یا مرگ یا جهیزیه

نگاهی به پدیده سقط جنین های مونث در هند

زن ۱۸ هفته باردار است. با نگرانی به چهره تکنسین سونوگرافی که تصویر جنین داخل شکمش را می‌بیند، نگاه می‌کند. هم چنان که تکنسین به مانیتور نگاه می‌کند، ناگهان اخم‌هایش را درهم می‌کشد و دیگر چیزی نمی‌گوید. زن می‌فهمد. او جنین مونثی داخل شکم خود دارد! نفس عمیقی می‌کشد. دیگر رنگی به چهره ندارد: «خدایا، یعنی دوباره باید این جنین را هم سقط کنم؟» و با ناامیدی تمام گریه می‌کند...

در بسیاری از مراکز تشخیص جنین قبل از زایمان در هند، اخم کردن تکنسین‌های سونوگرافی، یعنی اینکه جنین مونث است و یک لبخند، نشان از مذکر بودن آن دارد، اما او هیچ‌کدام را گزارش نمی‌کند، زیرا تعیین جنسیت جنین در هند کاری غیرقانونی است که به سقط جنین منجر شود. خطرات سقط‌های مکرر برای زنان، شامل مشکلات روحی، عفونت، خون‌ریزی، صدمات داخل رحمی که به پارگی منجر می‌شود، نازایی بعدی و حتی مرگ می‌شود. این مشکل در دیگر نقاط دنیا مانند چین، تایوان، کره‌جنوبی، هند، پاکستان، بنگلادش، نپال و ویتنام نیز دیده می‌شود و شایع است.

● جنسیت اشتباهی

این چهارمین حاملگی آن زن بود. نتیجه دو زایمان اولش، نوزادان پسر بودند، اما دو حاملگی بعدی، منجر به سقط شد، زیرا بررسی‌های قبل از زایمان نشان دادند که جنین مونث است. گویی ترکیب خانواده او، از قبل مشخص شده بود، فقط پسر! زیرا پسر است که نسل خانواده را ادامه می‌دهد. به همین دلیل، دو جنین دختر او، تسلیم سرنوشت محتوم خود شدند، یعنی سقط. او، تنها نیست. او می‌تواند بسیاری از زنان هندی را معرفی کند که با همین مشکل سردرگریبان‌اند. اگر چه این پدیده، به طور گسترده‌ای شایع است، اطلاعات دقیق در مورد تعداد درست جنین‌های مونث سقط شده در هند، نامشخص است. در سال ۲۰۰۲، انجمن پزشکی هند تخمین زد هر ساله حدود

۵ میلیون جنین مونث سقط می‌شوند، زیرا کسی در دنیا به آنها خوشامد نمی‌گوید! و جنسیت اشتباهی دارند.

● عادات خطرناک

«الان ۵۰۰ تا خرج کن، فردا ۵۰ هزار تا ذخیره کن.» شعارهایی شبیه این که جلوی مراکز تشخیصی نشان داده می‌شد، در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی بسیار معمول بودند. پیام آنها ساده است: الان جنس جنین را معین کن. اگر دختر بود، با ۵۰۰ تا می‌توانی آن را سقط کنی و این، یعنی اینکه پولی را که بعدا می‌خواهی به عنوان جهیزیه به دخترت بدهی، حفظ کرده‌ای!

به خاطر سیستم جهیزیه‌ای که هنوز در هند رایج است، پسرها برای سقط ارزان‌تر هستند. هرچند پرداخت جهیزیه غیرقانونی است، اما یک رسم پذیرفته شده در هند است و باعث غم و اندوه فراوانی در میان خانواده‌های متوسط و سطح پایین هند می‌شود، زیرا آنها پول کافی برای این منظور ندارند تا یک داماد تحصیل‌کرده و پولدار برای دختر خود بیابند. هنوز هم بسیاری از ازدواج‌ها در هند، توسط والدین برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود. زنی که نتواند جهیزیه مناسبی داشته باشد، با ذلت و خواری به خانه بخت می‌رود. او ممکن است مضطرب باشد، تحت شکنجه قرار گیرد و یا حتی کشته شود، به خاطر جهیزیه‌ای که همراه خود نیاورده است! یک تخمین محافظه‌کارانه که در سال ۱۹۹۵ توسط دولت هند اعلام شد، حکایت از حدود ۶۰۰۰ قتل و خودکشی در هر سال، به خاطر مشکلات جهیزیه داشت، اما قطعا تعداد واقعی کشته‌شدگان بیش از این تعداد است. این سیستم که عمیقا در جامعه اجتماعی هند نفوذ کرده، به قوانین منع‌کننده آن به شدت پشت می‌کند و بی‌اعتناست. از سویی در هند، همانند بسیاری دیگر از فرهنگ‌ها، پسران هستند که نام خانوادگی را ادامه می‌دهند، بنابراین پسر اساس یک خانواده را تشکیل می‌دهد و از او انتظار می‌رود که عصای روزگار پیری والدین خود باشد و تنها اوست که می‌تواند مراسم تدفین والدین خود را انجام دهد. براین اساس، آنها معتقدند که این اعمال آنها را پس از مرگ به سوی بهشت رهنمون می‌سازند.

