پیوند قرنیه دریچه ای به دنیای رنگ

تا به حال با دقت به چشم هایتان نگاه کرده اید توجه کرده اید این چشم های زیبا, از چه اجزای ظریف و دقیقی تشکیل شده است البته این همه نظم و ظرافت حتماً به رسیدگی و مراقبت فراوان و دقیق هم نیز نیاز دارد تا هیچ وقت مشکلی برایتان ایجاد نشود

تا به حال با دقت به چشم‌هایتان نگاه کرده‌اید؟ توجه کرده‌اید این چشم‌های زیبا، از چه اجزای ظریف و دقیقی تشکیل شده است؟ البته این همه نظم و ظرافت حتماً به رسیدگی و مراقبت فراوان و دقیق‌ هم نیز نیاز دارد تا هیچ وقت مشکلی برایتان ایجاد نشود.

در این ساختمان زیبا و ظریف نباید قرنیه را هم نادیده گرفت؛ این عضو حساس که مثل شیشه‌ای شفاف از ساختمان داخل چشم محافظت می‌کند، گاهی ممکن است آسیب ببیند و نتواند وظایفش را بدرستی انجام دهد. البته اگر قرنیه مشکل پیدا کند نتیجه‌اش هم مشخص است؛ کاهش کیفیت دید و قدرت بینایی فرد.

دکتر محمود جباروند، رئیس بیمارستان چشم‌ پزشکی فارابی در گفت‌وگو با «جام‌جم» درباره قرنیه چشم و وظایف مربوط به آن چنین توضیح می‌دهد: قرنیه شفاف‌ترین لایه سطحی چشم است که توسط اشک پوشش داده می‌شود و بیشترین قدرت انکساری چشم نیز مربوط به آن است.

برای این‌که نور بتواند به شبکیه چشم برسد و ما اجسام و اطراف را ببینیم، باید از قرنیه عبور کند؛ به همین دلیل شفافیت آن بسیار اهمیت دارد. دکتر جباروند در این زمینه تاکید می‌کند: گاهی ممکن است قرنیه به علل مختلفی دچار مشکل شود که در صورت آسیب‌دیدن هر یک از لایه‌های آن، قدرت بینایی فرد نیز مختل می‌شود.

وی ضمن بیان این مطلب که هر یک از لایه‌های بیرونی، میانی یا درونی قرنیه ممکن است آسیب ببیند، توضیح می‌دهد: زمانی که مشکلی برای هر یک از این لایه‌ها ایجاد شود، قرنیه بتدریج کدر شده و شفافیت خود را از دست می‌دهد؛ مشخص است که با کاهش شفافیت قرنیه، نور کمتری از آن عبور کرده و به شبکیه می‌رسد. در چنین شرایطی وضوح دید فرد بسیار کمتر از حالت طبیعی خواهد شد.

● پیوند قرنیه؛ چرا و چگونه؟

شاید شما هم در باره عمل پیوند قرنیه مطالبی شنیده باشید؛ البته وقتی اسم پیوند قرنیه را می‌شنویم معمولاً عمل جراحی سنگین و دشواری را تصور می‌کنیم که عوارض زیادی هم برای بیمار دارد؛ در حالی که جالب است بدانید امروزه برخی از انواع اعمال پیوند قرنیه حتی بدون نیاز به بیهوشی و بخیه انجام می‌شود.

دکتر جباروند در باره درمان این وضعیت توضیح می‌دهد: برای بهبود وضعیت دید بیماران، باید از لایه‌های سالم‌ قرنیه سایر افراد استفاده کنیم؛ به این معنا که در این عمل جراحی، قسمت آسیب‌دیده قرنیه فرد بیمار با یک قرنیه سالم و شفاف جایگزین می‌شود. به گفته وی، پس از انجام این عمل جراحی، قرنیه شفافیت مورد نظر را به دست می‌آورد و بیمار قادر است براحتی و با وضوح طبیعی اجسام را ببیند.

دبیر علمی هجدهمین سمینار چشم‌‌پزشکی فارابی درباره عوارض این عمل جراحی اضافه می‌کند: زمانی که تمام ضخامت قرنیه را پیوند می‌زنیم، ممکن است به علت فعالیت‌های ایمنی، قرنیه پس بزند که البته آمار بروز این مشکل نیز بسیار کم است، اما درباره بیمارانی که لایه خلفی قرنیه در شخص گیرنده حفظ می‌شود و یک پیوند لایه‌ای برای بیمار انجام می‌شود، احتمال پس زدن قرنیه بسیار کمتر از روش پیوند تمام ضخامت بوده و نزدیک به صفر است.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد بیمارانی که دچار کدورت‌های سطحی قرنیه شده‌اند​ نیز می‌گوید: در این بیماران با استفاده از دستگاه‌های لیزر «فمتوسکند»، قرنیه را برش می‌دهیم، لایه سطحی را برمی‌داریم و این لایه با قرنیه سالم جایگزین می‌شود تا بیمار دید طبیعی خود را به دست آورد.

