در مورد بوشهر چه می دانید

▪ ویژگیهای جمعیت :

الف: جمعیت و پراكندی آن

استان بوشهر براساس آخرین سر شماری بالغ بر ۷۴۳۶۷۵ نفر جمعیت داردازاین مقدار ۹/۵۰ درصد در نقاط شهری و۱/۴۹ درصد در نقاط روستایی سكونت داشته وكمتراز یكم درصد آنان غیر ساكن هستند. منطقه بوشهر به لحاظ موقعیت سوق الجیشی ووجود شركت های بزرگ نفتی واجرای طرح های صنعتی بزرگ مانند نیروگاه اتمی ، كشتی سازی ، نیروی انسانی فعال استان های مجاور ومناطق دیگر را به خود جذب كرده است. درداخل منطقه نیز جابجایی جمعیت افزایش یافته است ، زیرا به علت كمبود وامكانات كشاورزی خصوصاً كمبود آب واراضی مورد نیاز وعدم امكانات رفاهی وپایین سطح درآمد ، كشاورزان ، مهاجرت روستاییان به مراكز وشهرهای استان صورت گرفته است. به علت نزدیك بودن این استان به شیخ نشینهای خلیج فارس عده ای از اهالی ، منطقه برای كار وامرار معاش به كشورهای واقع در كرانهٔ خلیج فارس ودریای عمان مهاجرت كرده اند.

ب: ساخت جنسی و سنی

در این استان در مقابل هر ۱۰۰ زن ۱۰۴ نفر مرد وجود داشته است. این نسبت در بین اطفال كمتر از یك ساله برابر ۱۰۵ و در بین بزرگسالان (۶۵ساله و بیشتر) برابر ۱۰۷ بوده است.

ج : وضع زناشویی

در مهر ماه ۱۳۶۵ ش در بین جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر نقاط شهری استان بوشهر ۱/۵۶ درصد از مردان و ۴/۶۵ درصد از زنان ، حداقل یك بار ازدواج كرده بودند . این نسبت در نقاط روستایی برای مردان ۳/۵۶ درصد و برای زنان ۶/۶۳ درصد بوده است. نسبت افراد هرگز ازدواج نكرده در جمعیت ده ساله و بیشتر در نقاط شهری ، برای مردان ۹/۴۱ درصد و برای زنان ۱/۳۳ درصد و درنقاط روستایی ، برای مردان ۳/۴۲ درصد و برای زنان ۱/۳۵ درصد بوده است.

د: مهاجرت

منطقه بوشهر به لحاظ موقعیت سوق الجیشی و وجود شركتهای بزرگ نفتی و اجرای طرحهای صنعتی بزرگ مانند نیروگاه اتمی ، كشتی سازی ، نیروی انسانی فعال استانهای مجاور و مناطق دیگر را به خود جذب كرده است. در داخل منطقه نیز جا به جایی جمعیت افزایش یافته است. زیرا به علت كمبود امكانات كشاورزی ، خصوصاً كمبود آب اراضی مورد نیاز و عدم امكانات رفاهی و پائین بودن سطح درآمد كشاورزان مهاجرت روستائیان به مراكز و شهرهای استان صورت گرفته است. به علت نزدیك بودن این استان به شیخ نشینهای خلیج فارس عده ای از اهالی منطقه برای كار و امرار معاش به كشورهای واقع در كرانه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان مهاجرت كرده اند.

● نژاد :

با توجه به كشفیات باستانشناسی و مدارك مكتوب تاریخی ، معلوم گردیده است كه ایران من جمله استان بوشهر از آغاز رهگذر و محل سكونت نژادها و ملل گوناگونی بوده است ، زبانها و گویشهای مختلفی در این منطقه تكلم می شد . خصوصیات جسمانی متفاوتی در این سرزمین به هم آمیخته است .پیش از ورود و استقرار آریائیان در بوشهر ، نژادهادی بومی دراین منطقه می زیسته اند و مداركی كه از عصرحجر ، كاكولیتیك و برنز (مفرغ ) قدیم باقی مانده است بر این قضیه گــواهی می دهد كه علاوه بر نژاد مدیترانه ای نژادهای دیگر مانند : دراویدی ، سیاه پوست ،سامی ، عیلامی ، عرب درسرزمین بوشهر سكونت داشته اند و فرهنگهای متفاوتی درآنجا به هم اختلاط یافته است.

