انحصار در جامعه حسابداران رسمی

در آغاز تشکیل جامعه حسابداران رسمی کشور, مقامات دستگاه های اقتصادی دولتی و حسابرسان سازمان حسابرسی, بدون آزمون از سوی هیات منتخب وزارت امور اقتصادی و دارایی, به عنوان حسابداران رسمی شناخته شده اند پس از آن, هراز گاهی, تعدادی با شرایط خاص, مجاز به شرکت در آزمون ورودی شده و از جمع آنها تعداد معدودی به عنوان حسابداران رسمی پذیرفته می شوند

در آغاز تشکیل جامعه حسابداران رسمی کشور، مقامات دستگاه های اقتصادی دولتی و حسابرسان سازمان حسابرسی، بدون آزمون از سوی هیات منتخب وزارت امور اقتصادی و دارایی، به عنوان حسابداران رسمی شناخته شده اند پس از آن، هراز گاهی، تعدادی با شرایط خاص، مجاز به شرکت در آزمون ورودی شده و از جمع آنها تعداد معدودی به عنوان حسابداران رسمی پذیرفته می شوند. در این چرخه پذیرش، جامعه حسابداران رسمی، با تعداد قلیل خود، در انحصار باقی می ماند و باتوجه به نیاز روزافزون جامعه به این حسابداران رسمی، و در نتیجه تقاضای زیاد و عرضه کم، علاوه بر ایجاد مانع در مسیر دستیابی به خدمات تخصصی صادقانه، در کسوت حسابداران رسمی، درآمدهای بسیار بالا برای صاحبان مجوز، در مقابل حسابداران متخصص غیررسمی فراهم می کند، در حالی که تفاوتی در دانش دو گروه مشاهده نمی شود. مضافاً اینکه فارغ التحصیلان جدید معمولا با پیشرفت روز امر حسابداری و حسابرسی آشنایی دارند در حالی که اکثر قریب به اتفاق دانش آموختگان گذشته، به دلیل مشغله زیاد، با آثار جدید و تغییرات بنیادی در امر حسابداری و حسابرسی که لازمه هر مقوله علمی و خدماتی است، آشنایی چندانی ندارند.

البته ذکر این نکته اساسی است که اعضای هیات علمی دانشگاهها از این مقوله مجزا هستند چرا که آنان ضرورتاً برای تدریس ناگزیرند با آخرین تحولات در زمینه حسابداری آگاهی لازم داشته باشند.

بهره گیری از همه متخصصان در رفع مشکلات مالیاتی و... علاوه بر ایجاد امکانات وسیع و جلوگیری از معضلات اجتماعی، نوعی کارآفرینی و اشتغال زایی هم به همراه خواهد داشت که معضل روز جامعه اسلامی است. این پیشنهاد با مشاهده عینی شرایطی عرضه می گردد که بعضی حسابداران رسمی در ارتباط با شرکت های بزرگ، درآمدی میلیاردی در طی سال دارند در حالی که بسیاری، با همان تخصص از بیکاری رنج می برند. تصمیم گیرندگان پذیرش حسابداران رسمی، بر این باورند که، با محدودیت های ایجاد شده، می توانند حسابداران رسمی توانمندی به جامعه معرفی نمایند، غافل از اینکه تعداد زیادی از جامعه حسابداران رسمی، عملا وارد کار اجرایی نشده، بلکه با افراد زیرمجموعه خود، که عموماً دانشی به مراتب کمتر از گروه حسابداران غیررسمی متخصص دارند، حسابرسی های موضوعی را انجام می دهند و حتی جنبه نظارتی را به دیگران می سپارند و فقط ذیل گزارشها را امضا می کنند و همچنین حسابدارانی رسمی وجود دارند که در بیشتر ایام سال در داخل کشور نیستند و در خارج بسر می برند و کارها توسط عوامل (حسابداران معمولی) انجام می شود و فعالیت آنها فقط در امضا کردن نتیجه کار همکارانشان خلاصه می گردد.

یکی از محدودیت های ایجاد شده برای پذیرش، سه سال سابقه حق بیمه متقاضیان در مؤسسات حسابرسی است. در حالی که تعداد زیادی از سابقه های بیمه ای هم به صورت صوری تهیه می گردد، یعنی بدون کار اجرایی و فقط نام آنها به سازمان تامین اجتماعی اعلام می شود. شکی نیست که در این روش انتخاب، مشکلات عدیده ای در بهره برداری از جامعه حسابداران رسمی، توسط بنگاه های اقتصادی، که الزام به بکارگیری آنها دارند، و همچنین برای وزارت امور اقتصادی و دارایی، به عنوان متولی وصول مالیات کشور ایجاد می گردد که کاهش چانه زنی در پرداخت حق الزحمه به آنها، توسط واحدهای اقتصادی و در نتیجه افزایش هزینه های موضوعی و... از جمله معایب انحصاری بودن آنهاست.

حذف محدودیت های غیرضرور برای شرکت کنندگان در آزمون ورودی و استفاده بیشتر از توانمندیها و تجارب کارشناسان رسمی دادگستری، در رشته حسابداری و حسابرسی و یا مدیران مالی به ویژه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، که دارای سوابق اجرایی مالی درخشان هستند، به طور یقین می تواند در امر مهم وصول مالیات، بازوی فعال و مورد وثوقی برای سازمان امور مالیاتی کشور باشد. به امید روزی که هیئت گزینش حسابداران رسمی، با عنایت به نیاز روزافزون جامعه، با ارائه مجوزهای لازمه بیشتر، به متخصصین باتجربه، در مسیر سلامت اقتصاد جامعه گام بردارند.

مسعود سعیدیان