ایران ناجی اروپا از بند روسیه

اروپا به شدت برای تامین نیاز های انرژی خود به روسیه وابسته شده است حتی منابع نفتی دریای خزر نیز برای رسیدن به مرزهای اروپا باید از سرزمین هایی بگذرند که تحت کنترل و نفوذ روسیه قرار دارند

اروپا به شدت برای تامین نیاز های انرژی خود به روسیه وابسته شده است. حتی منابع نفتی دریای خزر نیز برای رسیدن به مرزهای اروپا باید از سرزمین هایی بگذرند که تحت کنترل و نفوذ روسیه قرار دارند .

اروپا از روی سادگی برنامه ریزی های آینده خود برای تامین انرژی را بر پایه روسیه و منابع آن انجام داده است. با این امید که روسیه به شکل یک کشور خوب و قانون مدار ظاهر شده و در امور کشورهای همسایه خود دخالت نکند ، به صورت یکجانبه به قیمت گذاری انرژی نپردازد ، کشورهای دیگر را تهدید نکند و چندین دلیل دیگر .

البته این موضوع به این دلیل نیست که اروپا چاره دیگری ندارد. بلکه این اتحادیه هم برای ذخایر مطمئن نفت و گاز و هم برای خطوط انتقالی که از کشورهای تحت کنترل روسیه نگذرند، گزینه های دیگری نیز دارد .

کلید حل مشکل اروپا با روسیه، کسی نیست جز ایران . اما متاسفانه کشورهای اروپایی به صورت کورکورانه با پیروی از سیاست های آمریکا ، امنیت و آینده انرژی خود را به خطر انداخته اند.

راهی که اروپایی ها در پیش گرفته اند به طور حتم به بحران اقتصادی و سیاسی برای آن ها تبدیل خواهد شد .

در سال ۲۰۰۷ اروپا ۲۲۰ میلیارد مترمکعب گاز وارد کرده است که از این مقدار ۱۶۵ میلیارد مترمکعب از طریق خطوط لوله و بقیه به صورت LNG وارد شده است .

جالب است بدانید از این رقم ، ۱۵۰ میلیارد مترمکعب گاز تنها از طریق روسیه و با خطوط لوله به اروپا صادر شده است و به این ترتیب اروپا برای تامین نیاز خود به گاز ۶۸ درصد به روسیه وابسته است .

پیش بینی می شود تا سال ۲۰۱۵ با افزایش بیشتر وابستگی اروپا به روسیه ، کشورهای عضو این اتحادیه سالانه ۳۰۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی وارد کنند.

این مونوپلی (یکجانبه گرایی) چیزی نیست که هیچ کشوری بتواند آن را در همسایگی خود نیز تحمل کند ، چه برسد برای کشوری چون روسیه. به نظر می رسد رهبران اروپایی باید کمی در تفکرات خود تجدید نظر کنند .

وابستگی اروپا به روسیه فقط در حوزه گاز نیست و در بخش نفت نیز به همین منوال است .

خط لوله Druzhba چیزی در حدود ۴۰ درصد از صادرات نفت روسیه را با ظرفیتی بالغ بر روزانه ۲ میلیون بشکه بر عهده دارد. از این رقم ۵/۱ میلیون بشکه وارد اروپا می شود.

این یعنی روسیه ۵/۱۲ درصد از نیاز نفت ۲۷ کشور عضو اروپا و به طور مستقیم ۴۰ درصد از نفت مورد نیاز آلمان را تامین میکند.

اما روسیه با این مقدار از سهم نیز راضی به نظر نمی رسد.

روسیه قصد دارد بر روی تمام خطوط لوله صادراتی گاز و نفت به اروپا کنترل داشته باشد و نمی خواهد هیچ کشور واسطه و ترانزیتی، برای آن ابراز وجود کند.

روسیه می خواهد کشورهای وارد کننده را به برده های خود تبدیل کند.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور قبلی روسیه و نخست وزیر فعلی این کشور ، تمام ساختارهای انرژی کشور را تحت نظارت دولت در آورده و از آن ها به عنوان سلاحی پر نفوذ به خصوص علیه کشورهای اروپایی استفاده می کند .

با این وجود ۹۰ درصد گاز صادراتی روسیه به اروپای غربی از خاک اکراین می گذرد .

بنابراین روسیه توانایی چندانی برای دیکته کردن خواسته هایش به این کشور ندارد.زیرا در غیر این صورت اکراین می تواند ترانزیت گاز روسیه به اروپا را متوقف نماید.

