نگاهی به بازار پوشاک شب عید

وصله های ناجور بر قامت بازار البسه

صنعت پوشاک داخلی که با ظرفیت کامل و قابلیت های بالا و رقابتی، تن پوش آراسته و برازنده برای قامت بازار مصرف و باب هر سلیقه تدارک می بیند خود لباس مشکلات گوناگون چند تکه ای دربردارد.

موقعیت بازار پوشاک شب عید با تولید بسیار انبوه آرام آرام روی چرخ دنده های عرضه و تقاضا به گردش درآمده است. این حرکت درحالی پای می گیرد که تولید کننده و فروشنده امیدوارند گردوغبار کم رونقی از چرخه کار، زدوده شود و همین طور گره معضلات سر راه تولید و بازار در خور، توسط مسئولان مربوطه گشوده شود.

● مثلث مشکلات تولید پوشاک داخلی

رسم دیرینه مردم از هر قشر و باهر مقدار توان مالی براین قرار است که به مناسبت عید نوروز لباس نو می پوشند و تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک به همین نسبت، بازار داد و ستد شب عید آنان با مقایسه هر زمان دیگر سال رونق ویژه دارد. اما از یک سو طبیعتا تغییرات اقتصادی، مقررات و برنامه ریزی های ضابطه مند و جابه جایی مالی در سبد دخل و خرج مصرف کنندگان می تواند تا حدودی چگونگی بازار عرضه و تقاضای صنف تولیدکنندگان پوشاک را نیز بنماید.

با این پیش نوشت، پرسش محوری برای دوشماره این گزارش از برخی دست اندرکاران تولید و عرضه پوشاک، یکی: وضعیت بازار پوشاک شب عید چگونه است؟ و دیگری: تأثیر واردات لباس از طریق قاچاق، در تولیدات داخلی چیست؟

گفته های فعالان در گردش پوشاک را می شود چنین وصف کرد: تولیدات پوشاک داخلی مثلثی با اضلاع عرضه بس زیاد نسبت به نیاز و تقاضا، بالا بودن تعرفه گمرکی واردات و استمرار ورود قاچاق، محسوب می شود و این صنعت در کانون مجموع همین تشکل دچار رکود مؤثر بازار طی سال ها است.

یک تولیدکننده و فروشنده از چگونگی بازار داد و ستد پوشاک شب عید می گوید که تا چندی پیش بازار راکد بود. اما اخیرا مقداری فعال است. مشتریان مغازه دار شهرستانی برای خرید پوشاک آمده اند.»

از «شفیع روحی سکوت» می پرسم آمدن مشتریان شهرستانی می تواند نشانگر رونق بازار شب عید باشد؟ می گوید: «بله به بازار رونق خاصی بخشیده، ضمنا ۷۰-۶۰ درصد پوشاک مردانه از همین یکی دو خیابان قدیمی تهران تأمین می شود». او این موقعیت را می گوید و اضافه می کند: «بازار عرضه در تهران هم مقداری رونق گرفته و تکان خورده است. البته مدت زمان بازگشایی چند روزه در اسفندماه نمایشگاه های پوشاک در تهران روی تک فروشی لباس تأثیر می گذارد.» سؤال می کنم کلا وضع بازار پوشاک امسال نسبت به سال پیش تفاوت داشته است؟ می گوید: «وضعیت فروش سال جاری در مقایسه با سال قبل درصدی بهتر بوده است. این ناشی از سختگیری و کنترل دولت از ورود پوشاک آماده از خارج است و همین باعث تکان خوردن بازار تولید داخلی شد.»

● تاثیر منع واردات پوشاک در تولید داخلی

«روحی سکوت» ادامه صحبت خود را از نیاز تولیدکنندگان به حمایت دولت این گونه اظهار می دارد که تولیدکنندگان در دایر کردن کارگاه های کوچک و بزرگ دست شان باز شود. مثال می زند: من نوعی تولیدکننده هنوز شروع به راه اندازی و فعالیت کار نکرده، در اولین روز اشخاصی از طرف شهرداری، بیمه و مالیات مراجعه می کنند و برنامه میزان مالیات و... را تعیین می کنند.

درحالی که انتظار است فرصتی مناسب داده و دست سرمایه گذار و تولیدکننده را باز بگذارند.

