درباره ی نگریستن

گروه کتاب و رسانه

برجر، جان(1380)، درباره ی نگریستن، ترجمه ی فیروزه مهاجر، تهران: نشر آگه.
نگریستن عملی است که هر فرد بدون آن که به آن بیندیشد، آن را در حالات و تصویرهای مختلف با عامل بیرونی ای به نام چشم انجام می دهد. نگریستن همواره جایگاه مهمی در میان دیگر منافذ حیات درونی انسان به دنیای بیرون داشته و در دوره های تاریخی گوناگون تا به امروز که نگریستن به امری مهم در تربیت نگاه انسان ها بدل شده حضوری موثر داشته است.
دنیای تصویر امروزه به دلیل پیچیدگی ها و گستردگی هایش، با ورود امکاناتی برای ثبت و ساخت تصاویر هم چون دوربین های عکاسی و فیلمبرداری، رایانه ها، شبکه های تلوزیونی و اینترنتی و...، نیازمند شناختی عمیق برای فهم درست و راستین دنیای پیرامون است. از زمانی که انسان های اولیه بر روی تنه ی غارها و سنگ ها تصاویری از خیال و واقعیت زندگی اشان را حک می کردند، در تمام دوران های گوناگون و به شیوه های مختلف و تا زمان حال که با انباشتی از تصایر از سراسر جهان روبروئیم و هر فرد خود می تواند در طول زندگی اش به میزان بسیار زیادی از تصاویر را ببیند و جمع آوری کند، به اندازه ای تصویر، از هر نوع آن، وجود دارد که با مطالعه ی آن ها می توان نگاهی صحیح تر و کاراتر به امر نگریستن یافت.

از میان منابع با ارزشی که در این زمینه ما را یاری می کنند، کتاب «درباره ی نگریستن» نوشته ی جان برجر – نقاش انگلیسی و منتقدی موثر در زمینه ی هنر با بینشی تاریخی و سیاسی – از این دست است که در 1980 در لندن به زیر چاپ رفته است. این کتاب شامل بخش هایی است که به موضوعاتی جالب توجه و نقد و تحلیل آثار برخی هنرمندان و دیدگاه هایشان می پردازد. این کتاب با دقت و ظرافتی موشکافانه به ما می آموزد که در هنگام دیدن و مشاهده ی یک تصویر چگونه می توانیم پی به واقعیت های موجود در آن ببریم. در بخشی از کتاب می خوانیم:
«روزنامه ها اکنون عکس های جنگی خشن چاپ می کنند، چون تاثیر این عکس ها، جز در مواردی نادر، آن چیزی نیست که قبلا تصور می شد. روزنامه ای مثل ساندی تایمز به چاپ عکس های تکان دهنده درباره ی ویتنام یا درباره ی ایرلند شمالی ادامه می دهد و در ضمن از لحاظ سیاسی حامی سیاست هایی است که مسئول این خشونت اند. به این دلیل باید بپرسیم: این قبیل عکس ها چه تاثیری دارند؟
بسیاری بر این عقیده اند که چنین عکس هایی ما را به طرز تکان دهنده ای به یاد واقعیت می اندازند، واقعیت زنده در پس انتزاع های نظریه های سیاسی، آمار کشته شدگان یا بولتن خبری. همچنین کسانی ممکن است بگویند چنین عکس هایی روی پرده ی سیاهی چاپ شده که در برابر آن چه ترجیح می دهیم فراموش کنیم یا نمی خواهیم بدانیم کشیده شده است. طبق گفته ی این افراد مک کولین چشمی است که نمی توانیم ببندیم. اما این عکس ها ما را وادار به دیدن چه چیز می کند؟
آن ها نفس ما  را بند می آورند. سر راست ترین صفتی که می توان درباره ی آن ها به کار برد این است که بگوییم گیرا هستند. ما مقهور این عکس ها می شویم. (من خوب می دانم افرادی هم هستند که از آن ها سرسری می گذرند، اما درباره ی آن ها هیچ چیز نمی توان گفت.)
ضمن آن که به عکس ها نگاه می کنبم، لحظه ی رنج فردی دیگر ما را فرا می گیرد. ما یا از اندوه لبریز می شویم یا از خشم. اندوه پذیرش بخشی از رنج دیگری بی هیچ فایده ای است، و خشم عمل را بر می انگیزد. ما سعی می کنیم از لحظه مجددا به درون زندگی خود بازگردیم. چون چنین می کنیم، تضاد به قدری است که باز از سر گرفتن زندگی به نظرمان واکنشی نامناسب با آنچه لحظه ای قبل دیده ایم جلوه می کند....» (ص: 59)

فهرست کتاب؛

چرا به حیوانات نگاه کنیم؟

کاربردهای عکس
کت و شلوار عکس
عکس های عذاب
پل استراند
کاربردهای عکس

لحظه های زیسته
بدوی و حرفه ای
می یه و روستایی
شاکر احمد و جنگل
لوری و شمال صنعتی
رالف فازانلا و شهر
لاتور و اومانیسم (انسان مداری)
فرانسیس بیکن و والت دیسنی
رکن ایمان
بین دو کلمار
کوربه و ژورا
ترنر و دکان سلمانی
روئو و حومه های پاریس
مگریت و ناممکن
هالس و ورشکستگی
جکومتی
رومن لورکه
مزرعه

::

مطالب مرتبط در انسان شناسی و فرهنگ؛

1.    مشاهده:
http://anthropology.ir/node/2038

2.    عکاسی: از اتوپیا تا دیستوپیا:
http://anthropology.ir/node/3046

3.    عکاسی و مسئله ی نگاه:
http://anthropology.ir/node/5632

4.    عکاسی اتنوگرافیک:
http://anthropology.ir/node/1292

5.    مبادی سواد بصری:
http://anthropology.ir/node/1948

::