این در حالیست که روسیه می خواهد مشتریانش را به طور مستقیم و مستقل کنترل نماید .

در سال ۲۰۰۵ بود که اکراین به خاطر زیاده خواهی های روسیه در مورد گاز ، تهدید کرد ترانزیت گاز به اروپا را متوقف نمی نماید و با این کار روسیه را مجبور به عقب نشینی نمود.

این کار اکراین درسی گران بها به روسیه داد. درسی که اروپا نتوانست از آن بهره ای ببرد.

و درس این بود که در صورتی که خواهان تبدیل شدن به قدرت مطلق در زمینه انرژی هستید باید هم منابع آن را داشته باشید و هم راه های انتقالش را .

روسیه (با نمایندگی گازپروم) سالهاست که تلاش می کند شرکت دولتی Beltranshaz اکراین را که به مدیریت خطوط انتقال گاز درون این کشور می پردازد ، خریداری کند. اما مسئولان این کشور به خصوص با حمایت آمریکا، از این فروش امتناع می ورزند.

به همین دلیل روسیه اقدام به ساخت خط لوله ای کرد که با دور زدن لهستان و تمام کشورهای بالتیک و از زیر دریای بالتیک مستقیم به آلمان می رود.

این خط لوله توسط یک کنسرسیوم (با سهم ۵۱ درصدی گازپروم) با نام خط لوله شمال اروپا (NEGP) در حال ساخت بود که نام آن بعد از مدتی به Nord Stream (جریان شمالی) تغییر یافته است .

این مسیر شامل دو خط لوله است که هر کدام سالانه ۵/۲۷ میلیارد فوت مکعب گاز ظرفیت دارند و با هزینه ای بالغ بر ۱۵ میلیارد یورو ساخته می شود .

با توجه به هزینه بالای ساخت این خط لوله ، قیمت گاز صادراتی نیز بیشتر می شود . البته روسیه معتقد است با حذف هزینه ترانزیتی که کشورهای مختلف می گیرند، قیمت گاز تغییر چندانی نمی یابد .

قرار است این خط لوله تا سال ۲۰۱۰/۲۰۱۱ به بهره برداری برسد اما روسیه به این هم رضایت نمی دهد.

این کشور خواستار آن است که تمام خطوط لوله انتقال گاز و نفت دریای خزر به سمت اروپا نیز از این کشور بگذرند.

در این مورد آمریکا، افزایش نفوذ روسیه را بر خلاف منافع خود دید و به دلایل و روش های گوناگون به مخالفت با این اقدام روسیه پرداخته است .

اولین پروژه همان خط لوله باکو – تفلیس – جیحان است که نفت آذربایجان را از طریق گرجستان به ترکیه منتقل می کند.

ظرفیت این خط لوله هم اکنون ۱ تا ۲/۱ میلیون بشکه نفت در روز می باشد که قرار است به ۸/۱ میلیون بشکه در روز افزایش یابد .

البته آمریکا شرکت های نفتی را مجبور کرد تا این خط لوله را از طریق گرجستان و نه ایران یا روسیه عبور دهند. زیرا هزینه ساخت این خط لوله در صورت عبور از ایران ۴۰ درصد کمتر بود.

دوم این که آمریکا سرمایه گذاری عظیمی بر روی میدان گازی شاه دنیز آذربایجان در دریای خزر کرده و قصد دارد آن را به کمک خط لوله ای موازی خط لوله باکو – جیحان صادر کند.

سوم آن که خط لوله ، باکو – تفلیس – ارزروم سالانه ۶ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه و یونان صادر می کند که قرار است تا سالا ۲۰۱۲ به ۱۸ میلیارد متر مکعب برسد .

در صورتی که روسیه بتواند خطوط لوله موجود در کشورهایی چون گرجستان ، ارمنستان و آذربایجان را نیز تحت کنترل خود در آورد، آنگاه تمام سرمایه گذاری های آمریکا در منطقه به خطر می افتدند.

روسیه در تلاش است تا منابع انرژی دریای خزر را از طریق خطوط لوله خود به اروپا انتقال دهد و نگذارد خطوط لوله دیگری برای انتقال آن ها به این اتحادیه ساخته شود.

حضور نظامی روسیه در گرجستان را می توان در همین زمینه تحلیل کرد. نیروهای روسی هم اکنون تها چند کیلومتر با خطوط لوله باکو- تفلیس – جیحان و ارزروم فاصله دارند.

روسیه می تواند هر لحظه که بخواهد انتقال نفت و گاز از طریق این خطوط لوله را متوقف کرده و تقصیر آن را نیز بر عهده خرابکاران و تروریست ها بگذارد .

