جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
ئامێرناسی کەلتووری
ئامێرەکانی موزیک، نەک تەنها دەنگ دروست دەکەن، بەڵکوو بەوێنەکردنی و بەمادەکردنی هەست، ئەرکێکیتریانە. هەربۆیە هەرلەسەرەتای ئێتنۆموزیکۆلۆجیدا، لێکۆڵینەوە لە ئامێرەکان، لە بابەتە گرینگی پێدراوەکانی ئێتنۆموزیکۆلۆجی بووە.
ئامێرناسی کەلتووری[i]
نووسینی مەنیژە غەزنەویان
وەرگێڕان: ساماڵ عرفانی
ئامێرەکانی موزیک، نەک تەنها دەنگ دروست دەکەن، بەڵکوو بەوێنەکردنی و بەمادەکردنی هەست، ئەرکێکیتریانە. هەربۆیە هەرلەسەرەتای ئێتنۆموزیکۆلۆجیدا، لێکۆڵینەوە لە ئامێرەکان، لە بابەتە گرینگی پێدراوەکانی ئێتنۆموزیکۆلۆجی بووە.
برۆنۆنێتڵ، لە کەسایەتییە بەناوبانگەکانی ئێتنۆموزیکۆلۆجی، بە گشتی، پێنج دەستە بابەت، بە شیاو دەزانێت بۆ زانستی ئێتنۆموزیکۆلۆجی<< ١- دەرکەوتن یان هەنگاوەسەرەتاییەکانی گەشەکردنی موزیک ٢- پێوەندی موزیکی ناخۆرهەڵاتی لەگەڵ موزیکی خۆرهەڵاتی ٣- سیستەمگەلی تۆنال ٤- موزیک و ئوستوورە ٥- ئامێرەکان>>( مسعودیە، ١٣٨٣ :١٦).
ئالان مێریام، نووسەری کتێبی "مرۆڤناسی موزیک" پێیوایە کە لە لێکۆڵینەوە لەسەر چاندێکی موزیکی، جگە لە خودی موزیکەکە، دەبێ شەش خاڵیتریش رەچاوبکەین:<<١- ئامێرەکان ٢- دەقی گۆرانییەکان ٣- شێوازی پۆلێنکردنی موزیکەکە لە ناوچەکە ٤- رۆڵ و پلەی کۆمەڵایەتی موزیکزانەکە ٥- هەڵسوکەوتی موزیک لەگەڵ لایەنەکانیتری ئەو چاندە ٦- موزیک وەک چالاکییەکی کۆمەڵایەتی داهێنەر (نێتڵ، ١٣٦٥ :١٦).
زانایانی زانستی ئێتنۆموزیکۆلۆجی، کۆکن لەسەر ئەوەی کە لێکۆڵینەوە لە ئامێرەکان یان ئامێرناسی، یەکێکە لە باسەکانی ئێتنۆموزیکۆلۆجی. گرینگی ئامێرناسی هەتا ئەو رادەیە کە نێتڵ دەڵێت:<< لێکۆڵینەوە لە ئامێرەکان زۆر سەرنجراکێشتر لەوەیە کە ئێتنۆموزیکۆلۆجی چاوەڕوانیدەکات و پێویستە کە هەر لێکۆڵەرێکی چاندی موزیک، گرینگییەکی تایبەت بەم لایەنە بدات تەنانەت ئەگەر ببێتە هۆی لەدەستچوونی هەندێ لایەنیتری موزیک(نێتڵ،١٣٦٥ :١٦٨).
