|
Calcium Supplemens
|
|
کلسیم
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
الف) درمان اورژانس كمي كلسيم خون.
بزرگسالان: مقدار mg 970 گلوكونات كلسيم (با سرعت حداكثر تا پنج ميلي‌ليتر در دقيقه) و يا مقدار 1000-500 ميلي‌گرم كلسيم كلرايد به آهستگي تزريق وريدي مي‌شود (سرعت تزريق نبايد بيش از ml/min 1 شود).
كودكان- مقدار 500-200 ميلي‌گرم گلوكونات كلسيم به آهستگي
(با سرعت حداكثر تا پنج ميلي‌ليتر در دقيقه) تزريق وريدي مي‌شود. اين مقادير را مي‌توان براساس نتايج آزمايشگاهي تكرار نمود؛ يا مقدار ml/kg 2/0 از كلسيم كلرايد به آهستگي تزريق وريدي مي‌شود (سرعت تزريق نبايد بيش از ml/min 1 شود).
ب) زيادي پتاسيم خون.
بزرگسالان: مقدار 2-1 گرم گلوكونات كلسيم، به آهستگي (با سرعت حداكثر تا پنج ميلي‌ليتر در دقيقه) تزريق وريدي مي شود. مقدار مصرف گلوكونات كلسيم بايد براساس وضعيت الكتروكارديوگرام (EKG) بيمار تنظيم گردد.
پ) زيادي منيزيم خون.
بزرگسالان: مقدار 2-1 گرم گلوكوناتكلسيم (با سرعت حداكثر تا پنج ميلي‌ليتر در دقيقه) ؛ يا مقدار 500 ميلي گرم كلسيم كلرايد تزريق وريدي شده و برحسب پاسخ باليني تكرار مي‌شود.
ت) كمي كلسيم خون.
بزرگسالان: از راه خوراكي، مقدار 2-1 گرم گلوكونات كلسيم دو يا سه بار در روز، پس از غذا، يا تقريباً 5/15 ميلي‌ليتر شربت 4-3 بار در روز، قبل از غذا، مصرف مي‌شود.
كودكان: مقدار mg/kg/day 720-500 در مقادير منقسم ، پس از غذا، مصرف مي‌شود. شربت را مي‌توان به ترتيب زير مصرف نمود؛
در كودكان كوچكتر از يك سال، پنج ميلي ليتر شربت پنج بار در روز، قبل از غذا، در كودكان 4-1 ساله، تقريباً 5/10 ميلي‌ليتر سه بار در روز، قبل از غذا، و در كودكان بزرگتر از چهار سال، مانند بزرگسالان مصرف مي‌شود.
توجه: مقدار مصرف قرص جوشان در پوكي استخوان ، دو قرص سه بار در روز به مدت هشت هفته و بعد از آن، دو قرص در روز به مدت شش ماه است. در درمان تتاني ناشي از كمي كلسيم به علت واكنشهاي آلرژيك يك قرص سه بار در روز مصرف مي‌شود.
ث) به‌عنوان كارديوتونيك.
كلسيم كلرايد
بزرگسالان: مقدار 1000-500 ميلي گرم به آهستگي تزريق وريدي (سرعت تزريق نبايد بيش از ml/min 1 شود)، يا 800-200 ميلي‌گرم به صورت مقدار واحد در درون بطن تزريق مي‌شود.
ج) حين انتقال خون: بزرگسالان: mEq 35/1 به صورت وريدي با هر ml 100 خون سيتراته تزريق شده مصرف شود .
نوزادان- mEq 45/0 وريدي بعد از هر ml 100 خون سيتراته تزريق شده مصرف شود.
چ) پيشگيري از پوكي استخوان - بزرگسالان: g/day 5/1-1 كلسيم المنتال خوراكي مصرف شود.