اگر نگوییم حمله روسیه به گرجستان امنیت سرمایه گذاری های آمریکا در دریای خزر را به خطر انداخته حداقل می توان شاهد کاهش علاقه برای اجرای سایر پروژه های خطوط لوله ای که از خاک گرجستان می گذرند، بود.

روسیه با این کار قدرت مطلق خود را در بازار انرژی افزایش داده است .

اما چرا اروپا راه های دیگر را در پیش نگرفته است؟ چرا آمریکا خطوط لوله انتقال را از کف دریای خزر و گرجستان کشید ؟ جواب ساده است.

پیروی دولت آمریکا از سیاست های بی هدف تحریم اقتصادی ایران ، سایر محاسبات و ملاحظات استراتژیک را از یاد دولتمردان این کشور برده است.

این در حالیست که تحریم های امریکا علیه ایران نیز موفق نبوده اند.

تنها نتیجه تحریم های آمریکا علیه ایران آن است که منابع انرژی این کشور توسعه نیافته اند و در عوض روسیه جای این کشور را برای صادرات انرژی به اروپا گرفته است. چیزی که به شدت به زیان تمام جهان است .

به نظر می رسد اروپا نیازی به بررسی توجیه اقتصادی خرید گاز از ایران و یا قطر توسط موسساتی چون Bechtel نداشته باشد چه این که برای فرار از وابستگی کامل به روسیه، ایران دارای بهترین جغرافیا برای صادرات گاز به اتحادیه اروپا است .

ایران خود به تنهایی سرمایه لازم برای توسعه میدان های نفتی و گازی خود را با سرعت بالا ندارد و از سوی دیگر به دلیل تحریم های آمریکا، در جذب سرمایه گذاران خارجی نیز چندان موفق نبوده است .

این فاکتورهای توانایی ایران برای رقابت با روسیه در بازارهای جهانی را کاهش داده اند.

اروپا هم اکنون به برده انرژی روسیه تبدیل شده است و هیچ راهی به جز حرکت به سوی ایران ندارد.

اولین نشانه از درک این موضوع در اسفند ماه سال ۱۳۸۶ بود که سوئیس قراردادی ۴۲ میلیارد دلاری برای خرید گاز به مدت ۲۵ سال با ایران به امضا رساند.

قرار است بر اساس این قرارداد از سال ۲۰۱۰ به بعد ایران هر سال ۵/۵ میلیارد متر مکعب گاز به اروپا و از طریق یک خط لوله در حال ساخت صادر کند .

هر چند این رقم، در مقابل حجم عظیم صادرات گاز روسیه به اروپا بسیار ناچیز است اما برای خود نقطه آغازی است .

نیاز هند به گاز ایران نیز خود مسئله فوری دیگری است. هنوز هم آمریکا به فشارهای خود بر هند برای عدم ساخت این خط لوله ادامه می دهد.

در هر صورت باید گفت اروپا تا کنون به صورت کورکورانه از فشار های آمریکا علیه ایران پیروی کرده است و تنها خود این اتحادیه نیز تاوان آن را خواهد پرداخت.

اروپا یکی از اولین درس های اقتصادهای بزرگ یعنی ایجاد رقابت بین تامین کنندگان را فراموش کرده است.

اما آمریکا نیز باید یاد بگیرد که چه زمانی باید سیاست های خود را تغییر دهد .

به نظر شما مقابله با ایران سخت تر است یا روسیه ؟ پاسخ واضح است.

ایران سلاح هسته ای ندارد و از راه حل های مسالمت آمیز برای حل مشکلات خود با غرب نیز استقبال می کند. با این وجود هرگز غنی سازی را رها نخواهد ساخت.

اما برای حل مشکل غرب با ایران نیز راه حل وجود دارد. در صورتی که غرب حق ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای را بپذیرد، ایران نیز درب های تاسیسات خود را برای بازرسی ها می گشاید و به این ترتیب غرب می تواند از عدم حرکت ایران به سمت تسلیحات هسته ای اطمینان یابد.

در نهایت باید گفت ، زمان برای اروپا به سرعت می گذرد. آن ها اگر می خواهند به مونوپلی روسیه در بازار انرژی پایان دهند باید هر چه سریعتر به سمت ایران روی بیاورند.

دیگر زمان اطلاق منابع قابل اطمینان انرژی به آن هایی که از گرجستان می گذرند و آن هایی که از روسیه سرچشمه می گیرند به پایان رسیده است.

سجاد ولدی