این تولیدکننده پوشاک در همین ارتباط از نحوه کمک دولتی ترکیه به تولیدکنندگان پوشاک می گوید و این را از چند دفعه رفتن به آن کشور به منظور دانستن وضعیت کارگاه های آنجا می داند. او در بررسی های خود دریافته دولت از بدو شروع به کار کارگاه های بزرگ تا ۵سال هیچ کاری با تولیدکنندگان ندارد و از راه اندازی کارگاه ها صددرصد حمایت کرده و آن ها را نیز کنترل می کند. مورد دیگر آن که در کارخانه هایی با ۱۰هزارمترمربع مساحت و با حدود ۳۵۰نفر کارگر، مدت زمان کوتاه برای استراحت و نوشیدن چای برای کارگران محفوظ است و در این فرصت اندک، برق کارخانه را خاموش می کنند چون نرخ مصرف برق در ترکیه گران است. این خاموش کردن برق قابل توجه است.

ادامه بخش دیگری از گفتار وی معطوف به این نکته می شود که برخی با برخورداری تسهیلات و سرمایه، خود را تولیدکننده پوشاک معرفی می کنند ولی بعد بدون اقدام عملی در این کار، سرمایه شان را در شغل دیگری به کار می اندازند.

● رونق بازار با نزدیک شدن به خرید عید

نظر یک شهروند به نام «اصغر مرادی» که پشت ویترین یک مغازه کت و شلوار فروشی به تماشا ایستاده است را درخصوص خرید و انتخاب لباس برای سال نو می پرسم. او با لبخندی کوتاه می گوید فعلاً قصد خرید ندارد. بعد می گوید: «لباس آماده به نظر من کمتر با قد و قواره بدن جور می شود اما اغلب با مقایسه قیمت آن با آن که پارچه به خیاط داده شود و با اندازه گیری دقیق دوخته شود، نسبتاً ارزان تر است. پس می رسیم به دست دوخت و ماشینی یا سری دوخت و بودجه شخص. در هرحال برای سال نو معمولاً لباس نو یک شگون است و حس خوبی به شخص می دهد.»

این شهروند که کت وشلوار مرتب و تمیزی بر تن دارد، می گوید: «این لباسم را دو سال پیش و چندماه قبل از عید خریدم. برای عید امسال تصمیم داشتم کت اسپرت و شلوار بگیرم. چند تا مغازه را دیدم کت های تک که رویش نوشته شده ترکیه اصل، قیمت شان ۹۰ و ۹۵هزار تومان است، منصرف شدم.» او فرصت تهیه هر نوع پوشاک را دو سه ماه پیش از عید و با نرخ مناسب می داند.

● تولید پوشاک نیازمند حمایت است

یک طراح و تولیدکننده پوشاک که سال ها در این حرفه فعالیت می کند اظهار می دارد که کلاً صنعت تولید پوشاک در ایران طی یکی دو دهه اخیر بدون اغراق سرآمد تولید کشورهای دیگر حتی اروپایی شده است. اما بازار فعلاً پررونق نیست. «محسن» می گوید: «اصولاً ایرانی جماعت در بسیاری از کارهای هنری و صنعتی استعداد و ذوق جذاب و قابل تعریف دارد. امکانات کار، مواد اولیه و بازار مناسب باشد، تولید فوق العاده می شود. کت وشلوار تولید داخل توسط برخی از تولیدی ها به قدری تمیز و ظریف و با رعایت همه استانداردها و مواد و دوخت فوق العاده بوده که به بازار خارج از کشور و حتی برخی کشورهای اروپایی صادر می شد. حالا هم تولیدمان در بیشتر کارها، بسیار خوب و رقیب خارجی است ولی چون دستمزدها و مواد و پارچه نرخ شان بالاست، طبعاً قیمت تمام شده هم بالا می رود. از طرف دیگر پوشاک قاچاق واردات به تولید داخل ضربه زده است با توجه به این که تولید داخل بسیار زیاد است، پوشاک های خارجی اغلب درجه سه و چهار است. نرخ خیلی شان نسبت به نرخ داخلی، ارزان تر است اما با یک بار اطوشویی و چند بار پوشیدن از قیافه می افتد. ولی برخی کارهای وارداتی، نسبتاً خوب و گران هستند، و بهتر است بگویم بیشتر پول مارک شان را می گیرند.»