● خشونت، بیشتر می‌شود

در سرشماری سال ۱۹۹۱ هند، تعداد کل دختران بین ۰ تا ۶ سال در ۱۰۰۰ پسر، ۹۴۵ بوده است، اما در سرشماری ۲۰۰۱، به ۹۲۷ نفر کاهش یافته است، البته این عدد در ایالت‌های مختلف هند متفاوت بوده که جزو مناطق با پایین‌ترین نسبت جنسیتی در دنیا محسوب می‌شوند. این نسبت جنسیتی، می‌تواند باعث سرقت، تجارت و افزایش خشونت علیه زنان شود. از سویی، مردان نیز در یافتن همسر مناسب دچار مشکل می‌شوند. بعضی پیش‌بینی می‌کنند شرایط به سمتی می‌رود که مردان باید جهیزیه بپردازند، اما این موضوع، تنها نقش زنان را به عنوان کالا تثبیت‌تر می‌کند: هر چه بیشتر بپردازید، اقبال بیشتری خواهید داشت.

● غیرقانونی، اما شایع

در سال ۱۹۷۱، انجمن خاتمه پزشکی بارداری، سقط را در هند قانونی اعلام کرد، اما این قانون که به منظور کاهش موربیدیتی و مورتالیتی ناشی از سقط‌های غیرقانونی وضع شده بود، مورد سوءاستفاده قرار گرفت و بیشتر، پس از تعیین جنسیت جنین‌های ناخواسته انجام می‌شد. قوانین سقط و پیشرفت‌های تکنیکی مانند سونوگرافی با کیفیت بالا، آمنیوسنتز و نمونه‌گیری از ویلی‌‌های کوریونیک، تنها برای تعیین جنسیت، به منظور خاتمه بارداری‌های با جنین مونث انجام می‌شوند. به منظور مقابله با این وضعیت، دولت هند قوانینی را برای کاهش این نوع سقط‌ها به تصویب رساند. این محدودیت‌ها، بسیاری از مراکز تشخیصی را تعطیل کرد، اما بسیاری هم‌چنان ادامه می‌دهند.

● راه گریز قانونی

اگر چه تعیین جنسیت جنین پیش از زایمان و سقط‌های انتخابی در هند، غیرقانونی هستند، تعداد سقط‌های جنین مونث، کاهشی نشان نمی‌دهند. دو دلیل عمده برای این موضوع می‌توان برشمرد:

۱) تمایل و رفتار جامعه به سوی زنان تغییری نداشته و وضع قوانین نیز به تنهایی، قادر به تغییر آنها نیست. قانون، به تنهایی در اجرا ضعیف است.

۲) پیشینه اجرای این قانون و قوانین دیگر در هند ضعیف است، زیرا منفعت بسیاری از پزشکان و تکنسین‌ها در اجرای این قانون نیست، حتی اگر مدرک پزشکی آنها در این راه باطل شود.

● پیشنهادات

باید مبارزه علیه سقط جنین‌های مونث روی پیشرفت وضعیت زنان در جامعه متمرکز شود. آموزش، تضمین حقوق حقه و آزادی‌های بیشتر نیز کمک‌کننده هستند.

تلاش برای ایجاد جهانی علیه تبعیض جنسیتی، قدم اول است و اجرای برنامه‌های گسترده آگاهی‌دهنده ضروری می‌باشند.

این زن، سومین و چهارمین بارداری خود را پایان داد، زیرا او پسر می‌خواست. سوالی که مطرح است، چند جنین دیگر باید سقط شوند، قبل از اینکه او جنس جنین مورد نظر خود را باردار شود؟

رسم نفرت‌انگیز سقط جنین‌های مونث با پیشرفت‌های اقتصادی و تکنولوژی که هند در دهه‌های اخیر به آن رسیده، ناسازگار است. سقط جنین‌های مونث، نقطه سیاهی بر پیشینه تاریخی و قدیمی هند است که باید متوقف شود.

منبع: Student BMJ, ۲۰۰۸, Vol. ۱۶

دکتر امیررضا رادمرد