زن و قدرت :بررسی مردم شناختی

گروه کتاب و رسانه

قندهاری، پردیس، 1382، زن و قدرت :بررسی مردم شناختی عرصه ها و مصادیق قدرت در چند خانواده ایرانی، تهران، ناشر: معاونت پژوهشی پژوهشکده مردم شناسی، نشر بقعه
در طی صد سال اخیر و با روند مدرنیزاسیون جامعه ، خانواده سنتی ایرانی دستخوش تحولات زیادی شده است. این تحولات در زمینه ارزش ها و رفتارهای خانواده به وجود آمده اند. برای مثال امروزه جایگاه قدرت مردان در خانواده تغیرات زیادی در مقایسه با خانواده های گذشته یافته است و به تدریج اعتقاد به برتری جنس مذکر و... رو به کاستی نهاده است.
کتاب زن و قدرت پژوهشی در زمینه ی انسان شناسی و مردم شناسی جنسیت است. در این پژوهش، پردیس قندهاری(مؤلف)  نگرش های افراد جامعه مورد تحقیق را درباره جنسیت و مفهوم زنانگی و مردانگی و تحول آن در گذر زمان بررسی نموده و الگویی از تحولات روابط قدرت در خانواده نشان داده است.  سؤالاتی که در این زمینه مطرح می شود این است: سرچشمه های قدرت در خانواده چیست و چه تغییری نموده است؟ چگونه قدرت در خانواده شکل می گیرد؟ تغییرات اجتماعی چه تحولی در زندگی افراد نسبت به قدرت ایجاد کرده است؟ و...
در این پژوهش جامعه ی مورد بررسی، خانواده ای با سه نسل ازدواج کرده و با منشأ روستایی در منطقه شمیران می باشد که گسترش شهرنشینی، آن ها را در شهر جای داده است. مؤلف در بخش اول ویژگی هایی چون تحصیلات، معیشت، محل سکونت، نوع پوشش زنان، فضای خانگی و... را در سه نسل این خانواده بررسی کرده است. متن مصاحبه های محقق با افراد خانواده در این کتاب ارائه شده و خود حاوی نکات و حقایق حائز اهمیتی است.   در بخش سوم (دگرگونی حوزه های اعمال قدرت) محقق یافته های تحقیق را تحلیل می کند. این تحلیل بر سه نسل خانواده انجام می گیرد.  در این جا مباحثی مربوط به نقش زنان در حوزه های اجتماعی چون: کار خانگی، کار بیرون از خانه، تحصیلات، ارتباطات اجتماعی، مسکن و... مطرح می گردد و سه نسل در این بخش با یکدیگر مقایسه می شوند. مؤلف حوزه های اعمال قدرت را به چهار دسته اقتصادی، اجتماعی، تربیتی و زناشویی تقسیم می کند. در این خانواده ها درآمد زایی عموما ً توسط مرد انجام می گیرد و در امور زناشویی (تصمیم گیری برای بچه دار شدن، رضایت از رابطه و...) زن تفریبا ً هیچ دخالتی ندارد. اما در خانواده ها ی نسل سوم رفته رفته نقش فعالانه تر زنان در حوزه اجتماعی و تربیتی آشکار می شود.
پژوهش زن و قدرت به طور کلی نشان می دهد که همراه با مدرن تر شدن جامعه،  زنان در حوزه های اعمال قدرت در خانواده جایگاه بالاتری می یابند. از طرفی با ورود مظاهر مدرنیسم، جامعه در حال گذار ایران هنوز با مشکلات زیادی مواجه شده است: دسترسی به ارزش های گذشته دیگر امکان پذیر نیست و ارزش های نو نیز مقبول همگان قرار نمی گیرد. پس همچنان با مسائل و مشکلات فراوانی در زمینه های اجتماعی و فرهنگی و خصوصا ً خانواده مواجه خواهیم بود.
تهیه و تنظیم: حامده سبحانی