● زبان:

مردم این استان به زبان فارسی وبا گویش محلی تكلم می كنند. لحجه ها در روستا ها بیشتر از شهرها تنوع دارد. برخی از اهالی « جزیره شیف» وبنادر كنگان ، علویه نیز به زبان عربی صحبت می كنند. لحجه های فارسی به گویش بردستانی ، دشتی ، تنگستانی وكازرونی دراستان بوشهر رواج دارد این لحجه ها كاملا با لحجه های شمال سرزمین فارس مانند لحجه های لری ، فارسی وسیوندی ارتباط دارد. زبان های مردم سواحل خلیج فارس وجزایر آن بازمانده های گویش شبانكاره ای ، بلوچی ، كردی ، تركمنی ، وبرخی از واژ ه های انگلیسی ، هلندی ، پرتقالی ، هندی ، عربی ، وتركمنی است.ولی استخوان بندی و ریشه آن فارسی است.

● دین:

بیشتر اهالی استان را مسلمان تشكیل می دهند واقلیت های موجود در منطقه افراد مهاجری هستند كه بر حسب ضرورت شغلی در این نقاط مسكن گزیده اند. در بوشهر پیروان شیعه اخباری وشیخینه زیاد هستند. اهالی روستای دوان شیخی هستند ودر بنادر دیگرنقاط استان اهل سنت وجماعت شیعه هم وجوددارد. در سال ۱۳۵۵ ش استان بوشهر ۹۲۹ نفر مسیحی ، ۹۶ نفر حكیمی و۲۹ نفر زرتشتی زندگی می كردند ، لرستان بوشهر ۵۵/۹۹ درصد مسلمان هستند.

● جغرافیای سیاسی :

استان بوشهر با مساحتی در حدود ۲۳۱۶۷ كیلومتر مربع بین ۲۷ درجه و ۱۴ دقیقه تا ۳۰ درجه و۱۶ دقیقه عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۶ دقیقه تا ۵۲ درجه و ۵۸ دقیقه طول شرقـــی از نصف النهار گرینویچ در جنوب ایران واقع گردیده است . این اسنان از شمال به استان خوزستان و قسمتی از استان كهلیكویه و بویراحمد ، از جنوب و مغرب به خلیج فارس و قسمتی از استان هرمزگان و از شرق به استان فارس محدود می گردد .استان بوشهر دارای ۸ شهرستان به نام های :

بوشهر (مركز استان ) ، تنگستان ، دشتستان ، دشـتی ، دیر ، كنـگان و گنـاوه و دارای ۱۷ بخـش و ۳۶ دهستــان می باشد و طبق آخریـن سرشـماری (۱۳۷۵ خورشیدی) جمعیت كل استان به ۷۴۳۶۷۵ نفر می رسد

●● جغرافیای طبیعی :

● آب و هوا :

عوامل متعددی از جمله كمی ارتفاع قرار گرفتن در محدوده عرض های جغرافیایی پایین ، مجاورت با دریا، وزش بادهای گرم جنوب غربی و بادهای گرم و مرطوب دریایی و عبور پاییزی زمستانی سیكلون های سودانی و مدیترانه ای از عوامل عمده تعیین كننده وضعیت اقلیمی منطقه می باشند.

