گزارش جلسه سخنرانی آقای دکتر الگ ولادیمیروویچ کوزنتسف در انجمن جامعه شناسی

گروه اخبار

گروه علمی تخصصی  جامعه شناسی علم و معرفت و مطالعات انسان شناسی فرهنگی  انجمن جامعه شناسی روز چهار شنبه مورخ16/4/89 در محل انجمن جامعه شناسی ایران در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران سخنرانی با عنوان انسان شناسی اجتماعی در روسیه برگزار کرد . این سخنرانی توسط دکتر الگ ولادیمیروویچ کوزنتسف ( انسان شناس اجتماعی دانشگاه دولتی چینا در روسیه ) ارائه شد . آقای دکتر قانعی راد و سرکار خانم دکتر مقصودی  مسولیت مدیریت جلسه و ترجمه سخنرانی به زبان فارسی را برعهده داشتند. در این جا تلاش شده است خلاصه ایی از سخنرانی ایشان ارائه گردد.
آقای ولادیمیروویچ ضمن تشکر از برگزارکنندگان جلسه حاضر اظهار امیدواری کردند که شاهد همکاری های بیشتری بین دو دانشگاه  دولتی چیتا و انجمن جامعه شناسی ایران باشند. ایشان سخنرانی خود را محدود به دانشگاه دولتی چیتا و وضعیت انسان شناسی اجتماعی کردند و گفتند که سه عامل در توسعه انسان شناسی دانشگاه دولتی چیتا تاثیر گزار بوده اند. رویکردهای کمونیستی  و ایده های غربی تاثیر به سزایی در انسان شناسی اجتماعی روسیه داشته است به طوری که این دو عامل ، باعث ایجاد فضای متناقض در علوم اجتماعی به ویژه انسان شناسی اجتماعی شده است. عامل دیگر در کنار این دو عامل، تغییر نسلی در روسیه و ورود دانشجویان و ایده های جدید در دانشگاه دولتی چیتا است. ایشان با ارائه گزارشی تاریخی از روند تحول علوم اجتماعی در روسیه معتقد بود که رژیم کمونیستی سابق، نگاه منفی به علوم اجتماعی داشته است و موافق توسعه ایده های علوم اجتماعی نبوده است و در مقابل بیشتر به توسعه علوم فنی ، طبیعی و تکنولوژی تاکید می کردند ، به همین دلیل تا سال 1980 ، علوم سیاسی در دانشگاه های روسیه وجود نداشته است. در نیمه 1980 و با فروپاشی نظام کمونیستی ، علوم اجتماعی و سیاسی به طور رسمی شکل گرفت. در سال 1990 انسان شناسی اجتماعی به عنوان یک رشته جدید معرفی شد و توسعه پیدا کرد. انسان شناسی اجتماعی در روسیه از یک طرف در ارتباط با سنت هایی نظیر اتنو گرافی ، تاریخ  ، فلسفه و جامعه شناسی رشد کرد. دو روند را می توان در رشد انسان شناسی اجتماعی در روسیه از هم تفکیک کرد. از یک طرف اتنوگرافی که تاکید بر مطالعات اقوام ، سنت ها و فرهنگ های  گذشته دارد و از طرف دیگر انسان شناسی که با نزدیک شدن به جامعه شناسی و فلسفه تمرکز بر مسئله جنسیت، همکاری، بازار، مسایل اجتماعی و اقتصادی جدید  دارد و به طور کلی بیشتر تاکید بر  تحولات جامعه مدرن دارد. آقای ولادیمیروویچ در ادامه سخنرانی خود، انسان شناسی اجتماعی و فرهنگی را محصول جامعه غرب عنوان کرد و معقد بود که انسان شناسی در آمریکا دارای وجه فرهنگی، در انگلیس دارای وجه اجتماعی است  و آن چیزی که ما تعقیب می کنیم سنت المانی است. به خاطر تبعیت از سنت قوم شناسی  المانی است که در روسیه واژه اتنوگرافی بیشتر بکار گرفته می شود. اتنوگرافی که از قرن 18 وارد