شخصیت ضد اجتماعی

اختلال شخصیت ضد اجتماعی در طبقه اختلالات شخصیت قرار می گیرد ویژگی بارز شخصیت ضد اجتماعی, اعمال و رفتار جنایی مستمر است

اختلال شخصیت ضد اجتماعی در طبقه اختلالات شخصیت قرار می‌گیرد. ویژگی بارز شخصیت ضد اجتماعی، اعمال و رفتار جنایی مستمر است . اما شخصیت ضد اجتماعی معادل جنایتکاری نیست. این اختلال شخصیت تاثیر گسترده ای بر سلامت عمومی و امنیت و سلامت افراد دیگر جامعه دارد و به همین دلیل بیشتر مورد توجه و تحقیق قرار گرفته است. شیوع این اختلال در مردها بیشتر است و در طبقات پایین اجتماعی اقتصادی بیشتر دیده می‌شود. فرد دارای شخصیت ضد اجتماعی مکررا برای اعضای خانواده و دوستان ناراحتی ایجاد می کند. آنها نگرش طمع کارانه نسبت به دیگران دارند، نسبت به حقوق دیگران بی‌تفاوت هستند و با دروغ گفتن، دزدی کردن یا تقلب کردن، خودشان را به هدفشان می رسانند.

شخصیت ضد اجتماعی کاملا خطرناک است. برخی از آنها صورت‌های خفیف‌تر بزهکاری را نشان می‌دهند و اما برخی جنایتکاران خطرناکی هستند. در قرن نوزدهم گفته می شد که افراد ضد اجتماعی به «جنون اخلاقی» مبتلا هستند. یعنی قادر به درک و رعایت موازین اخلاقی نیستند. از ویژگی‌های دیگر این افراد « اختلال اراده» است. ممکن است افراد بهنجار هم دست به دزدی یا تقلب یا اختلاس بزنند اما کنترل و برنامه ریزی بر رفتار خود دارند. اما افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی بنا به دلایل زیستی، اجتماعی یا روانشناختی قادر به هدایت کردن و تنظیم رفتار خود در امور زندگی نیستند و به صورت تکانشی و بدون برنامه‌ریزی دست به رفتارهای خلاف قانون و موازین اجتماعی می زنند. این افراد مسولیت اعمال خود را نمی‌پذیرند و از اعمال خود احساس عذاب وجدان نمی کنند و از تنبیه هایی که در مورد آنها اعمال می‌شود عبرت نمی‌گیرند و نمی‌توانند مجازات های بعد از ارتکاب اعمال خود را در نظر بگیرند و از آن اعمال اجتناب کنند. تفاوت دیگری که جرم‌های افراد دارای اختلال شخصیت ضد اجتماعی و جرم های افراد مجرم عادی دارد این است که شخصیت‌های ضد‌اجتماعی اغلب جرم‌های خود را بی هدف و تصادفی و تکانشی انجام می دهند انگار درست متوجه نیستند که چه می‌کنند. این افراد به دلیل فقدان احساس شرم و پشیمانی از خلافکاری های گذشته شان، به راحتی حقوق دیگران را زیر پا می‌گذارند، آنها روابط شان با دیگران کاملا سطحی است و به بهره کشی کردن از دیگران تمایل دارند. آنها فاقد استعداد عشق ورزیدن و دلبستگی اند و نسبت به اعتماد و مهربانی دیگران بی تفاوت‌اند. می‌توانند بی‌رحم باشند و به راحتی از کسی که به آنها اعتماد کرده است، سوء استفاده کنند. یکی از مشکلات افراد دارای شخصیت ضد اجتماعی در تجربه هیجانی آنها است. افراد بهنجار هیجان‌های غم و عشق و خشم و اندوه را به صورت بهنجار تجربه می‌کنند اما افراد ضد اجتماعی انگار فاقد استعداد درک این هیجانات هستند.

این ناتوانی در تجربه کردن هیجان می‌تواند به بی وجدانی آنها منجر شود. البته رفتار ضد اجتماعی برای تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی کافی نیست. برای این که رفتارهای ضد اجتماعی اختلال شخصیت محسوب شوند، باید دو ملاک اصلی را بر آورده سازند. اولا باید سابقه‌دار باشد، شواهد موجود به اختلال قابل ملاحظه رفتاری قبل از ۱۵ سالگی اشاره دارند. رفتارهایی مانند دروغ گویی، پرخاشگری، دزدی و تخریب یا حقه بازی و بی ملاحظگی نسبت به دیگران و تخلف از مقررات قبل از سن پانزده سالگی در فرد دیده می شود. ملاک دیگر برای مشخص شدن شخصیت ضد اجتماعی وجود حداقل سه نوع رفتار در فرد است: پرخاشگری مکرر، بی ملاحظگی که دیگران را به خطر می اندازد، بی مسولیتی و عدم پشیمانی مداوم.

این اختلال در کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز می شود و تا بزرگسالی ادامه می یابد. و در مورد اینکه چه عواملی موجب بروز این اختلال می شود چهار منبع مورد توجه قرار گرفته است ۱- موقعیت خانوادگی و اجتماعی، ۲- کاستی های یادگیری،۳-عوامل ژنتیکی،۴- اختلالات فیزیولوژیکی در دستگاه عصبی. پژوهش‌ها نشان داده که افراد ضد اجتماعی دوران کودکی سخت‌تری داشته اند، سابقه از دست دادن والدین،کتک کاری‌های خشن،بی عفتی وقیحانه، الکلیسم، بی ثباتی رفتار والدین، در کودکی افراد ضداجتماعی بیشتر دیده شده است. یکی دیگر از عوامل مرتبط با شخصیت ضداجتماعی، ناتوانی این افراد در یادگیری اجتنابی است. اگرچه اغلب آنها با شعور و با هوش هستند ولی یاد نمی گیرند که عاقبت رفتار خود را پیش بینی کنند و از تنبیه پیش گیری کنند. عامل ژنتیک هم از دیر باز در مورد شخصیت ضداجتماعی مورد توجه بوده است. بسیاری از مردم اصطلاح «بد ذات» را در مورد این افراد به کار می برند که تنها به مولفه ژنتیک اشاره می کند.

نویسنده : آذر نادی