این منطقه به دلیل نزدیكی به خط استوا و كمی ارتفاع به طور كلی دارای آب و هوای گرم ( نوع بیایان كناری ) است كه در داخل استان گرم و خشك و در سواحل گرم و نمناك است. حداكثر مطلق دمای استان ۵/۵۲ درجه سانتیگراد و حداقل مطلق درجه حرارت به ۱- درجه سانتیگراد می رسد میانگین دمای سالانه بوشهر ۷/۲۵ درجه سانتیگراد است . تغییرات فصلی درجه حرارت نیز تابع تغییر تابش خورشید در طول سال است اختلاف درجه حرارت در ماه های زمستان و تابستان نسبتا" زیاد و حدود ۲/۱۹ درجه سانتیگراد است بین فصول زمستان و پاییز و بهار و تابستان اختلاف كم تری مشاهده می شود.

میانگین بارش سالانه استان بوشهر ۲۲۰ میلیمتر است این بارندگی ها در فصول پاییز و زمستان روی می دهد، به طور كلی استان بوشهر ۶ ماه از سال گرم، دو ماه تقریبا" معتدل تا سرد و حدود چهار ماه از سال معتدل تا گرم می باشد. نم موجود در ساحل دما را تا حدودی متعادل می كند اما در صد رطوبت در برخی از ماه ها چنان بالا می رود كه به حد اشباع می رسد. در این حالت هوا از فعل انفعالات می افتد و یك هوا دم كرده و كم تحركی به وجود می آورد كه اصطلاحا" به آن شرجی می گویند.

● چشمه ها :

در این استان تعدادی چشمه های گوگردی و آب شیرین وجود دارد كه مهم ترین آن ها عبارتند از :

۱- چشمه های گوگردی دامنه های شرقی دشت برازجان ( چشمه آب گرم دالكی ) كه آب آن ها دارای تركیبات گوگردی است . این چشمه ها به رودخانه دالكی می ریزند.

۲- چشمه های آب گرم منطقه اهرم از جمله چشمه آب گرم آقا میراحمد كه به علت عمق زیاد برای معالجه بیماری های پوستی بسیار مورد توجه است.

۳- چشمه آب اباد اهرم

۴- چشمه های آب شیرین ناحیه خائیز اهرم كه تعداد آن ها نسبتا" زیاد بوده و دارای كیفیت بسیار خوبی هستند، چشمه زیبای بنیان پر آب ترین چشمه این ناحیه می باشد.

۵- چشمه های منطقه فاریاب كه از به هم پیوستن آب ان ها رود فاریاب و آبشار زیبای فاریاب تشكیل می شود مهم ترین چشمه این منطقه چشمه تنگ فاریاب سات كه اهالی روستای فاریاب برای آبیاری باغ های خود از ان استفاده می كنند .

علاوه بر چشمه های فوق چشمه كوچك تر و كم آب تر در نواحی دشتستان و جم و ریز وجود دارد همچنین در نزدیكی روستای زیراه سعد آباد آثار یك رشته قنات قدیمی كه به صورت یك آبشار حداكثر دو متری در دره حاصلخیز و زیبا كه خود ایجاد كرده سقوط می كند . همراه با پوشش گیاهی آن منظره زیبایی را به وجود آورده است.

● جنگل ها و مراتع :

وسعت پوشش جنگلی استان بوشهر ۳۳۴۲۰۰ هكتاراست كه ۹۴/۱۸ در صد از كل وسعت منابع طبیعی استان را تشكیل می دهد. با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی حاكم بر منطقه در حال حاضر جنگل های استان عموما" جنبه حفاظت شده داشته و اصولا" مورد بهره برداری قرار نمی گیرند.

● مراتع :

وسعت كل مراتع استان بوشهر در حدود ۱/۱ میلیون هكتار می باشد كه شامل مراتع دشتی و كوهستانی است. قریب ۶۰۰ هزار هكتار از این مراتع در حاشیه خلیج فارس قرار دارد كه به علت شوری شدید خاك و وجود گیاهان نامرغوب ( از لحاظ تعذیه دام ) قابلیت استفاده چندانی ندارند ولی در فصول زمستان و اوایل بهار چشم اندازی خیره كننده در بسیاری از نقاط استان ایجاد می كنند.

