس از چند سال ركود با انتخاب «قربان قلی بردی محمداف» رییس جمهوری جدید فعال شده است. حضور سران و مقامات عالی رتبه كشورهای مختلف در مراسم تدفین نیازاف و مراسم تحلیف بردی محمداف فصل جدیدی در دیپلماسی این كشور ایجاد كرده است.

به نظر می رسد رفت و آمدهای مكرر مقامات كشورهای مختلف به ویژه كشورهای اروپایی و جامعه همسود رقابت شدیدی را برای نفوذ در این كشور سرشار از ذخایر گاز و نفت بوجود آورده است.

توجه جهانیان به تركمنستان شش میلیون نفری زمانی افزایش یافت یابه عبارت دیگر این كشور در كانون اخبار جهان قرار گرفت كه سران سه كشور روسیه، قزاقستان و تركمنستان در بندر تركمنباشی با انتقال گاز از بخش تركمنی دریای خزر به روسیه به توافق رسیدند. بدین ترتیب با امضای این توافقنامه و همچنین امضای توافقنامه دیگر بین كشورهای قزاقستان، روسیه، تركمنستان و ازبكستان انتقال حدود ۹۰میلیارد مترمكعب گاز در سال از خاك تركمنستان به روسیه قطعی شد.

سفر هفته گذشته بردی محمداف به قزاقستان و گفتگوی تلفنی وی بلافاصله پس از بازگشت از قزاقستان با «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه مبنی بر شركت در نشست سران غیر رسمی كشورهای همسود، نگاه تحلیلگران و مفسران رسانه های مختلف جهان را بیش از هر زمان دیگر به این منطقه از دنیا معطوف كرده است. در این راستا و پس از بازگشت بردی محمداف از سفر كاری قزاقستان هیات های مختلفی از كشورهای چین، آمریكا و آذربایجان در فاصله دو روز از همدیگر به تركمنستان سفر كردند.

محور مذاكرات و گفتگوهای این هیات ها در زمینه مشاركت در بخش های نفت و گاز در تركمنستان است، البته بحث اختلافات جمهوری آذربایجان و تركمنستان بر سر برخی جزایر مورد اختلاف دو كشور در دریای خزر متفاوت از این موضوع ها بود.

با این وجود، به نظر می رسد تاكنون روسیه توانسته سیاست های رییس جمهوری تركمنستان را با سیاست های این كشور هماهنگ كند و به همین دلیل است كه بردی محمداف پس از مكالمه تلفنی با پوتین خبر از حضور خود در كشورهای جامعه همسود در سنت پترزبورگ روسیه داد. این نشست غیررسمی نهم ژوئن ( ۲۰ -۱۹خرداد) به مدت دو روز قرار است در شهر سنت پترزبورگ روسیه برگزار شود، درحالیكه «صفرمراد نیازاف» رییس جمهوری سابق تركمنستان در نشست شهریورماه ۱۳۸۴ سران كشورهای همسود در قازان پایتخت تاتارستان روسیه شركت نكرد. تركمنستان، درخواست خروج از عضویت رسمی جامعه كشورهای همسود و تبدیل به یك عضوناظر غیرمتعهد در بیانیه پایانی این نشست به اطلاع سایر اعضا رسانده بود. رییس جمهوری سابق تركمنستان در همان سال اعلام كرده بود كه خروج این كشور از جامعه همسود بخاطر سیاست بی طرفانه تركمنستان است.

به هرحال، برخی تحلیلگران معتقدند كه چرخش سیاست تركمنستان به روسیه به آن حدی نیست كه این كشور مورد غضب كشورهای غربی از جمله آمریكا قرار گیرد چرا كه مقامات آمریكا البته در سطح پایین تاكنون چندین نوبت با بردی محمداف رییس جمهوری تركمنستان دیدار و مذاكره كردند.

آنها در این دیدارها خواستار همكاری بیشتر رییس جمهوری تركمنستان با آمریكا و كشورهای غرب شدند. «ماتهیو بریزا» معاون دستیار وزیر امور خارجه آمریكا در امور اروپا و اوراسیا در اواخر فروردین ماه امسال پس از دیدار با بردی محمداف در گفت وگو بایك هفته نامه انگلیسی گفت: آمریكابعد از درگذشت نیازاف رییس جمهوری سابق تركمنستان همكاری خود را با این كشور گسترش می دهد. بریزا تاكید كرده بود كه آمریكایی ها و اروپایی ها می توانند با دولت جدید تركمنستان روابط خوب برقرار كنند و دولت آمریكا برای ایجاد فصل جدید در برقراری روابط با تركمنستان تلاش می كند و در این زمینه موفق خواهد شد.