روسیه شده است امروزه تغییراتی را در روش و رویکرد داشته است. اتنوگرافی بر توصیفات عمیق ، دقیق و مفصل تاکید دارد و به تبعیت از رویکرد مارکسیستی بر حضور در میدان و سوالات گوناگون تاکید می کند. ان چیزی که ما به عنوان اتنوگرافی می فهمیم صرفا توصیف نیست بلکه تجزیه و تحلیل هم است و به همین خاطر در حال حاضر انسان شناسی اجتماعی در روسیه به مطالعات میدانی، نظریه و تجزیه و تحلیل تاکید دارد و در حال حاضر بحث های زیادی بین دانشگاهیان در ارتباط با موقعیت انسان شناسی اجتماعی وجود دارد و ماحصل مباحث ، شکل گیری حوزه های متکثری در درون انسان شناسی اجتماعی است که از جمله ان می توان به انسان شناسی شهری، انسان شناسی حقوقی، انسان شناسی سیاسی و غیره اشاره کرد. در ادامه سخنرانی آقای ولادیمیروویچ به معرفی تعدادی از انسان شناسان و موسسه های پژوهشی پرداخت که در حوزه های تخصصی به فعالیت های پژوهشی مشغول هستند. ایشان در ادامه صحبت های خود گفتند  که از دهه 1990 فرایند دموکراتیک شدن روسیه باعث شکل گیری جامعه مدنی شد و بستری فراهم شد تا از یک طرف علوم اجتماعی رشد کند و از طرف دیگر زمینه و بسترهای توسعه جامعه مدنی را فراهم سازد و بدین ترتیب توجه و رویکرد مثبت دیگران را به خود معطوف سازد. با فروپاشی روسیه ، علوم اجتماعی دیگر جنبه ابزاری و تزیینی نداشت بلکه در توسعه جامعه نقش جدی داشت. اکنون اولویت به پروژه هایی داده می شود که توسعه اجتماعی و مدنی را در پی داشته باشد و مبتنی بر قانون باشد . پژوهشگران به ترکیب بین آموزش و پزوهش تمایل دارند. بنابراین در حال حاضر علوم اجتماعی ابزاری برای توسعه اجتماعی است و نه ابزاری در دست قدرتمندان . مشکلاتی که علوم اجتماعی در گذشته با آن مواجه بود ناشی از تاثیر سنگین مارکسیسم روسی بود. امروزه بسیاری از بنیادهای مالی خارجی و بین المللی از پژوهشگران روسی به ویژه پژوهشگران جوان و دانشجویان دکتری حمایت های مالی لازم را به عمل می اورند و از سال 1989 دفتر همکاری های بین المللی پژوهشی در زمینه علم و پژوهش باز شده است. اهداف راهبردی اعلام شده بیشتر برنامه ها در قالب همکاری های بین المللی  مبتنی بر اهداف بنیادهای ملی است.از جمله آنها می توان به کمک به دانشجویان برجسته به منظور جلوگیری از مهاجرت آنها ، حمایت از اصول جدید مدیریت پژوهش های علمی و حمایت از مراکز آموزشی مستقل اشاره کرد. با اینکه امروزه به خاطر بحران اقتصادی، تخصیص بودجه های پژوهشی در حال کاهش است اما در سیاست تکنولوژی تغییرات بنیادی در حال ظهور است و حمایت از پروژه های دارای اولویت از طریق بنیادهای پزوهشی صورت می گیرد و نظام مدیریت پژوهش دگرگون شده و به جای اینکه پژوهش ها به صورت متمرکز در مراکز انجام گیرد افراد این کار را انجام می دهند. این فرایندها برایند تغییراتی درمکانیزم های پژوهش است و نشان دهنده این است که اشکال دموکراتیکی در روند پژوهش در حال شکل گیری است. در ادامه حاضران جلسه سوالاتی را پیرامون موضوع جلسه مطرح کردند و اقای دکتر ولادیمیروویچ به سوالات پاسخ دادند.