شالوده­ شکنی و پسااستعمار: در محدودیت ­های نظریه

سامال عرفانی

" زمانیکه مطالعات پسااستعماری به رویکردی تطبیقی­تر تغییر جهت می­دهد، یکی از کنکجکاوی انگیزترین توسعه ­ها در دنیای فرانسوی زبانان روی  میداده­ است. امروزه برخی از خطه ای تبارشناسی  کار سه تن از شخصیت­هایی را که بیشترین ارتباط را با ظهور نظریه پساتوسعه دارند – هومی بابا، ادوارد سعید، و گایاتری اسپیواک- به نسلی قدیمیتر از نظریه ­پردازان فرانسوی­ (اکثرا "پساساختاری") پیوند می­دهند. در درون این روایت درحال ظهور تاثیرات روشنفکران، اهمیت تفکر ژاک دریدا وعموما جایگاه شالوده­شکنی اذعان شده­است، اما تا به امروز به اندازه­ی کافی توضیح داده نشده­است. مایکل سیروتینسکی در شالوده­شکنی و پسااستعمار، نگرانی مفهومی اساسی و محور نظریاتی  آنچه که "پسااستعمارگرایی شالوده­ شکنانه" می­نامد، را آشکار می­کند، و به این مساله می­پردازد که مطالعات پسااستعماری می­خواهد که با اثربخشی سیاسی از طریق رو کردن به شالوده­شکنی و نه روی گردانی از آن، قویتر شود."

 

شالوده ­شکنی و پسااستعمار:  در محدودیت­های نظریه[i]

نویسنده: میکائیل سیروتینسکی[ii]

انتشارات دانشگاه لیورپول2007 

288 صفحه

از مجموعه­ ی پسااستعمار آنسوی رشته­ها[iii]

SBN: 9781781386408

میکائیل سیروتینسکی پروفسورمطالعات زبان فرانسه و مدیر مرکز افکار مدرن در دانشگاه آبردین است.

فهرست مطالب:

• تقدیر و تشکر
• مقدمه: برخی ملاحظات آستانه­ای
• بخش اول: شالوده­شکنی پسااستعماری

1. شالوده ­شکنی در الجزیره (خود دریدا[iv])
2. دورگه بودن بازبینی  می­شود
3. اسپیواک دریدا می­خواند: یک معامله­ی جالب

• بخش دوم: شالوده­شکنی و آفریقای پسااستعماری

4. آفریقای درحال غیرفتیش شدن[v]
5.  ریپرندره: شالوده­ شکنی مادیمب[vi]
6. خشونت و نگارش در آفریقای پسااستعمار: آچیل مبمبه[vii] و سونی لابو تانسی[viii]
7. نتیجه­گیری (بلانشوت پسااستعماری)

چکیده­ ی کتاب:

" زمانیکه مطالعات پسااستعماری به رویکردی تطبیقی­تر تغییر جهت می­دهد، یکی از کنکجکاوی انگیزترین توسعه ­ها در دنیای فرانسوی زبانان روی  میداده­است. امروزه برخی از خطهای تبارشناسی  کار سه تن از شخصیت­هایی را که بیشترین ارتباط را با ظهور نظریه پساتوسعه دارند – هومی بابا، ادوارد سعید، و گایاتری اسپیواک- به نسلی قدیمیتر از نظریه ­پردازان فرانسوی­ (اکثرا "پساساختاری") پیوند می­دهند. در درون این روایت درحال ظهور تاثیرات روشنفکران، اهمیت تفکر ژاک دریدا وعموما جایگاه شالوده­شکنی اذعان شده­است، اما تا به امروز به اندازه­ی کافی توضیح داده نشده­است. مایکل سیروتینسکی در شالوده­شکنی و پسااستعمار، نگرانی مفهومی اساسی و محور نظریاتی  آنچه که "پسااستعمارگرایی شالوده­ شکنانه" می­نامد، را آشکار می­کند، و به این مساله می­پردازد که مطالعات پسااستعماری می­خواهد که با اثربخشی سیاسی از طریق رو کردن به شالوده ­شکنی و نه روی گردانی از آن، قویتر شود."

نظر خوانندگان کتاب:

" یک کتاب پربینش، بحث­انگیز و چالش آمیز". جین هیدلستون، دانشگاه آکسفورد

"شالوده­ شکنی و پسااستعماری، عنوانش را با مقاله­ای از روبرت یانگ[ix] شریک می­شود، که یانگ در آن مقاله، دریدا را به عنوان یک نویسنده­ ی  مغربی-فرانسوی زبان، و شالوده­ شکنی را به­عنوان ضداستعماری، می­آورد. سروتینسکی موافق است که شالوده­ شکنی برای مشارکت در یک سیاست پسااستعمار چیزهای فراوانی دارد. بااینحال وی ناخشنود است از شیوه­ای که یانگ "مبادی" تفکر دریدا را در یک تبارشناسی ضداستعماری قرار می­دهد، و همچنین با گرایش بیشتری دارد به کاهش تاثیر شالوده ­شکنی بر پسااستعماری به یک سری " تصاحب کاهشی". لذا این عنوان دزدی هم هم پوشانی با پروژه­ی یانگ، و هم آرزوی بازنویسی آن را آشکار می­سازد. مبدا نااصل کتاب همچنین حکایت از درون­مایه­های کلیدی کتاب دارند: تکرار؛ جداسازی؛ بینابین بودگی؛ بازاختراع؛ قرض؛ خود زبانی-کنشی[x] است.

خلاصه آنکه سیروتینسکی یانگ را سرزنش می­کند به خاطر همسان دانستن دو چیز: شالوده­شکنی همان پسااستعمار است. درعوض او درخواست دارد تا منطق ضمیمه­ای "و"[xi] را نگه دارد، تا بدین نحو "محل تلاقی آستانه­ای"[xii] را میان آنها را کشف کند. اینکه کتاب به دو بخش تقسیم می­شود علنی­ ترین نشانه­ ی تکثر همانندی­ ها است که با این "و" از عنوان دزدیده­شده آغاز می­گردد. بخش نخست بر دریدا، بابا و اسپیواک  تمرکز می­کند. با نقدی از حذف و نامفهوم کردن "خوانش مضاعف همزمان"[xiii] که توسط یانگ و دیگران روی داده آغاز می­شود، که "تک زبانگرایی دیگران" دریدا را مسبب می­شود. این نشانگر آگاهی سیروتینسکی از لحظات ضد و نقیض بودگی، که وی آن را در سراسر کتاب البته به کار می­گیرد." مجله­ ی مرور ادبی آکسفورد.[xiv]

زبانی که نویسنده­ کتاب برای بیان موضوع خود بکار گرفته،  زبانی سخت و ممتنع است. و در کنار این، فهم کتاب نیاز به پیش زمینه ­ای از نظریات ساختارگرایی و شالوده ­شکنی دارد.

 

 

[i] - Deconstruction and the Postcolonial:  At the Limits of Theory

[ii] - Michael Syrotinski

[iii] - Series: Post colonialism Across the Disciplines 2

[iv] - Drida "himself"

[v] - Defetishizing

[vi] - Mudimbe

[vii] - Achille Mbembe

[viii] - Sony Labou Tansi

[ix] - Robert Young

[x] - Performativity

[xi] - "and"

[xii] - "liminal interface"

[xiii] - "simultaneous double reading"

[xiv] -  Oxford literary Review. Volume 32, Issue 2, Page 291-293,  (2010) Edinburgh University Press, www.eupjournals.com/olr