کم می خورم ولی لاغر نمی شوم

«از ۲۲ سالگی وزنم زیاد شد آن موقع ۸۸ کیلوگرم بودم و در عرض ۵ سال به ۱۱۲ کیلوگرم رسیدم وزنم خیلی زیاد شده و از این موضوع ناراحت هستم متأسفانه کم خوری باعث کاهش وزنم نمی شود و با وجود اینکه سعی می کنم کم غذا بخورم,

«از ۲۲ سالگی وزنم زیاد شد. آن موقع ۸۸ کیلوگرم بودم و در عرض ۵ سال به ۱۱۲ کیلوگرم رسیدم. وزنم خیلی زیاد شده و از این موضوع ناراحت هستم. متأسفانه کم‌خوری باعث کاهش وزنم نمی‌شود و با وجود اینکه سعی می‌کنم کم غذا بخورم،..

وزنم هیچ تغییری نمی‌کند.» اینها بخشی از صحبت‌های سروش محمدی، جوان ۲۷ ساله ساکن شهر سنندج است که با ۱۷۸ سانتی‌متر قد و ۱۱۲ کیلوگرم وزن در «میزگرد تغذیه» این هفته شرکت کرده است. آقای محمدی که از خوانندگان پروپاقرص «سلامت» است، در مورد کاهش وزنش از متخصصان «سلامت» راهنمایی خواسته است. حرف‌های او و توصیه‌های متخصصان را به او بخوانید.

آقای محمدی درباره علل احتمالی چاقی‌اش می‌گوید:

استرس دارم، زیاد نان می‌خورم و زود گرسنه‌ام می‌شود

▪ آقای محمدی! شما طی ۵ سال ۲۴ کیلوگرم وزن اضافه کرده‌اید. آیا در این مدت تغییری در زندگی‌تان داشته‌اید؟

بله. در این چند سال اخیر استرس زیادی داشته‌ام.

▪ چاقی چه مشکلاتی برایتان ایجاد کرده است؟

بیماری خاصی پیدا نکرده‌ام، فقط نتایج آزمایش‌هایم نشان داده است ‌کبد چرب دارم.

▪ خودتان فکر می‌کنید علت چاقی‌تان چیست؟

شاید اینکه نمی‌توانم بدون نان غذا بخورم. در ضمن، خیلی زود گرسنه می‌شوم.

▪ تا به حال دارویی برای کاهش وزنتان استفاده کرده‌اید؟

قرص‌های گیاهی برای کاهش وزن خریدم و چند روز هم آنها را مصرف کردم ولی دوستانم گفتند خطرناک است و عوارض فراوانی دارد، به همین دلیل دیگر مصرف آنها را ادامه ندادم.

▪ ورزش هم می‌کنید؟

نه، ولی شغلم طوری است که به فعالیت بدنی و تحرک زیادی نیاز دارد. البته پیاده‌روی هم می‌کنم.

▪ به جز شما در خانواده‌تان کسی چاق است؟

فقط پدرم چاق هستند و وزنشان حدود ۱۰۷ کیلوگرم است.

▪ حرف آخر؟

می‌خواستم از متخصصان بپرسم اینکه می‌گویند کاهش وزن با کم‌خوری اتفاق می‌افتد، صحیح است؟ من برای مدتی کم‌خوری داشتم ‌اما اصلا کاهش وزن نداشتم و وزنم هیچ تغییری نکرد.

● نگاه متخصص تغذیه

پرسشی از دکتر

سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه و رژیم درمانی

درباره سوژه «میزگرد تغذیه»

