زمین، هوا، آتش، آب

سمیرا قاسمی

"زمین، هوا، آتش، آب، مطالعات انسانی پیرامون طبیعت"، ویرایش جیل کر کونوی، کنث کنیستون، لئو مارکس، انتشارات دانشگاه ماساچوست، 1999
Earth, Air, Fire, Water, Humanistic Studies of the Environment, Edited by Jill Ker Conway, Kenneth Keniston, and Leo Marx
پانزده سال بعد از فرو افتادن بمب اتمی بر سر شهر هیروشیما و تبدیل شدن  این شهر به تلی از ویرانه، دغدغه های زیست محیطی جدیت یافت. نخستین استفاده از سلاح هسته ای در سال 1945، آدمی را از قدرتی که در ویران کردن زیست محیط، طبیعت و دنیا می توانست داشته باشد، آگاه ساخت. قدرتی که  می توانست به نابودی خودِ گونه ی انسان نیز بینجامد. بنابراین پس از هیروشیما، تلاش ها و پژوهش های روشنفکرانه جدیت ، ژرفنا و دوام یافت. یکی از دغدغه های انسان شناسی بوم شناختی وارد شدن در همین عرصه ی مسائل زیست محیطی است. عرصه پر اهمیتی که بسیاری  از علوم به آن وارد شده بودند لیکن نقش علوم اجتماعی به طور عام و نقش انسان شناسی به طور خاص در  آن کم رنگ دیده می شد. البته در جهت انجام هر گونه تحلیلی، متخصصان علوم انسانی باید بی ثباتی و گنگ بودن مفهوم واژه ی "حفاظت از محیط زیست" (Environmentalism) را در نظر داشته باشند. تقریبا همگی در مورد داشتن "نیت خوب" نسبت به "حفاظت از محیط زیست" توافق نظر دارند، با این حال در داخل این جنبش، تفاوت های زیادی نیز دیده می شود. گروه های بسیاری خود را دوست دار محیط زیست می دانند؛ گروه هایی که کاملا در تضاد با یکدیگر هستند.

کتاب "زمین، هوا، آتش، آب" به بررسی عناصر طبیعی و مسائل محیط زیستی از دریچه ی علوم اجتماعی و انسانی پرداخته است. این کتاب دستاورد کوشش هایی است که در یک کارگاه چهار ساله پیرامون موضوع مطالعات انسانی و محیط زیست در موسسه ی فن آوری ماساچوست برگزار می شد.

فهرست کتاب:
    


مقدمه
"حفاظت از محیط زیست" نوین، جیل کر کونوی، کنث کنیستون، لئو مارکس

بخش اول: مطالعات تاریخی
درآمد

وقتی که عمر جهان به سر می آید: دورنمای استعاری پیرامون آسمان ها و فضای جهان باستان

اقلیم و تاریخ: درس هایی از دشت های وسیع ، دونالد ورستر (Donald Worster)
مورد مصرف آتش یا آتش: درآمدی بر آتش انسانی استفان جی پاین (Stephen J. Pyne)
تنها دورنمای جهانی دارای اهمیت است: مرزهای سکونتگاه و حقوق مالی در آغاز تاریخ دنیای مدرن، جان اف ریچاردز (John F. Richards)

بخش دوم: مطالعات اجتماعی
درآمد

حفاظت از محیط زیست و اقوام سرخپوست، ریچارد وایت (Richard White)
حقوق های مردم بومی، حفاظت زیست محیطی، و کوشش بر سر منابع جنگل در آمازون: مورد کایاپوی برزیل، ترنس ترنر (Terence Turner)

فعالیت های زیست محیطی عوام (Grassroots): جنبش های سَمی  (The Toxics Movement) و مسیرهایی برای تغییرات اجتماعی، باربارا ابستاین (Barbara Epstein)

جنبش های زیست محیطی روسیه، بینا اگاروال (Bina Agarwal)

بخش سوم: پرسش از مدرنیته
درآمد

جنسیت، محیط زیست، و طبیعت: دو بخش در سیاست های فمینیست، جیل کر کونوی و یاکو گارو (Jill Ker Conway and Yaakov Garb)

مدرنیته و محیط زیست به عنوان مسئله ای عمومی در روسیه ی امروز، آنتون استراکوف (Anton Struchkov)

مدرنیته و نظریه ادبی، لویی مناند (Louis Menand)

تخریب محیط زیست و نقش اجتماعی گنگِ (Ambigous) علم و فن آوری ، لئو مارکس