به گفته وی، زمانی که لایه‌های میانی قرنیه کدر ‌شود از سایر روش‌های پیوند قرنیه استفاده می‌کنیم که در این مورد هم کیفیت بینایی بیمار بهبود می‌یابد.

دکتر جباروند می‌افزاید: گاهی در اثر بیماری‌های ارثی یا در اثر برخی از اعمال جراحی ممکن است سلول‌های «اندوتلیوم» آسیب ببیند؛ در نتیجه ضخامت قرنیه بیشتر شده، آب درون آن افزایش می‌یابد و قرنیه کدر می‌شود. در چنین شرایطی بیمار با علائمی مواجه می‌شود که کاهش دید، درد و احساس جسم خارجی از آن جمله است.

به گفته وی، در گذشته برای این بیماران پیوند قرنیه تمام ضخامت انجام می‌شد، اما در سال‌های اخیر لایه خلفی قرنیه را برداشته و به لایه خلفی بیمار که دچار مشکل در این قسمت شده است، پیوند می‌زنیم. رئیس بیمارستان فارابی توضیح می‌دهد: این نوع پیوند قرنیه به بخیه نیاز ندارد و حتی می‌توان با بی‌حسی‌های موضعی این کار را انجام داد. در ضمن، بیمار نیز به سرعت دید مطلوب را به دست می‌آورد.

به گفته وی، امروزه عمل پیوند قرنیه بخصوص پیوندهای لایه‌ای نیاز به بستری‌شدن بیمار ندارد و حتی در مورد پیوندهای تمام ضخامت نیز بیمار تنها چند ساعت در بیمارستان می‌ماند.

● شایع‌ترین علت پیوند قرنیه

دکتر جباروند ضمن بیان این‌که بیماری قوز قرنیه بیشترین علت پیوند قرنیه است، یادآور می‌شود: افرادی که دچار قوز قرنیه هستند و بیماری‌شان پیشرفت کرده و به کدورت قرنیه منجر شده است باید به چشم‌پزشک مراجعه کنند تا این مشکل برطرف شود. امروزه خوشبختانه در مورد این افراد هم به کمک روش‌های جراحی و با گذاشتن ایمپلنت‌های داخل قرنیه می‌توان قوز قرنیه را اصلاح کرد؛ البته این در شرایطی است که ضخامت قرنیه از دست نرفته و امکان این کار را به جراح بدهد.

به گفته دبیر علمی سمینار سالانه بیمارستان فارابی، در مورد بیمارانی که ضخامت‌ قرنیه کمتری دارند و نمی‌توان برایشان از ایمپلنت‌های قرنیه استفاده کرد، به ناچار از روش‌های پیوند قرنیه کمک می‌گیریم؛ وی تاکید می‌کند تشخیص این موارد تنها برعهده چشم‌پزشک است.

رئیس بیمارستان فارابی درباره علائمی که مشخص می‌کند قرنیه چشم آسیب‌دیده است، توضیح می‌دهد: در شرایطی که مشکل در یک چشم ظاهر شود، با مقایسه دید دو چشم می‌توان متوجه غیرمعمول بودن شرایط یکی از آنها شد. اگر این مشکل به صورت دوطرفه و در هر دو چشم بروز کند نیز کاهش وضوح تصاویر عامل تعیین‌کننده‌ای برای تشخیص است. وی تاکید می‌کند: افرادی که به بیماری‌های قرنیه مبتلا هستند و به غیر از قرنیه، ساختمان چشم‌شان سالم و طبیعی است، می‌توانند به کمک اعمال جراحی دیدی با کیفیت بالا داشته باشند.

این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که پیوند قرنیه هم جنبه زیبایی دارد و هم جنبه درمانی می‌گوید: این عمل بیشتر با هدف کسب کیفیت و افزایش قدرت بینایی انجام می‌شود، ولی در برخی شرایط نیز در مورد افرادی که دچار آسیب‌های قرنیه شده‌اند و چشم‌شان ظاهر خوبی ندارد، می‌توانند برای برطرف کردن این مشکل از پیوندهای قرنیه کمک بگیرند و به ظاهری مناسب و زیبا دست یابند.

نیلوفر اسعدی بیگی