این طراح می افزاید: «باید بواقع جلوی واردات پوشاک را گرفت و فرصت بروز استعدادها، رقابت و رونق بازار بحق پوشاک را فراهم کنند. همچنین مسئولان این بخش تولیدی- اقتصادی کشور از تولیدکنندگان بیشتر حمایت کنند به خصوص در تنظیم بازار عرضه و تقاضا و تأمین مواد اولیه.»

● فراوانی تولید کمبود عرضه و تقاضا

رئیس صنف تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران، فراوانی بیش از عرضه و نیاز، بالا بودن تعرفه گمرکی و واردات قاچاق را عمده ترین مشکلات سر راه تولید، بازار و مصرف پوشاک داخلی می داند. تأثیر این عوامل در صنعت پوشاک نیز بی نظمی در تنظیم بازار، افت تولید و سود نازل و گاه زیان آور درپی دارد.

در گفت وگو با «ابوالقاسم شیرازی، وی در برابر این پرسش که اوضاع بازار پوشاک شب عید چطور است، چنین می گوید: «یکی از معضلات ما فراوانی این کالا و بیش از نیاز و عرضه در جامعه است. بازار متناسب با عرضه و تقاضا نیست. این وضع، بازار را دچار رکود و تورم کالا می کند.» می پرسم تولیدکننده در چنین وضعی همچنان تولید می کند؟ او جواب می دهد: «تولیدی نمی تواند بیکار شود و کارگر را جواب کند تولیدکننده در این وضعیت اگر با ظرفیت کامل و مثلاً با توانی که دارد ۱۰۰دست کالا تولید می کند. ولی وقتی بازار مصرف نداشته باشد ناچار تصمیم می گیرد با نصف ظرفیت تولید کند ،درحالی که هزینه معمول برقرار و سرجای خودش است.

از طرف دیگر در بازار الان هزینه ها روی قیمت های کالا (پوشاک) اثر می گذارند، یعنی قیمت تمام شده را بالا می برند. در این شرایط برای آن که کار را تعطیل نکند، به فروشنده می گوید این کالا را مثلاً ۲۰درصد ارزان تر و حتی به حراج بفروشد و او به پولش که سود نکرده، برسد چون بدهکار است و چک دارد.» وی در ادامه با اشاره به این که تولیدکننده فرضاً با ۲۰میلیون تومان سرمایه گذاری و ۳-۲ میلیون تومان هزینه کاربری افزون شده، به این امید که گشایشی در معضل بازار کار صورت بگیرد و سودی منطقی ببرد، این اتفاقات را تحمل می کند. ولی در بازار ناسالم و بدون عرضه مناسب کالا اگر فروش نداشته باشد ناچار آخر سال کالایش را به نرخ «استوک» و مثلاً هر پالتوی به قیمت ۱۵۰۰ تومان را ۱۰۰۰تومان بفروشد. در این ارتباط می داند پوشاکی که ۳ماه از فصل مصرفش گذشته باشد از سکه افتاده و آن زرق و برق و جلوه اولیه را ندارد. اصولاً ماهیت پوشاک این طور است که بعد از چند ماه حتی در کمد خانه هم بماند، کنفت شده و رنگش سایه می گیرد.»

نظرات دست اندرکاران تولید و فروش پوشاک را درخصوص اثرات واردات و قاچاق پوشاک خواهیم خواند.

قاچاق پوشاک، افزونی تعرفه گمرکی مواد اولیه و میزان هزینه ها از مهمترین عوامل رکود بازار و کاهش کمی و فیزیکی کارگاه های تولیدی است. این موانع معضل ساز از یک سو و واردات پوشاک چینی ارزان قیمت از سوی دیگر، بازار تولید و تعادل عرضه و نیاز داخلی را متأثر کرده است.

در شماره پایانی گزارش نظرات برخی دیگر از تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک را پیرامون وضعیت بازار شب عید و مسائل سر راه صنعت پوشاک کشورمان می خوانیم.

برخی از کساد و بی رونقی بازار تعدادی از اجناس سخن می گویند و برخی دیگر به ارایه راهکار و پیشنهاد برای رونق بازار شب عید می پردازند، اما آنچه که در این میان ملموس است، جنب و جوش خاص مردم در بازار برای خرید است که هر روز نسبت به روز قبل پررونق تر و جدی تر می شود.

