خصوصیات و عوارض بیماری نیوکاسل در شتر مرغ

یکی از بیماری هایی که در صورت بروز, زیان های سنگینی به صنعت پرورش طیور و از جمله صنعت پرورش شترمرغ وارد می آورد بیماری نیوکاسل است عامل این بیماری از گروه پارامیکسوویروس ها بوده و تیپ ۱ و۲ آن باعث ایجاد بیماری در شترمرغ می شود

فرم حاد بیماری تمام رده های سنی این پرنده را درگیر می کند.علایم بالینی اصلی این بیماری در شترمرغهای پرورشی نقاط مختلف دنیا ونیز ایران مشاهده و گزارش شده است. بیماری نیوکاسل درمان ندارد و جهت پیشگیری ازآن باید واکسیناسیون مناسب و به موقع علیه این بیماری صورت گیرد.بیماری نیوکاسل نخستین بیماری ویروسی است که پیش از سال ۱۹۸۶ ، در شترمرغ مشاهده و گزارش شده است. این بیماری بسیار خطرناک است و تمام جوجه های تفریخ شده مستعد درگیری با فرم حاد ( ولوژنیک) آن هستند.

سبب شناسی

عامل ایجاد بیماری ، ویروسی از گروه پارامیکسو ویروس ها و از خانواده پارامیکسو ویروس ها شامل ۹ نوع ( از شماره ۱-۹ ) هستند. پارامیکسو ویروس تیپ ۱ و۲ طیور به عنوان عامل بیماری از شترمرغ جدا شده است ؛ ولی ۱- PMV را عامل اصلی و مسبب ایجاد بیماری نیوکاسل در شترمرغ می دانند. این ویروس ، تک رشته ای و دارای RNA است. درزیر میکروسکوپ الکترونی به شکل کروی یا رشته ای مشاهده می شود. اگر کروی باشد قطر آن nm ۵۰۰-۱۰۰ و اگر رشته ای باشد، عرض آن حدود nm ۱۰۰ است.این ویروس ممکن است متمایل به دستگاه تنفس به احشاء و یا بافت عصبی باشد.این بیماری به شدت واگیرداربوده و در بیشتر ماکیان اتفاق می افتد. در عین حال میزبان های فراوان و بسیار متنوعی دارد. ویروس نیوکاسل می تواند از پرندگان اهلی و نیز وحشی به شترمرغ انتقال یابد که نتیجه آن اغلب ایجاد فرم عصبی بیماری به شکل تحت حاد تا مزمن می باشد.این ویروس اغلب جوجه شترمرغ های جوان و با سن کمتر از یک سال را تحت تَأثیر قرار می دهد اما نوع حاد آن می تواند پرنده های بالغ را نیز درگیر ساخته و تلف کند.گونه های مختلف ویروس نیوکاسل بر اساس شدت بیماری زایی ، به سویه های لنتوژنیک ، مزوژنیک ( با قدرت بیماری زایی متوسط ) و ولوژنیک ( به شدت بیماری زا) طبقه بندی شده اند.همچنین ویروس نیوکاسل با توجه به توانایی ایجاد بیماری در ماکیان در شرایط آزمایشگاهی به ۵ پاتوتیپ تقسیم می شود.

۱- ویروس های ویسروتروپیک ولوژنیک : شکل بسیار حادی از بیماری را بوجود می آورند که همراه با ضایعات همواراژیک مشخص در لوله گوارش است.

۲- ویروس های نروترپیک ولوژنیک : به دنبال ایجاد علایم عصبی وتنفسی باعث بروز مرگ ومیر بالایی می شوند.

۳- ویروس های مزوژنیک : باعث ایجاد علایم تنفسی و گاه عصبی، با مرگ ومیر پایین می شوند.

۴- ویروس های لنتوژنیک تنفسی : باعث ایجاد عفونت تنفسی خفیف یا ناآشکار می شوند.