چرا بعضی‌ها کم می‌خورند ولی چاق می‌شوند؟

▪ آیا استرس می‌تواند باعث چاقی شود؟

استرس فرد را به سمت پرخوری سوق می‌دهد. خیلی از افراد برای فرار از استرس، به خوردن خوراکی‌های شیرین روی می‌آورند و این خود شروعی است برای چاق شدن. کسانی که دچار استرس می‌شوند، برای تسکین یافتن، اغلب به خوردن روی می‌آورند. البته اشتهای برخی از افراد دچار استرس کم می‌شود و نمی‌توانند غذای کافی بخورند. در افرادی که استرس دارند، باید با برنامه غذایی استرس را کم کرد و به حداقل رساند. مصرف ۳ تا ۵ وعده ماهی در هفته و مصرف مکمل‌ امگا۳ با دوز بالا استرس را کنترل می‌کند. نوشیدن شیر ولرم نیز در داشتن آرامش و خواب بهتر مفید خواهد بود. گاهی نیز لازم است مکمل‌های گروه B تجویز شود. برخی نوشیدنی‌های سنتی مانند دم‌کرده گل گاوزبان، سنبل‌الطیب و لیموعمانی نیز تا حدودی استرس را کم می‌کنند. علاوه بر اینها ورزش باعث کاهش وزن و کاهش استرس می‌شود و همیشه در برنامه‌های کاهش وزن، به افراد توصیه می‌شود روزی نیم تا یک ساعت و نیم ورزش کنند.

▪ آقای محمدی می‌‌گویند حدود ۲ ماه کم‌خوری کرده‌ و لاغر نشده‌اند. چنین چیزی ممکن است؟

کم‌خوری آدابی دارد که اگر رعایت شود، باعث کاهش وزن خواهد شد. در زمان کم‌خوری، باید از مکمل‌های غذایی نیز استفاده کرد تا بدن دچار کمبود نشود. ایشان ممکن است در زمان کم‌خوری به خوردن هله‌هوله روی آورده باشند. خیلی وقت‌ها مشکل آدم‌های چاق، غذاخوردن بیش از اندازه نیست بلکه عادت به خوردن هله‌هوله است در حالی که اصلا نباید خوراکی‌هایی مثل چیپس، پفک، کیک و بیسکویت بخورند چون مخصوصا کیک و بیسکویت‌ها که روغن جامد دارند، اگر هر روز خورده شوند، خطر سکته و سرطان را افزایش می‌دهند. همچنین ممکن است ایشان یک وعده غذایی را حذف کرده و به جایش ریزه‌خواری کرده باشند و این کار اشتباه است. افرادی که قصد کاهش وزن دارند، باید ۳ وعده غذای اصلی و ۲ میان?وعده صبح و عصر داشته باشند و حتی بعد از شام هم یک میان وعده مانند میوه میل کنند. رژیم کاهش وزن به معنی نخوردن و گرسنگی کشیدن نیست بلکه به معنی درست خوردن است. کم‌خوری غیراصولی اقدامی اشتباه است که می‌تواند پیامدهایی مانند ریزش مو، عصبانیت، بی‌حوصلگی، رها کردن رژیم غذایی و ناکامی در کاهش وزن را داشته باشد. به نظر می‌رسد کم‌خوری ایشان نیز غیراصولی بوده است.

▪ این آقا از قرص‌های گیاهی نیز مصرف کرده ‌اما به دلیل ترس از عوارض مصرف آنها را ادامه نداده‌اند. به نظر شما داروها و مکمل‌ها چقدر در کاهش وزن نقش دارند؟ آیا مصرف قرص‌ها یا داروهای لاغری‌ای که در برخی عطاری‌ها به فروش می‌رسند، صحیح است؟