● نقش گردش اقتصاد در داد و ستد

در طبقات یک پاساژ دفاتر کارگاه های انواع تولیدی است. پله های پیچ درپیچ را بالا می رویم. در انتهای راهرو یکی از طبقات وارد یک دفتر تولیدی می شویم. مسئول آن با شخص دیگری مشغول گفت وگو است. موضوع گزارش را در میان می گذارم. اما آن شخص پیش از مسئول دفتر تولیدی نظر خود را بیان می کند. او در بیرون از پاساژ مغازه فروش مانتو دارد. قبلا تولیدکننده بوده حالا تک فروشی می کند. از ۱۳ سالگی وارد این حرفه شده و حالا ۵۰ سال سابقه کار دارد. می گوید: «چند سالی است مردم به اندازه نیازشان خرید می کنند اما مجبورند لباس نو شب عید خانواده شان را تامین کنند.» وی مشکلات اقتصادی را تاثیرگذار در چرخه روان داد و ستد و خرید و فروش در بازار می خواند و می گوید: «تمرکز پول های سرگردان می تواند روند اقتصادی را سخت کند در حالی که تولیدکننده و کاسب باید در طول سال گردش پولی داشته باشد. کلا گردش اقتصادی باید در دست اقشار مردم به صورت ملموس و اشتغال زا نیز باشد.» این فروشنده پوشاک همچنین اعتقاد دارد هر انسانی باید بداند در برابر مصرف، تولید هم داشته باشد. منظور او این است که در چرخش روان اقتصادی توان مالی همه مردم بهتر و متعادل می شود از جمله قدرت خرید کالا مثل نیازهای شب عید خانواده در مضیقه قرار نگیرد و بازار هم در عرضه و تقاضا به تعادل برسد.

اما یک تولیدکننده پوشاک خانم ها، می گوید فروش شب عید امسال شاید بهتر باشد چون از اول سال، فروش کم بوده است. باید کار در تمام سال رونق داشته باشد... او فروش کالا با چک را یک مشکل مهم در ایجاد داد و ستد و مبادلات اقتصادی می خواند.

● فروش شب عید ۵ برابر باشد جوابگوی رکود سال نمی شود

«محسن کمالی» که تحصیلکرده در رشته مدیریت است، اظهار می دارد: «از اول سال تا به حال کارکردمان نمی تواند هزینه خود و فروشگاه را تامین کند. کار با یک ماه و دو ماه رونق داشتن، هزینه ها را تامین نمی کند. حال اگر فروش شب عید ۵ برابر هم شود هنوز رکود بقیه سال را جبران نخواهد کرد. دادوستد باید در کل سال رونق داشته باشد.»

این تولیدکننده پوشاک، پیشتر از کشورهای مختلف کالا وارد می کرده است و دلیلش هزینه های کم آنجا بوده است. بعد کالای وارداتی را با قیمت پایین عرضه کرده ولی بازار مصرف و فروش ضعیف بوده است. در مقابل، هزینه های مختلف بالا است. تنها قیمت هر متر پارچه طی یک و نیم ماه اخیر حداقل ۱۰۰۰ تومان بالا رفته است.

وی در ادامه اذعان می دارد: «بازار شب عید امسال شاید بهتر از قبل باشد چون از اول سال خرید مردم شهرستان و تهران کم بوده است .به طوری که در عرض سال، فروشنده های شهرستانی دو بار برای خرید جنس آمده اند. در حالی که هر سال در همه فصول می آمدند.»

● مسئله چک و تأثیر مثبت مبادلات نقدی

صحبت دیگر «کمالی» مسئله چک در مبادلات اقتصادی است که برای رفع مشکل تولید و توزیع، در قبال فروش چک گرفته می شود. وی می افزاید: «چک نباشد، در آن صورت پارچه نقدی خریده، قیمت تمام شده پایین می آید و مغازه دار و خریدار جنس را ارزان مبادله می کنند. قبلا که خرید و فروش به صورت نقدی بود حداقل قیمت کالا ۳۵-۳۰ درصد نسبت به داد و ستد با چک، پایین می رفت.» این تولیدکننده، از کشوی میزش پاکت بزرگی را بیرون می آورد. محتوی آن را روی میز می ریزد و می گوید: «این همه چک برگشت شده روی دستم مانده است!» به باور او یک مشکل مهم در تبادلات کار، مبادله چک است و تاکید دارد برای روانی امور بده بستان و گردش کار باید مشکل چک رفع شود.

وی می افزاید: «با مشکلات مطرح شده، میل به ادامه کار کاهش خواهد یافت.»

