پیکره های باختری و پیکره ای از آن نوع در نیشابور

فاطمه کیانیان

پیکره های باختری، چنانکه از نامشان پیداست نخست در استقرارهای سرزمین باختر و بلخ در شمال رشته کوه هندوکش و مناطق جنوبی آسیای مرکزی شناسایی شده اند. مجموعه این پیکره ها ویژگی های مشترکی دارند که در یک گروه طبقه بندی می شوند. مجموعه باستان شناسی مروی- بلخی( Bactria Margiana Archaeological Complex) یا به اختصار BMAC در بردارنده ی پیکره هایی است که تقریبا اکثر (همگی؟) آنها به حالت نشسته اند. در اغلب آنها دست ها به  روی سینه جمع شده اند یا بر روی زانو ها قرار دارند. ممکن است مشاهده شود که دست ها یا سر این پیکره ها و بعضا آنهایی که کلاه دارند، کلاهشان، از سر جداشدنی است. طرحی که بدن این پیکره ها پر کرده خطوطی هستند که معمولا لوزی-لوزی هایی را تشکیل داده اند که داخل این لوزی ها نیز خالی نیست بلکه با خطوط راست دیگری پرشده است.
این پیکره ها که جنس آنها در برخی منابع ترکیبی از سنگ ها با جنس های مختلف معرفی شده است، چهره های واضحی دارند، یعنی سازندگان آنها تک تک اعضای صورت را خلق کرده اند و از هیچ عضوی چشم پوشی نکرده اند. در بعضی از آنها حتی برجستگی بالای چشم ها ( ابرو) نیز قابل مشاهده است. اما با وجود این توصیف، نباید این واقعیت را نادیده گرفت که چشم ها در این پیکره ها یا کاملا بسته اند یا به طور کل ناحیه مشخص آنها در صورت محو است. ( قسمتی که در صورت مشخصا جای چشم هاست، نشان داده شده است اما بگونه ای است که ما چشم ها را به وضوح نمی بینیم.) یعنی بر خلاف آنچه در بالا اشاره شد، چشم ها – دریچه دید انسان- در این پیکره ها نا دیده انگاشته شده اند(تصویر1). این واقعیت جای بحث و بررسی دارد. در برخی نمونه ها جای چشم ها با خطوط کنده شده مشخص شده اما بازهم به نظر می رسد این شکل اجرا متناسب با دقت در دیگر بخش های صورت نیست. البته فرض اینکه چشم ها با رنگ که در طول زمان از بین رفته نشان داده می شده قابل طرح است. همه این فرضیه ها فرض اصلی آگاهانه بسته یا ناپیدا طراحی شدن چشم ها را تحت تاثیر قرار می دهد اما به نظر می رسد رد نمی کند.
 

برای خواندن این مطلب در زیر کلیک کنید:

 

 

 

 

 

پیوست	اندازه
12175.doc	343 KB