بیشتر داروهای لاغری که در عطاری‌ها به فروش می‌رسند، غیرمجاز هستند و خطرهایی برای سلامت دارند. دارو فقط باید به وسیله پزشک متخصص یا متخصص تغذیه تجویز و از داروخانه‌های معتبر خریداری شود. به‌طور مثال من معمولا برای مراجعانم مکمل‌ فیبری- پروتئینی تجویز می‌کنم که نوعی مکمل غذایی است که از فیبرها، سبوس گندم و جو، تفاله سیب درختی و پروتئین آب پنیر که مرغوب‌ترین پروتئین است، تهیه شده‌ است، این یک مکمل ایده‌آل محسوب می‌شود که ۵۰ سال در دنیا مصرف شده و هیچ نگرانی‌ای درباره مصرف آن وجود ندارد. قرص‌ امگا۳ نیز برای کاهش استرس و تنش‌های روانی و ایجاد آرامش مفید است و از بروز سکته قلبی و برخی سرطان‌ها پیشگیری می‌کند. ونوستات نیز نوعی آنتی‌لیپاز است که از سال ۱۹۹۸ تولید شده و از سال ۲۰۰۸ بدون نسخه به فروش می‌رسد. این دارو عارضه‌ای ندارد و فقط یک درصد آن جذب و ۹۹ درصدش با مدفوع دفع می‌شود بنابراین می‌توان با مصرف آن در میهمانی‌ها گاهی غذای چرب خورد. قرص‌های چربی‌سوز گیاهی نیز که از سرکه سیب، نعناع، مریم گلی و سنجد تلخ تهیه شده‌اند و دارای مجوز وزارت بهداشت هستند و در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند، باعث می‌شوند که چربی‌های انباشته بدن راحت‌تر آزاد شوند. البته ورزش روزانه نیز باعث می‌شود کاهش وزن فوق‌العاده راحت‌تر شود.

▪ یک مشکل آقای محمدی این است که زود به زود گرسنه می‌شوند و باید غذا بخورند. علت این مشکل چیست و چطور می‌توان آن را برطرف کرد؟

افرادی که زود‌به‌زود گرسنه می‌شوند، معمولا نان و برنج زیادی می‌خورند و مصرف گوشت و سایر منابع پروتئینی‌شان کم است. با اصلاح برنامه غذایی و مصرف مکمل‌ها این مشکل حل می‌شود.

▪ وزن مناسب برای ایشان چقدر است؟

به قد، وزن، سایز و نوع استخوان‌بندی‌شان بستگی دارد. برای مشخص کردن وزن ایده‌آل علاوه بر قد باید استخوان‌بندی و دور مچ نیز مدنظر قرار گیرد ‌اما مشخص است که با توجه به شاخص توده بدنی‌شان (۳/۳۵) چاق هستند. اگر کسی زمینه خانوادگی دیابت یا بیماری‌های قلبی- عروقی نداشته باشد، اضافه وزن محدود (۷ تا ۸ کیلوگرم اضافه وزن) خیلی نگران‌کننده نیست. نگرانی زمانی شروع می‌شود که چاقی ایجاد شود و نمایه توده بدن به بالای ۳۰ برسد. چاقی خطر دیابت، بیماری‌های قلبی- عروقی، کبد چرب، مشکلات کبدی، نقرس و سنگ کیسه‌صفرا را افزایش می‌دهد. در حالت عادی، اضافه وزن و نمایه توده بدنی کمتر از ۳۰ خیلی نگران‌کننده نیست ‌اما اگر زمینه خانوادگی دیابت یا بیماری‌های قلبی- عروقی وجود داشته باشند، حتما باید وزن کنترل شود چون در این صورت اضافه وزن می‌تواند ابتلا به دیابت را جلو بیندازد.

▪ توصیه دیگری برای این آقای جوان ندارید؟

برای اینکه رفتارهای غلط تغذیه‌ای‌شان اصلاح شود، به یک متخصص تغذیه مراجعه و برای کنترل احساس گرسنگی و ضعف، با توصیه متخصص، مکمل‌های با مجوز وزارت بهداشت مصرف کنند و سراغ پودرها و داروهایی که در عطاری‌ها به فروش می‌رسد، نروند.

● نگاه فوق‌تخصص غدد و متابولیسم

کبد چرب دارید؟

وزن کم کنید!

دکتر محمدرضا مهاجرتهرانی

عضو هیات علمی ‌دانشگاه علوم پزشکی تهران

برخی افراد وقتی در معرض استرس قرار می‌گیرند بیش از نیازشان موادغذایی مصرف می‌کنند که باعث می‌شود وزنشان افزایش پیدا کند.

وزن بالا هم عوارضی مثل بالا رفتن چربی خون، تری‌گلیسیرید، مقاومت به انسولین و افزایش رسوب چربی در کبد را به دنبال دارد. رسوب چربی در کبد باعث ایجاد کبد چرب می‌شود که در این حالت آنزیم‌های کبدی بالا هستند. گاهی برای تشخیص بیماری‌های کبدی، به نمونه‌برداری نیاز است. بالا بودن آنزیم کبدی می‌تواند نشان‌دهنده تخریب بافت کبدی باشد و هرچه مقدار آنزیم‌ها بالاتر باشد، یعنی این تخریب بیشتر اتفاق افتاده است که این تخریب متوقف نخواهد شد.