● تأثیر منفی تعرفه بالای گمرکی در تعادل تولید و بازار داخلی

«ابوالقاسم شیرازی» رئیس صنف تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک تهران، ادامه بیان نظرات خود در شماره نخست گزارش را معطوف به تأثیر واردات پوشاک در تولید و بازار عرضه داخلی می کند. وی در این ارتباط دو علت عمده بالا بودن تعرفه گمرکی و واردات قاچاق پوشاک را مطرح می کند و معتقد است: «عامل تعرفه نزد برخی سبب روی آوردن به قاچاق پوشاک می شود و پسایند این وضعیت باعث زیان مالی و تعادل بازار و عرضه تولیدات داخلی و وارد کردن کالای بنجل و نیز اختلال در داد و ستد می شود.»

وی بر این باور است: «اگر نرخ تعرفه معقول و تعدیل شود و این اتفاق صورت عمل به خود بگیرد، دیگر افرادی کالای قاچاق وارد نکرده و پوشاک را از طریق مبادی گمرک وارد می کنند.

ضمن آن که واردات به اندازه نیاز شده و در بازار عرضه و تقاضا، تولیدکننده ضرر نمی کند. در آن حالت، کیفیت کالا کنترل شده و هر کالای مبتذل و ضدفرهنگ ایرانی و اسلامی وارد نمی شود. همان طور که اشاره رفت، چون الآن تعرفه بالاست و مقرون به صرفه نیست عده ای از تولیدکنندگان از راه قاچاق، پوشاک با نرخ ارزان وارد می کنند. این شیوه، غش در کسب و کار شده و مال ، حرام می شود و همچنین کالای قاچاق چون بدون نظارت بوده، نیز کیفیت آن فاقد اطمینان می باشد. از سوی دیگر قاچاق واردات بیش از نیاز مصرف باعث ایجاد مشکل روند تولید داخلی شده و تولیدکننده مجبور می شود کالایش را با قیمت ارزان به فروش برساند. در مقابل باید گفت چنانچه تعرفه کاهش داده شود سبب جلوگیری از قاچاق پوشاک شده و کنترل کیفیت آن و لازمه نظم بازار و رعایت مباحث فرهنگی به صورت کامل محقق می شود.»

● رکود تقریبی در برخی اجناس

یک دو کوچه معروف و قدیمی، انبوه خانواده ها و افراد دیگر در جنب وجوش انتخاب و خرید پوشاک شب عید دو ردیف مغازه ها و پاساژهای اطراف را سرک می کشند. برخی با دست پر از فروشگاه ها بیرون می آیند. بعضی مغازه ها هم خلوت است. موقعی که وارد مغازه فروش انواع پوشاک تریکو بافت می شوم تنها «بهزاد یاسایی» فروشنده است. می پرسم وضعیت کسب و کار شب عید چطور است؟ با تبسم می گوید: «می بینید...!» بعد این گونه ادامه می دهد: «یک زمان که جیب ها پرپول باشد وضع کار و فروش ما خوب است،البته بعضی مواقع ضرورتی برای خرید نمی بینند . در همین اثنا چند خانم وارد مغازه شده و لباس ها را بررسی می کنند. او با لبخندی ادامه می دهد: «قدم شما سبک بود!» چند لحظه جواب مشتریان را می دهد... بعد می گوید: «پارسال چرخش کار از ۲۰ بهمن شروع شد تا آخر اسفند. ولی تا الآن که هفته آخر بهمن است فعلا خبری از بازار شب عید نیست.»

از این مغازه دار که سابقه ۲۵ ساله در این شغل دارد و پدرش هم به همین کار مشغول بوده است، می پرسم: وضع کار در طول سال چطور بوده است؟ می گوید: «فقط توانستیم چک ها را پاس کنیم. قیمت ها را پایین می آوریم: شلوار کرکی ۱۵ هزار تومانی را به ۵ هزار تومان می فروشیم.»

● خریدهای شب عید یک امر بجاست

«کریمی» کارشناس فرهنگی به اتفاق دو فرزند پسر نوجوانش پشت ویترین یک فروشگاه پوشاک ایستاده و کت و شلوار و پیراهن ها را می بینند. به این پدر می گویم در تدارک لباس عید بچه ها هستید؟ با خوشرویی می گوید: «به هر حال سال نو و رخت نو!» می گویم: و پول نو!... او ادامه می دهد: «خوشبختانه بچه ها و کلا خانواده چندان متوقع نیستند یا به اصطلاح هزینه تراشی های بی مورد ندارند. اما خب ما هم دخل و خرج مان را برای هر ماه و مناسبتی برنامه ریزی می کنیم. اصولا معتقدم خانواده حقوق بگیر برای آن که با مشکل هزینه ها روبه رو نشود، بایستی برنامه سازی کند. الآن برای شب عید خریدهای لازم یک امر بجاست. ولی اولویت ها را باید در نظر داشت که به نظرم بچه ها هستند و البته این نظر شامل همه اهل خانه است.»