ح) هيپرفسفاتمي در مرحله نهايي نارسايي كليه. كلسيم استات 4-2 قرص با هر غذا مصرف شود
مكانيسم اثر
كلسيم براي تداوم عملكرد سيستم اعصاب، عضلات و استخوانها، و همچنين براي نفوذپذيري مويرگها و غشاي سلولي ضروري است. املاح كلسيم به‌عنوان منبع يون كلسيم، براي درمان تخليه كلسيم بدن يا جلوگيري از آن ، در بيماراني تجويز مي‌شود كه در برنامه غذايي خود به ميزان كافي كلسيم دريافت نمي كنند. شرايطي كه باعث بروز كمي كلسيم خون مي‌شوند، عبارتند از اسهال مزمن، كمبود ويتامين D، استئاتوره، برفك، بارداري و شيردهي ، يائسگي، پانكراتيت، نارسايي كليوي، آلكالوز، زيادي فسفات خون و كم كاري غده پاراتيروئيد.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
مصرف همزمان با گليكوزيدهاي قلبي، سميت گليكوزيدهاي ديژيتال را افزايش مي‌دهد. بنابراين، مصرف كلسيم در بيماران تحت درمان با ديژيتال، بايد با احتياط فراوان همراه باشد يا اصلاً مصرف نشود.
داروهاي مسدود كننده كانال كلسيم اثرات كلسيم را كاهش مي‌دهند.
كلسيم را نبايد با فسفاتها، كربناتها، سولفاتها يا تارتراتها، بخصوص در مقادير زياد، مخلوط كرد. كلسيم با منيزيم رقابت مي‌كند و ممكن است براي جذب نيز با آن رقابت كند و در نتيجه، فراهمي‌زيستي منيزيم را كاهش مي‌دهد.
در صورت مصرف همزمان كلسيم خوراكي با تتراسايكلين، فلوروكينولونها و آتنولول ممكن است فراهمي‌زيستي اين داروها كاهش يابد (با فاصله مصرف شوند).
مصرف همزمان فنيتوئين جذب كلسيم و فنيتوئين را كاهش مي‌دهد.
كلسيم كربنات اثرات كينولونها را كاهش مي‌دهد.
مصرف همزمان سديم پلياستيرن سولفونات باعث افزايش ريسك اسيدوز در بيماران با نارسايي كليه مي‌گردد.
مصرف همزمان ديورتيكهاي تيازيدي باعث افزايش ريسك هيپركلسمي مي‌گردد.
|
|
|
|
|
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
تزريق وريدي كلسيم ممكن است موجب افزايش موقت غلظت 11-هيدروكسي كورتيكواستروئيد (در صورت اندازه‌گيري با روش گلن- نلسون) و به دست آمدن پاسخ منفي كاذب در آزمون اندازه‌گيري غلظت منيزيم سرم و ادرار به وسيله روش تيتان زرد شود.
|
مکانيسم اثر:
فارماكوكينتيك
جذب: در صورت تزريق عضلاني و وريدي، املاح كلسيم به طور مستقيم به داخل جريان خون جذب مي‌شوند. غلظت خوني املاح كلسيم بلافاصله بعد از تزريق وريدي حاصل مي‌شود، ولي طي 120-30 دقيقه دوباره به غلظت قبلي خود كاهش خواهد يافت. اشكال خوراكي املاح كلسيم، به طور فعال در دئودنوم و ابتداي ژژونوم و به مقدار كمتر در قسمت انتهايي روده كوچك جذب مي‌شوند. كلسيم تنها به صورت يون جذب مي‌شود. بارداري و كاهش مقدار كلسيم دريافتي ، ممكن است ميزان جذب كلسيم را افزايش دهد. وجود شکل فعال ويتامين D براي جذب كلسيم لازم است.
پخش: كلسيم وارد مايعات خارج سلولي و بعد از آن ، به سرعت وارد بافتهاي استخوان مي‌شود. حدود 99 درصد از كل كلسيم بدن در استخوانها است و يك درصد بقيه، به طور مساوي بين مايعات بين سلولي و خارج سلولي انتشار يافته است. غلظت كلسيم در مايع مغزي- نخاعي (CSF) حدود 50 درصد غلظت كلسيم در سرم است.
