قدرت آب

آب, سرچشمه حیات است امروزه در كار و تولید و تجارت, در رشد و توسعه اقتصادی, نقش آب و دریا انكارناپذیر است جالب است بدانید هنوز ۹۵ درصد صادرات و واردات جهان و كشورمان از حمل ونقل دریایی سرچشمه می گیرد

آب، سرچشمه حیات است. امروزه در كار و تولید و تجارت، در رشد و توسعه اقتصادی، نقش آب و دریا انكارناپذیر است. جالب است بدانید هنوز ۹۵ درصد صادرات و واردات جهان و كشورمان از حمل ونقل دریایی سرچشمه می گیرد. ایران با داشتن بیش از ۳ هزار كیلومتر مرز آبی -۲۳۰۰ كیلومتر در كنار خلیج فارس و دریای عمان و ۸۰۰ كیلومتر در مجاورت دریای خزر - از نعمتی بی نظیر برخوردار است. بنادر ایران از معروف ترین شهرها و مراكز تجارت و اقتصاد كشورمان هستند. نگاه كنید به بندر امام (ره)، بندرعباس (بنادر شهید رجایی و باهنر)، بنادر بوشهر و خرمشهر، بنادر شهید بهشتی و كلانتری چابهار و بنادر انزلی، نوشهر و امیرآباد. به جزیره و بندر كیش نگاه كنید كه با بهترین سواحل دنیا هم رقابت می كند؛ به قشم، خارك، تنب ها و به كارون و اروندرود و زاینده رود. این همه آب، ایران را به مثابه یك جزیره خدادادی نشان می دهد. عظمت و نعمت جزیره ایران بیشتر مشهود می شود وقتی نگاه كنیم به كشورهای مجاور كه به آب - این سرچشمه حیات و اقتصاد - دسترسی ندارند و از هیچ فرصت تجارت مستقیم دریایی برخوردار نیستند.

● ۱۱۴ اسكله

در حال حاضر ۱۰ بندر بزرگ ما ۱۱۴ اسكله دارند كه طول پهلوگیری آنها متجاوز از ۲ هزار كیلومتر است. در چند سال اخیر بنادر ایران در حال نوسازی و تجهیز خود بوده اند. ولی گلوگاه های بسیاری كشورمان را از توانمند سازی خود با تكیه بر قدرت آب محروم كرده است. اولا،ً نگاهی جامع گرا به قدرت آب نیاز است كه از حمل ونقل تا توسعه صنایع دریایی، از مدیریت بنادر و كشتیرانی تا تمركززدایی و آمایش سرزمین، موضوع كریدورها، و از حفظ محیط زیست آب های كشور تا توجه به مردم بومی و محلی ایران و نهایتاً ایجاد اشتغال و سرمایه گذاری و رشد و رفاه، همه را دربربگیرد.البته طرحی در سازمان بنادر و كشتیرانی در حال بررسی است، ولی با راهبری این سازمان می توان به نقاط اوج بهتری دست یافت. ثانیاً، به نوسازی بیشتر، سریع تر و همراه با تكنولوژی برتر تجهیزات دریایی نیازمندیم. ثالثاً، به بازاریابی بین المللی قوی تری محتاجیم، زیرا هنوز بسیاری از واردات و صادرات نهایی كشورمان به جهان، به جای حمل مستقیم از و به بنادر خودمان، از طریق بنادر همسایه كارپردازی می شوند.

در واقع، بنادر ما زیر ظرفیت كار می كنند. بنادر ایران برای جهانی شدن به رقابت بین المللی بیشتری نیاز دارند. بندر شهید رجایی در رده بندی های جهانی جایگاه ۶۹ را (در بخش كانتینری) كسب كرده است. ولی طبیعتاً این بندر و سایر بنادر ایران با رفع گلوگاه ها، ظرفیت جهش بیشتری دارند (گفتنی است، از ۵ بندر بزرگ جهان، ۳ بندر چینی هستند.) متأسفانه جنگ به ما لطمه زد، ولی خوشبختانه فعالیت هایی برای دستیابی به سهم گذشته كشور از تجارت منطقه در حال انجام است. مذاكراتی هم با برخی از كمپانی های بزرگ انجام شده و تعرفه های بنادر ایران نیز بسیار رقابتی شده اند. ولی حیف است اگر كشتی ها به بنادر كشورهای مجاور بروند و صادرات و واردات مجدد برایمان هزینه های گزاف به بار آورند.