از او این سؤال را هم دارم: نظرتان راجع به اجناس خارجی و داخلی با توجه به کیفیت و قیمت، چیست؟، پاسخ می دهد: «هر دو نوع را به همین موارد که گفتید باید مقایسه کرد و همین طور با بودجه خود. من همیشه سراغ کالای وطنی می روم و وقت می گذارم جنس با کیفیت و قیمت مناسب به دست بیاورم. جنس های ایرانی بعضا با اجناس خارجی مطابقت می کنند چه کفش و چه لباس. البته در این میان قیمت ها باید تحت کنترل باشند. به نظرم مسئله قابل توجه در خرید و فروش، یک مشکل آن است که برخی از فروشندگان قیمت های کالای خود را به دلخواه خود تعیین می کنند. این اجحاف اگر نباشد، مردم خیلی راحت و با اطمینان بیشتر مایحتاج خود را تهیه می کنند. مخصوصا در بازار شب عید، نظارت مسئولانه و قابل رویت یعنی براساس ضوابط اعلام شده دستگاه های بازرسی و اقتصادی بر بازار شب عید سبب اطمینان خاطر مشتریان می شود. با توجه به این که معمولا به برخی کالای خارجی نمی شود اعتماد کرد چون چه بسا غیرقانونی وارد کشور می شود.»

● تأثیر صددرصد واردات در تولید داخلی و بیکاری

«عین الله خانی» با ۶۰ سال سابقه کار تولید و فروش کت و شلوار درباره قاچاق پوشاک، با قاطعیت می گوید: «واردات پوشاک بیش از صددرصد در کار تولید داخلی اثر می گذارد و برآمد آن بیکاری برخی از تولیدکنندگان و فروشندگان است.»

این تولیدکننده با ۶۰ سال سابقه کار، به زعم خود دلایلی از آنچه که می گوید دارد ، نظیر بالا بودن اجرت دستمزد، نبود تولید مواد اولیه، افزونی قیمت پارچه، واردات و ارزانی قیمت لباس و پارچه چینی . به گفته او اینجا اجرت یک کاپشن معمولی مردانه ۱۵ هزار تومان است. اما در چین با ۷ هزار تومان می توان یک کاپشن تهیه کرد. او درباره علت این تفاوت قیمت، می گوید: «دلیل، واردات مواد اولیه و گرانی تعرفه است .چون ما مواد اولیه تولید نمی کنیم و اکثرا قاچاق وارد می شود. این درحالی است که واردات پوشاک آماده ممنوع است. هر دست لباس آماده اگر با تعرفه وارد شود مشمول پرداخت ۳۵ هزار تومان می شود در صورتی که اگر مواد اولیه راحت و به قیمت ارزان و مناسب به دست ما داده شود با همین مبلغ می توانیم یک دست کت و شلوار بدوزیم و آماده کنیم.» به گفته او در چین یک یارد پارچه ۲۵۰۰ تومان اما اینجا هر یارد پارچه ۶۵۰۰ تومان است. گرانی پارچه تولید داخل مربوط به قیمت مواد اولیه است. درحالی که پارچه های تولید چین بدون کیفیت است، به همین دلیل است که مردم لباس چینی را یکی دو بار می پوشند چون کیفیت ندارد، به استفاده از پوشاک تولید داخل برمی گردند. «خانی» در جمع بندی صحبت های خود نتیجه گیری می کند: «تولیدکننده داخلی در برابر تولیدات چینی به دلیل ارزانی قیمت ها نمی تواند رقابت کند به دلیل ارزانی قیمت ها، بنابراین می توان گفت تأثیر واردات چینی باعث کسادی بازار داخلی می شود. یک پیامدش آن است که طی سال های گذشته تعداد کارگاه های داخلی کاهش یافته و واردات لباس های چینی اضافه شده است. فرآیند دیگرش سال ها رکود در بازار و اشتغال است.»

حسن آقایی