متابوليسم: متابوليسم قابل توجهي ندارد.
دفع: كلسيم جذب نشده همراه با ترشحات صفراوي و شيره لوزالمعده به داخل دستگاه گوارش مي ريزد و عمدتاً از طريق مدفوع دفع مي‌شود. بيشتر كلسيم وارد شده به كليه‌ها ، مجدداً در قوس هنله و در ابتدا و انتهاي لوله‌هاي پيچيده جذب مي‌شود. مقدار كمي از كلسيم از طريق كليه دفع مي‌شود.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
موارد منع مصرف و احتياط
اگرچه تزريق عضلاني گلوكونات كلسيم ممكن است به وسيله بيمار تحمل شود، ولي تزريق وريدي اين دارو در تمام موارد، بجز در موارد اضطراري كه وسايل لازم براي تزريق وريدي در دسترس نيست، ترجيح داده مي‌شود. اين دارو را نبايد از راه زيرجلدي تزريق كرد.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Tablet (Acetate): 667 mg
Tablet (Dobesilate): 250,500mg
Injection (Chloride): 100 mg/m, 10ml
Injection (Gluconate): 10%, 10ml
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: مكمل كلسيم.
طبقه‌بندي درماني: تأمين كننده كلسيم بدن، درمان اختلالات الكتروليت‌ها، كارديوتونيك.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
ملاحظات اختصاصي
1- در صورت مصرف كلسيم به صورت تزريق وريدي، EKG بيمار بايد پيگيري شود. سرعت اين تزريقات نبايد از mEq/min 5/1-7/0 تجاوز كند. در صورت احساس ناراحتي بيمار، بايد تزريق دارو قطع شود.
2- توصيه مي‌شود كه در كودكان دارو، از راه تزريق وريدي مصرف شود، ولي تزريق نبايد از طريق وريدهاي سر صورت گيرد، زيرا احتمال نكروز بافت با املاح كلسيم وجود دارد.
3- تزريق وريدي كلسيم بايد به آهستگي و از طريق يك سوزن باريك به داخل يك وريد بزرگ صورت گيرد تا از نشت دارو به خارج رگ و نكروز بافتها جلوگيري شود.
4- بعد از تزريق وريدي، بيمار بايد به مدت 15 دقيقه دراز بكشد تا از بروز افت فشار خون در حالت ايستاده جلوگيري شود.
5- در صورت نشت دارو به بافتهاي اطراف رگ، بايد تزريق دارو قطع شود. اسپاسم وريدي را مي‌توان با مصرف موضعي پروكائين 1% كاهش داد.
6- در موارد اضطراري كه امكان تزريق وريدي وجود ندارد، كلسيم بايد از راه عضلاني تزريق شود. تزريق عضلاني بايد در بزرگسالان در عضلات سريني و در شيرخواران در عضلات كناري ران صورت گيرد.
7- غلظت كلسيم سرم، بخصوص در بيماران مبتلا به نارسايي كليه، بايد به طور مرتب پيگيري شود.
8- زيادي كلسيم خون ممكن است با مصرف مقادير زياد كلسيم در بيماران مبتلا به نارسايي مزمن كليوي به وجود آيد.
9- در صورت نشت دارو به بافتهاي اطراف رگ، ممكن است نكروز و پوست‌اندازي شديد بافتها روي دهد.
10- براي بررسي بروز تتاني بايد علائم تروسو (Trousseau) و شواستوك (Chvostek) را مورد بررسي قرار داد.
11- در صورت بروز اختلالات گوارشي با مصرف كلسيم خوراكي، بايد دارو را 3-2 ساعت بعد از غذا مصرف كرد.