۵- ویروس های روده ای بدون نشانه باعث ایجاد عفونت روده ای آشکار می شوند. ذکراین نکته لازم است که این گروه ها را باید تنها به عنوان یک راهنما در نظر گرفت. زیرا همیشه درجاتی از هم پوشانی (Overlap) بین آنها وجود دارد و برخی از ویروس ها را نمی توان به راحتی در پاتوتیپ خاصی قرارداد. البته مطالعات دقیق و بیشتری در خصوص پرندگان خانواده شتر مرغ مورد نیاز است.

شیوع

موارد کمی از بروزبیماری نیوکاسل در گونه های مختلف شترمرغ در باغ وحش ها و سیرک ها گزارش شده است. ولی در مزارع پرورش این حیوان در سراسر دنیا به خصوص در مزارعی که در نزدیکی محل های پرورش و نگهداری ماکیان تجارتی ( مانند مرغداری های صنعتی و یا سنتی ) قرار دارند. موارد متعددی از بروز اشکال مختلف بیماری همراه با تلفات کم یا زیاد مشاهده شده است.گفته شده است که در یک همه گیری در چند سال قبل در اطراف تهران تعداد زیادی از پرندگان بالغ یک گله تلف شده اند، دریک گزارش از چین علاوه بر علایم معمول نیوکاسل در شتر مرغ ، برای اولین بار مشاهده شده است.

انتشار

راه انتقال بیماری از پرنده دیگر، بستگی به نوع اعضایی دارد که ویروس در آنها تکثیر می یابد. پرندگانی که فرم تنفسی بیماری را نشان می دهند، به احتمال زیاد ویروس را در داخل آئروسل های موکوس به بیرون می ریزند که ممکن است توسط پرندگان حساس استنشاق شده و بیماری را در آنها ایجاد کند.گفته می شود در آب و هوای گرم و سرزمین های آفتاب خیز ، ویروس های موجود در آئروسل ها به سرعت بوسیله اشعه فرابنفش نور خورشید کشته می شوند. در نتیجه در این آب وهوا، انتقال بوسیله آئروسل ها به ندرت اتفاق می افتد.ویروس هایی که اغلب در داخل تکثیر می یابند ، ممکن است با بلع مدفوع آلوده ( به طور مستقیم یا از طریق غدا یا آب آلوده به این مدفوع) و یا استنشاق ذرات عفونی کوچک حاصل از مدفوع خشک ، توسط حیوان منتقل شوند. متأسفانه مدفوع ، ویروس را از تماس با اشعه فرابنفش خورشید مصون می دارد و ویروس می تواند در این محیط برای مدت طولانی زنده بماند. این ویروس بوسیله کفش ، لباس و وسایل افرادی که با پرنده در تماس هستند، انتقال می یابد. ویروس پرندگان وحشی هم می توانند منابع شیوع عفونت باشند.درصد تلفات با توجه به موارد اشاره شده در بالا، بسته به محل قرارگرفتن مزرعه و نیز عرض جغرافیایی منطقه ویروس در کل میزان بهره مندی محل ازآفتاب ، متغیر است؛ به طوری که در کشورهای آفریقایی حداکثر تلفات از ۳۰ درصد تجاوز نمی کند. در حالی که درسایر مناطق دنیا، در جوجه های با سن زیر چهار ماه حتی تلفات بالاتر از ۸۰ درصد هم گزارش شده است.گفتنی است با توجه به آزمایش های جدید صورت گرفته ، استنباط می شود که آستانه عفونت در شترمرغ ها بالاست و مقدار زیادی از عامل عفونت زا برای ایجاد بیماری در این حیوان لازم است. همچنین به نظر می رسد که با افزایش سن شترمرغ ها، مقاومت آنها نسبت به عفونت با عامل مولد این بیماری زیاد می شود.در مجموع مهم ترین علت ایجاد عفونت علاوه بر همجواری با مراکز پرورش ماکیان، انتقال بودن احتیاط شترمرغ های بیمار و یا آلوده از مزرعه ای به مزرعه دیگر و یا از منطقه ای به منطقه دیگراست که نقش اصلی را در انتشار بیماری ایفا می کند.دربرخی از منابع انتقال عمودی ( از مادرآلوده به جوجه ها ) هم به عنوان یکی از راه های انتقال بیماری نیوکاسل نام برده شده است.

---