بقیه مراتع استان كه حدود ۱/۱ میلیون هكتار می باشد از نظر عوارض طبیعی به دو قسمت تقسیم می گردد. یكی مراتع دشتی حاشیه خلیج فارس تا ارتفاع ۷۰ متر كه دارای شیب كم و بسیار یك نواخت می باشد. در بخش ساحلی، به دلیل بالا بودن سطح سآب های زیرزمینی گیاهان شور پسند سالسولا پوشش عمده را تشكیل می دهد و به تدریج كه به طرف ارتفاعات كم پیش می رویم گیاهان دیگری مانند اتریپلكس و سالكورنیا جای گزین می گردند. ناحیه شمالی و شرقی استان از ارتفاع تقریبی ۷۰ بالاتر كه دارای آب و هوای ملایم تر می باشد، از تنوع گیاهی بهرتی برخوردار است پوشش گیاهی این مراتع را عمدتا" گیاهان علفی با گونه غالب بهمن و انواع لگم های گرمسیری از قبیل یونجه، شبدر، ماشك گل خوشه ای نوعی اسپرس و غیره همراه با گونه های بوته ای خانواده بقولات مانند:

گون، اتنگرس و نوعی درمنه و گونه های درختی و درختچه ای مانند : كنار، بنه، بادام كوهی و كلخنگ تشكیل می دهد.

● چشم اندازهای كوهپایه ای :

در استان بوشهر رویش گیاه همزمان است با فصل مرطوب ( فصل بارندگی ) به همین جهت در كوهپایه های منطقه دشتستان، تنگستان دشتی و جم و ریز در فصول پاییز، زمستان و اوایل بهار پهنه های وسیعی از گل های رنگارنگ و مراتع سرسبز و زیبایی به وجود می آید كه در نوع خود بی نظیر است این مناظر را می توان در مسیر جاده اهرم، برازجان ن كوهپایه های خورموج، پشتكوه، اطراف زیارت و محدوده كوهستانی شهرستان گناوه با كهكیلویه مشاهده كرد.

● بادهای محلی :

در واقع قسمتی از همان توفان های خلیج فارس هستند كه در اثر اختلاف فشار بین بیابان عربستان و ارتفاعات جنوب ایران ( زاگرس) در ایران در فصول مختلف پدید می آید این بادها تقریبا" در تمام سواحل خلیج فارس می وزند و درنقاط مختلف فارس دارای اسامی متفاوت هستند بنا به مقتضیات زمانی یعنی فصول وقوع آنان و تصور ذهنی دریانوردی در خلیج فارس انجام می شده و خطرات ناشی از آن به نام های گوناگون معروف است كه مهم ترین آنان ها عبارتند از :

لیمو ( یا لحیمر ) لچیزب، باد شمال، باد سهیلی ، باد غبوب، باد تریه، باد سبعه، باد پیرزن و ... وقوع بیشتر این بادها در فصل پاییز و زمستان است.

در استان بوشهر تعدادی رودخانه های دائمی و فصلی وجود دارد علاوه بر آب های سطحی تعدادی چشمه های گوگردی و آب شیرین در اطراف برازجان و اهرم وجود دارد كه برخی از آن عبارتند از چشمه های گوگردی دامنه های شرقی دشت برازجان ( اطراف دالكی ) چشمه های آب گرم منطقه اهرم، چشمه های آب شیرین خائیز كه تعداد آن ها نسبتا" زیاد و دارای كیفیت بسیار خوبی هستند ، چشمه های منطقه فاریاب كه از به هم پیوستن آن ها رود فاریاب تشكیل می شود و مهم ترین چشمه این منطقه چشمه تنگ فاریاب است.

منبع: میراث فرهنگی بوشهر