با این وجود، این مقام آمریكایی نارضایتی دولت آمریكا از گسترش نفوذ روسیه در بازارهای انرژی اروپا اعلام كرده بود. «ژاك شیراك» رییس جمهوری سابق فرانسه نیز پس از انتخاب بردی محمداف به ریاست جمهوری تاكید كرده بود كه اتحادیه اروپا قصد افزایش همكاری و مناسبات خود با كشورهای آسیای مركزی دارد و دراین راستا تركمنستان می تواند به صورت فعال برای توسعه ثبات در این منطقه مشاركت كند.

به هرحال، افزایش سفر مقامات غربی حداقل در یك ماه اخیر نظیر «میگل آنخل موراتینوس» و «مارك پررن دبریشامبو» رییس و دبیركل سازمان امنیت و همكاری اروپا،معاون وزرای خارجه آمریكا و ایتالیا نشان از اهمیت یافتن تركمنستان در دوره جدید حكومت بردی محمداف دارد. همزمان با مقامات رسمی كشورهای غربی، روسای شركت های نفتی اروپایی و آمریكایی نیز بارها با بردی محمداف در یك ماه اخیر ملاقات كردند.

ملاقات مسوولان شركت های نفتی آمریكایی «شورون یورازیا» و چهار شركت نفتی اروپایی دیگر با رییس جمهوری تركمنستان از جمله این موارد است. این درحالیست كه هم اكنون تنها در بخش تركمنی دریای خزر شركت های خارجی پتروناس مالزی ، شركت اماراتی انگلیسی«دراگون اویل»، «باررن انرژی» انگلیس و «مایترو اینترنشنال» اتریش مشغول استخراج نفت و گاز هستند. در آخرین دور از سفرهای مقام های غربی و آمریكایی می توان به سفر «جانی ورنتی» معاون وزیر امور خارجه ایتالیا و همچنین سفر روز گذشته(جمعه) «چن دمین» معاون رییس كمیته توسعه و اصلاحات چین و «استیون مان» معاون اول دستیار وزیر امور خارجه آمریكا در امور كشورهای آسیای مركزی و جنوبی به تركمنستان اشاره كرد.

بخش عمده مذاكرات این مقامات آمریكایی، ایتالیایی و چینی در رابطه با مشاركت در طرح های نفت و گاز تركمنستان است. مقامات كشورهای غربی در دیدار با بردی محمداف به این موضوع اذعان كردند كه هم اكنون اهمیت تركمنستان برای همه كشورهای غربی شناخته شده است. به عنوان نمونه، معاون وزیر امور خارجه ایتالیا در ملاقات با بردی محمداف گفت كه توجه مقامات كشورش به اهمیت تركمنستان در منطقه هر روز افزایش می یابد و به همین دلیل است كه آن ها می خواهند تركمنستان در تامین امنیت انرژی اروپا نقش اساسی ایفا كند.

علاقه مندی به ارتباط با رییس جمهوری جدید تركمنستان پس از درگذشت نیازاف به حدی است كه تاكنون كشورهای زیادی از بردی محمداف رییس جمهوری این كشور تقاضای سفر به كشورشان كرده اند. از جمله این كشورها می توان به چین، تركیه، آذربایجان، ازبكستان، اوكراین، گرجستان و پاكستان اشاره كرد. «رشید مرداف» وزیر امور خارجه تركمنستان در این زمینه می گوید، پس از انتخاب بردی محمداف به ریاست جمهوری تعداد زیادی از مقامات دیگر كشورها قصد سفر به تركمنستان داشته یا از رییس جمهوری این كشور برای سفر به كشورشان دعوت كرده اند.

این مقام تركمنستانی به طور تلویحی اشاره كرد كه این همه توجه به تركمنستان نشان از سوق الجیشی بودن این كشور دارد. البته سوق الجیشی بودن این كشور بیشتر بخاطر ذخایر عظیم نفت و گاز در این كشور است كه براساس آمارهای اعلام شده از سوی دولت تركمنستان، این كشور در بخش گاز ۴۴‎/۵ تریلیارد مترمكعب و نفت ۱۲ میلیارد تن ذخیره دارد.