● مشكلات و چالش ها

علیرغم توانایی نهفته در جزیره ایران، نقاط ضعف در بخش حمل ونقل دریایی بسیارند:

▪ انعطاف ناپذیری قوانین و مقررات برای رقابت با بنادر منطقه.

▪ عدم وجود بسترهای مخابراتی و ارتباطی مناسب.

▪ ناكافی بودن مشاركت بخش خصوصی در سرمایه گذاری ها و جذب سرمایه گذاری خارجی.

▪ سن بالای ناوگان تجاری.

▪ عدم وجود امكانات حمایتی كافی و لازم شامل تسهیلات بانكی و بخشودگی های مالیاتی.

▪ كافی نبودن اطلاعات آماری.

▪ كمبود نیروی انسانی متخصص .

▪ عدم وجود مقررات شفاف جهت حفاظت از محیط زیست دریایی و ایمنی آبراه ها.

▪ عدم مدیریت یكپارچه حمل ونقل دریایی جهت ارتقای مدیریت و سیاست گذاری بخش.

● خصوصی سازی، بومی سازی و تمركززدایی

هم اكنون بخش خصوصی می تواند در تمامی عرصه های خدماتی مورد نیاز در بنادر كشور وارد شده و فرصت های شغلی بسیاری را به تبع وظایف و مسؤولیت ها ایجاد نماید. عملیات مربوط به تخلیه و بارگیری كالا و كانتینر، راهبری و تعمیر و نگهداری تجهیزات بندری، تعمیر و نگهداری تأسیسات و ابنیه بنادر، ساخت و ساز، راهبری و نگهداری شناورهای خدماتی، بارشماری و ترخیص كالا، خدمات عمومی، نمایندگی شركت های كشتیرانی و ... فعالیت هایی هستند كه توسط بخش خصوصی در بنادر قابل انجام می باشند. خوشبختانه در چند سال اخیر، حركت های موفقی در مورد كاهش تصدی گری دولت و واگذاری امور غیر حاكمیتی به بخش خصوصی در حوزه بنادر و كشتیرانی صورت گرفته است. این كارها شامل پروژه هایی به صورت BOT با سرمایه بخش خصوصی می باشد.

ولی افزایش مشاركت بخش خصوصی نیازمند توجه جدی دولت و فراهم كردن بسترهای لازم برای آن است. به علاوه، به مردم بومی سواحل و بنادر ایران از خوزستان تا بلوچستان، و از گیلان تا گلستان، باید توجه بیشتری نمود. به عنوان نمونه، پیشنهاد می كنیم مردم بومی به عنوان بخش خصوصی كوچك مورد حمایت وزارتخانه ها، سازمان ها و نهادهای مسؤول دریایی كشور قرار گیرند. در برنامه چهارم، قرار است سرمایه گذاری در توسعه بنادر و كشتیرانی دو برابر شده و به ۴ هزار میلیارد ریال برسد.

نیل به این هدف، به ترمیم محیط كسب و كار و جوّ همخوان با بهره برداری از قدرت آب نیاز دارد. یكی از تفكرات خوب دكتر احمدی نژاد و كابینه ایشان، تمركززدایی از پایتخت و آمایش همه جانبه سرزمین ایران بوده است. پیشنهاد می شود، یك الگوی كاربردی تمركززدایی و آمایش با استفاده از قدرت آب (با جامع نگری یاد شده شامل تجارت و صنایع دریایی) تهیه و تدوین گردد. مردم جزیره ایران را می توان با قدرت آب، از هر لحاظ توانمند كرد و حتی تنش های قومی را كاهش داد. حیف است اگر این سرزمین با این همه آب و این همه مواهب الهی، خوب مدیریت نشود. مدیریت بد و ضعیف، ما را تكه تكه و مردممان را ناراضی می كند. بر ما نفرین خواهد شد اگر این جزیره را به شایسته ترین نحو، دلسوزانه و باتلاش مداوم و بااندیشه و نگاه نو، مدیریت نكنیم. جزیره ایران و قدرت آب آن می تواند سرچشمه اشتغال، سرمایه گذاری، تولید، رشد، توسعه پایدار و عدالت و رفاه باشد.