لە راستیدا، ئامێرناسی لە ئێتنۆموزیکۆلۆجیدا، لە باسە سەرەکیەکانی ئەم زانستەیە. مەسعوودیە، لەدوای ئاماژەکردن بە گرینگی ئامێرناسی، دەنووسێت:<< ئامێرناسی، لە هەنگاوی یەکەمدا، باس و لێکۆڵینەوە لە هەموو جۆرە ئامێرە موزیکیەکان لە نێو هەموو چاندەکانە >> (١٣٨٣ :٢٢٧)لە پاشان باس لەو سەرچاوانە دەکات کە تێیاندا، تایبەتمەندییەکانی ئامێرەکان بە بەهرەگرتن لە ئایکۆنۆگڕافی و وێنەکانیان باسکراوە. << لێکۆڵینەوە لە تەکنیکی ژەندنی ئامێرەکە...، گرینگی ئامێرەکە لەو چاندەکەدا، ئامانجەکان لە بەکارهێنانی ئەو ئامێرە، شێوازی گواستنەوەی ئامێرەکە لە چاندێک و ناوچەیێکەوە بۆ چاند و ناوچەیێکیتر و ...>>(هەمان) لە باسەکانی ناو ئامێرناسین. ئامێرناسی سەرەتا زۆرتر روانینێکی بەوێنەکردنی بوو و باسی لە بەشەکانی ئامێرەکە و شێوازی ژەندنی ئامێرەکە دەکرد. کە گەورەترین دەسکەوتی ئە روانینە کلاسیکە، " سیستەمی پۆلێنکردنی ئامێرەکان"ە، کە لەوانە دەتوانین ئاماژە بکەین بە سیستەمی ڤیکتۆر ماهیلۆن، فرانسیس گالپین و زاکس-هورن بۆستێڵ.
لە ساڵانی رابردوودا، لە ئامێرناسیدا، لقێکی نوێ دروست بووە بە نێوی ئامێرناسی چاندی یان ئامێرناسی کەلتووری. ئامێرناسی کەلتووری، لێکۆلینەوە لەسەر ئامێرە موزیکیەکانە لە کۆنتێکستێکی کەلتووریدا. بە پێچەوانەی ئامێرناسی کە ئامێرەکان بە وێنە دەکات و باس لە سیمای ئامێرەکان و شێوازی ژەنینیان دەکات، ئامیرناسی کەلتووری هەوڵ دەدات کە لە پێگەی ئامێرە موزیکیەکە لە نێو کەلتوورەکەدا تێبگات و هەروەها لیکۆڵینەوە لەسەر ئامێرەکە لە روانگەیێکی کەلتوورییەوە بکات. بە واتایێکیتر دەتوانین بڵێین کە ئامێرناسی زۆرتر مەیلی بەرەو موزیکناسییە و ئامێرناسی کەلتووری بەرەو مرۆڤناسی. لە نووسراوە کلاسیکەکانی ئێتنۆموزیکۆلۆجی، دەتوانین یەکەم هەنگاوەکانی ئەم شێوازە لە روانین بۆ ئامێرە موزیکیەکان ببینین. بۆ نمونە دەتوانین ئاماژە بکەین بە کۆرت زاکس، کە لە رووی لێکچونی ئامێرە موزیکیەکان، باس لە بڵاوبوونەوەی کەلتوور لە نێوان کۆمەڵگەکان دەکات و بەم سەرەنجامە دەگات کە هەموو ئامێرە موزیکیەکان لە دونیادا، لە دوو سەنتەری کەلتووری سەرچاوەیان گرتووە: مسر- بەینی دوورووبار و چینی کۆن.
لە ئامێرناسی کلاسیکدا، ئامێرە موزیکیەکان، لەدەرەوەی ئەو کەلتوورەی کە لێوەی هاتوون، باس دەکرێن. کە ئەمە زۆر بە ئاشکرا لە پۆلێنکردنی ئامێرەکان لە ئامێرناسی کلاسیکدا دەیبینین.