12- اسيد اگزاليك (موجود در ريواس و اسفناج)، اسيد فيتيك (موجود در سبوس و دانة غلات) و فسفر (موجود در شير و فرآورده‌هاي لبنياتي) ممكن است با جذب كلسيم تداخل داشته باشند. كافئين جذب كلسيم را كم مي‌كند.
13- در صورت مصرف اشكال خوراكي دارو، براي رفع يبوست احتمالي، ممكن است بيمار به داروهاي مسهل يا نرم كننده مدفوع نياز داشته باشد.
14- بيمار بايد از نظر علائم زيادي كلسيم خون (تهوع، استفراغ، سردرد، اغتشاش شعور، بي‌اشتهايي) تحت نظر باشد و در صورت بروز فوراً به پزشك گزارش دهد.
15- جذب كلسيم خوراكي در بيماران مبتلا به فقدان اسيد كلريدريك معده (Achlorhydria)، استئوديستروفي كليوي، استئاتوره يا اورمي كاهش مي‌يابد.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- دارو را بيشتر از مقدار تجويز شده مصرف نكنيد.
2- از استعمال دخانيات و مصرف زياد فرآورده‌هاي حاوي الكل و مايعات حاوي كافئين خودداري كنيد.
مصرف در سالمندان: جذب كلسيم خوراكي در بيماران سالخورده ممكن است كاهش يابد.
مصرف در كودكان: تزريق وريدي كلسيم در كودكان بايد با احتياط صورت گيرد (تزريق عضلاني كلسيم توصيه نمي‌شود).
مصرف در شيردهي: كلسيم در شير مادر ترشح مي‌شود، ولي مقدار آن در حدي نيست كه روي شيرخوار اثر داشته باشد.
عوارض جانبي
اعصاب مركزي: سرگيجه و تغيير در حالت رواني، خواب آلودگي، سردرد، اغتشاش شعور و سايكوز. در صورت تزريق وريدي ، احتمال بروز حس سوزش، احساس افسردگي يا «امواج گرم» وجود دارد. در تزريق وريدي سريع، سنكوپ پيش آمدهاست.
قلبي- عروقي: كمي خفيف فشار خون ، در صورت تزريق سريع وريدي احتمال گشاد شدن عروق، براديكاردي، آريتمي قلبي و ايست قلبي وجود دارد.
دستگاه گوارش: با مصرف اشكال خوراكي كلسيم، احتمال بروز يبوست، تحريك، خونريزي، نفخ، تهوع و استفراغ و در صورت تزريق وريدي دارو، احتمال بروز عوارضي مانند احساس طعم گچ در دهان، خونريزي دستگاه گوارش، تهوع، استفراغ، تشنگي و درد شكمي وجود دارد.
ادراري- تناسلي: افزايش مقدار ادرار، سنگ كليه.
متابوليك: زيادي كلسيم خون.
موضعي: در صورت تزريق عضلاني يا زيرجلدي اين دارو، احتمال بروز درد و تحريك، سوزش، نكروز، پوسته پوسته شدن پوست ، سلوليت و كلسيفيه شدن بافتهاي نرم وجود دارد. در صورت تزريق وريدي احتمال بروز عوارضي مانند تحريك وريدي، درد عضلاني، سلوليت، نكروز و كلسيفيه شدن بافتهاي نرم، كه نياز به پيوند پوست دارد (بخصوص بعد از تزريق سريع وريدي)، وجود دارد.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: سندرم زيادي شديد كلسيم خون با افزايش ميزان كلسيم پلاسما ، بيحالي، ضعف، تهوع و استفراغ و اغما مشخص مي‌شود و ممكن است منجر به مرگ شود.
درمان: مصرف دارو بايد بلافاصله قطع شود. درمان مصرف بيش از حد كلسيم خوراكي عبارت است از خارج كردن كلسيم از بدن از طريق واداشتن بيمار به استفراغ يا شستشوي معده و همچنين، اقدامات حمايتي بعدي، در صورت لزوم.
|
