تهران یعنی کجا؟

زهره دودانگه

تهران یعنی کجا؟ گرد آوری و تدوین: شمیم مستقیمی، سازمان زیباسازی شهرتهران، معاونت برنامه ریزی و توسعه، 1391
براستی تهران یعنی کجا؟ کجا تهران است  و کجایی تهرانی است؟ تهرانی اهل کجاست و ساکنان تهران اهل کجا هستند؟ آیا می توان در تهرانی که امروز عبارت از طیف گسترده ای از بافت های متفاوت شهری است (که تحت عنوان کلانشهر تهران به هم پیوسته اند) و هرروز بیش از دیروز مهاجرانی با پیشینه ها و هویت های گوناگون را در خود جای می دهد و کالبد آن روزبروز گسترده تر می شود، تهران را تشخیص داد؟ زندگی در تهران چگونه تجربه ای است و ماهیت آن را چه چیزی تعیین می کند؟ آیا این زندگی به شمار ساکنان تهرانی متفاوت است، یا واجد ویژگی ها و تجربه های مشترک میان آن هاست؟

کتاب «تهران یعنی کجا؟» مجموعه ای منتشر شده از سوی سازمان زیباسازی شهر تهران است و می توان آن را در مقایسه با شماره 36 نشریه «حرفه: هنرمند» به نام «تجربۀ تهران» مورد توجه قرار داد. مقالات این کتاب تهران را از زوایه فرهنگ و اجتماع و در سطحی خُردنگر موضوع بحث قرار داده اند. محوریت این کتاب مقاله معروف «کلانشهر و حیات ذهنی» زیمل (ترجمه یوسف اباذری) است؛ زیمل در این مقاله از بنیاد روانشناختی فرد کلانشهرنشین سخن می گوید. بنیادی که به واسطه شدت تحریکات عصبی در کلانشهر، حیات ذهنی پیچیده ای را برایش رقم زده است. حاصل این امر حالات احتیاط و اخلاقیات بی تفاوتی افراد نسبت به یکدیگر است. زیمل این احتیاط را به دلیل بی شمار بودن تعداد کسانی می داند که فرد در زندگی هرروزه خود با آن ها مواجه می شود. او این ناشناخته بودن را آزادی فردی می داند. مقاله زیمل در سراسر کتاب در 5 بخش ارائه شده است و در این میان این بخش ها سایر یادداشت ها ارائه شده اند که هریک با پرداختن به زاویه ای از مباحث مطرح شده در مقاله زیمل، واقعیت تهران و زندگی در آن را تحلیل کرده اند: از نیاز به سکوت و خلوت گزینی تا فشاری که فضای عمومی شهر تهران بر ذهن فرد تهرانی وارد می آورند، از هویت تهرانی بودن تا درک پدیدۀ تهران، از تنهایی در تهران تا تضاد احساس و فکر در این کلانشهر.  در این مجموعه تعدادی مقاله دیگر نیز ارائه شده است که شامل مقاله ای از لوییس مامفورد، تحلیل قطعه نوشته هایی از روزنامه وقایع الاتفاقیه دربارۀ تهران، موقعیت شهر تهران از مشروطه تا کنون و مجموعه هایی از عکس و نقاشی دربارۀ تهران است.

فهرست مطالب:
خلوت کنیم/شمیم مستقیمی
شهرچیست/لوییس مامفورد
کلانشهر و حیات ذهنی (1)
لحظه ای نایاب/سینا دادخواه
کلانشهر و حیات ذهنی (2)
احتمال سکته/ایمان افسریان
کلانشهر و حیات ذهنی (3)
مردم تهران را چگونه می بینند/پدرام آزمند
کلانشهر و حیات ذهنی (4 و5)
درک پدیده ای به نام تهران (گفتگو با آریاسپ دادبه)
نگاهی به موقعیت شهر تهران/سید احمد محیط طباطبایی
چهره تهران در مطبوعات/هدی آریایی
تهران در مجموعه عکس های شهریار توکلی
تهران در مجموعه نقاشی های جواد مدرسی

 ایمیل: [e-mail] (زهره دودانگه)

پروندۀ زهره دودانگه در انسان شناسی و فرهنگ:
http://www.anthropology.ir/node/18859

سایر مطالب مرتبط در انسان شناسی و فرهنگ
 

قصه شهر (تهران، نما شهر نوپرداز ایرانی)
http://anthropology.ir/node/16250
 

فضا، شهر و نظریه اجتماعی
http://anthropology.ir/node/19229
 

جامعه شناسی شهر
http://anthropology.ir/node/17941

دوست و همکار گرامی
چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی، نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید
http://anthropology.ir/node/11294