ئەوەی کە ئەم دوو روانگە لە یەکدی جیادەکاتەوە، هەمان وشەی کەلتوور یان چاندە. بۆ نموونەیێک لەم روانینە نوێیە بۆ ئامێر، دەتوانین ئاماژە بکەین بە نامەی دکتۆرای جێسی جانسۆن بە نێوی" سیمباڵ لە مۆراویدا: ئامێرناسی کەلتووری و کۆمەڵگە (٢٠٠٨). جانسۆن لەم ئیشەیدا، لێکۆڵینەوەیێکی هەموولایەنە لەسەر ئامێری سیمباڵ لە وڵاتی مۆراوی دەکات و پێشینەی ئەم ئامێرە و ئەو گۆڕانکاریانەی کە لە سەدەی نۆزدە بەسەریا هاتووە، پێگەی ئەم ئامێرە لە موزیکی کۆنی ئەو وڵاتە، رۆلی کە گۆرانییە فۆلکلۆرەکاندا، شێوازی فێرکردنی ژەندنی ئامێرەکە و هەروەها هەندێ زانیاریتر کە بە میتۆدی ئێتنۆگڕافی، بەدەستی هێناوە. کوین داو، مامۆستای زانکۆی لیدز لە بەریتانیا، لە وتارێکدا بە نێوی" لێکۆڵینەوەی کەلتووری لەسەر ئامێرە موزیکیەکان" کە لە کتێبی" لێکۆڵینەوەی کەلتووری لەسەر ئامێرە موزیکیەکان: پێشەکییەکی رەخنەگرانە"(٢٠٠٣)، خویندنەوەی کەلتووری ئامێرەکان بە شێوازێک لە ئەنجامدانی ئێتنۆگڕافی دەربارەی ئامێرێکی موزیکی دەزانێت.
هەروەها دەتوانین ئاماژە بکەین بە نووسینێکی هاوبەشی عەلی بلووکباشی و یەحیا شەهیدی بە نێوی" گەڕانێک لە نێو موزیک و ئامێرە موزیکیە ئەرتەشیەکانی سەردەمی قاجار"(١٣٨١).
لە روانینی ئامێرناسی کەلتووری، ئامێری موزیکی، وەک دیاردەیێکی زیندوو و لە حاڵی گۆڕاندا، تەمەشا دەکرێت. حەجاریان، نووسەری ئێرانی، لەم بارەدا دەڵیت<< هەر ئامێرێکی موزیکی، لە نێو چانددا، وەک بوونەوەرێکی زیندوو وایە کە بەرەکانی دوای خۆی دروستدەکات و لە رێگای ئەم زا و زێیە کە دەتوانین تێبگەین لەو بەشانەی مێژوی موزیک کە زۆر بۆمان ئاشکرا و روون نین>>(حەجاریان،١٣٨٦: ٣٢٨). لێکۆڵینەوەی کەلتووری لەسەر ئامێرە موزیکیەکان، دەتوانێت دەروازەگەلێ نوێ لە نێو لێکۆڵینەوەکانی موزیکناسی نەتەوەکان، بکاتەوە.
سەرچاوەکان:
- حجاریان، محسن، 1386/ مقدمهای بر موسیقیشناسی قومی، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و کتاب یرای نیک.
- نتل، برونو، 1365/ اتنوموزیکولوژی، ترجمه مجتبی خوش ضمیر، تهران: شرکت چاپ تجارت.
- مسعودیه، محمدتقی، 1383، مبانی اتنوموزیکولوژی (موسیقیشناسی تطبیقی)، تهران، انتشارات سروش (چاپ اول 1365).
[i] - Cultural instrumentation
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
انتخابات احمد وحیدی عراق حسن روحانی مجلس شورای اسلامی حجاب دولت نیکا شاکرمی مجلس روز معلم رهبر انقلاب شهید مطهری
ایران سیل هواشناسی تهران آتش سوزی شهرداری تهران قوه قضاییه پلیس آموزش و پرورش معلم فضای مجازی سلامت
قیمت خودرو سهام عدالت قیمت طلا سازمان هواشناسی مالیات دولت سیزدهم بازار خودرو قیمت دلار خودرو بانک مرکزی حقوق بازنشستگان ایران خودرو
مهران غفوریان موسیقی تلویزیون سریال ساواک عمو پورنگ سینمای ایران مهران مدیری تبلیغات مسعود اسکویی سینما عفاف و حجاب
رژیم صهیونیستی فلسطین اسرائیل غزه آمریکا جنگ غزه روسیه ترکیه حماس نوار غزه انگلیس اوکراین
استقلال فوتبال پرسپولیس سپاهان باشگاه استقلال علی خطیر لیگ برتر جواد نکونام بازی لیگ برتر ایران تراکتور رئال مادرید
هوش مصنوعی اپل فناوری خودروهای وارداتی گوگل آیفون ناسا
فشار خون کبد چرب