کاهش وزن، درمان کبد چرب است یعنی اگر آقای محمدی وزنشان را کم کنند، کبد چربشان نیز درمان خواهدشد. برای درمان این بیماری ممکن است قرص‌های متفورمین تجویز شود. برخی متخصصان نیز مصرف ویتامین E را توصیه ‌کنند‌ اما در رأس همه اینها، کاهش وزن قرار دارد. اگر کبد چرب درمان نشده باقی بماند، ممکن است به سیروز کبدی منجر شود. در این حالت کبد کاملا از کار می‌افتد و باید پیوند کبد انجام شود.

● نگاه روان‌پزشک

با پرخوری عصبی

چه‌کار کنیم؟

دکتر علی باغبانیان

عضو هیات علمی‌دانشگاه علوم پزشکی بهزیستی و توانبخشی

یکی از علل چاقی، استرس است. علم پزشکی قبل از اینکه بیماری چاقی را یک بیماری جسمی‌ بداند یک بیماری روان?تنی می‌داند که ریشه آن در روان انسان ‌اما تظاهراتش در جسم است. استرس نقش بسیار موثری در پرخوری‌ دارد. برخی افراد هنگام استرس و اضطراب تمایل بسیار زیادی به خوردن پیدا می‌کنند. درواقع بعد از صرف غذا، شخص احساس آرامش می‌کند اما این احساس زیاد هم طولانی نیست و پس از آن احساس گناه و سرزنش (که چرا این غذا را خورده است) به سراغ او می‌آید. خود این موضوع باعث اضطراب و ایجاد یک چرخه معیوب خواهد شد. برخی افراد استعداد بیشتری در زمینه استرس، پرخوری و چاق شدن دارند و اگر دقت کنید در بین خویشاوندان آنها افراد چاق یا دچار استرس دیگری نیز مشاهده می‌شود. این افراد باید با مراجعه به روان‌پزشک اضطراب و استرس خود را کاهش دهند تا پرخوری‌های عصبی‌شان کاهش یابد.

دوم اینکه این افراد باید از عوامل استرس‌زا دوری کنند تا پرخوری عصبی سراغشان نیاید. این کار کمک بیشتری به ایجاد آرامش در آنها می‌کند. نکته مهم دیگر این است که ایشان باید خوراکی‌هایی مانند میوه و سبزی را جایگزین خوراکی‌های پرکالری مانند شکلات و شیرینی کنند و این خوراکی‌ها را همیشه همراه و در دسترس داشته باشند تا به محض احساس گرسنگی یا میل به خوردن در اثر استرس آنها را مصرف کنند. روش‌های مراقبه‌ای،‌ مدیتیشن یا آرام‌بخشی نیز می‌تواند استرس را کاهش دهد.

معمولا اینگونه افراد غذا را با عجله قورت می‌دهند. بنابراین حس چشایی‌شان مزه غذا را متوجه نمی‌شود تا احساس غذا خوردن پیدا کنند و چون وقت کمتری را صرف غذا خوردن می‌کنند، احساس نمی‌کنند زیاد خورده‌اند. از طرفی وظیفه دندان در این افراد به معده واگذار می‌شود که باعث بروز بیماری‌های گوارشی و درنهایت بیماری‌های قلبی‌- عروقی خواهد شد. آقای محمدی برای پیشگیری از ابتلا به تمام بیماری‌های ناشی از چاقی، هرچه سریع‌تر باید برای کاهش استرس و کنترل وزن اقدام کنند.

فرزانه فولادبند

«میزگرد تغذیه» درباره چاقی آقای سروش محمدی با حضور

دکتر سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه و رژیم درمانی دکتر محمدرضا مهاجرتهرانی فوق‌تخصص غدد و متابولیسم دکتر علی باغبانیان روان‌پزشک