آسیبی که همه‌چیزدان‌ها به گردشگری می‌زنند: گفتگوی امیر هاشمی مقدم با خبرگزاری ایسنا

یک پژوهشگر حوزه‌ی گردشگری گفت: ترجمه‌ی ناصحیح متون مربوط به گردشگری و ورود افراد غیرمتخصص به گردشگری، به این علم آسیب می‌زند.
امیر هاشمی‌مقدم در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس گردشگری خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: دانش گردشگری در ایران عمری کوتاه، ولی درخشان دارد؛ درخشان از این نظر که با استقبال خوبی از سوی دانشگاه‌ها و دانشجویان روبه‌رو شده و در بسیاری از دانشگاه‌های کشور، این رشته وجود دارد. البته این توانمندی به جای این‌که بتواند امتیازی برای این رشته باشد، بلای جانش شده است!

او توضیح داد: تعداد استادان خوب و متخصص در این حوزه، به اندازه‌ای نیست که بتوانند همه‌ی دانشگاه‌ها را پوشش دهند. بنابراین بسیاری از افراد به بهانه‌ی بین‌ رشته‌ای بودن این حوزه، به آن وارد شده و گردشگری را به بی‌راهه کشانده‌اند. نمونه‌اش تدریس دروس تخصصی این رشته توسط افرادی است که کم‌ترین ارتباط را هم با حوزه‌ی آن دروس ندارند، همچنین نوشته شدن کتاب‌های متعدد توسط کسانی است که نه‌تنها کم‌ترین تحصیلاتی در آن حوزه ندارند، بلکه کتاب‌های آن‌ها نشان می‌دهد، ابتدایی‌ترین مفاهیم این حوزه را هم متوجه نشده‌اند.

این پژوهشگر حوزه‌ی مردم‌شناسی گردشگری گفت: بعضی استادان در این رشته، چند درس نامربوط به‌هم را در یک نیم‌سال تدریس می‌کنند یا کتاب‌هایی را در حوزه‌های مختلف می‌نویسند و آن‌ها را به‌عنوان منبع درسی به دانشجویان معرفی می‌کنند. همچنین قابل فهم است که مطالب بسیاری از کتاب‌هایی که توسط یک نفر نوشته شده‌اند، از روی دیگر کتاب‌های همان نویسنده کپی شده باشد. واقعا چگونه یک نفر می‌تواند هم در حوزه‌ی صنایع دستی، هم فرهنگ عامه، هم موزه‌داری، هم شناخت صنعت گردشگری، هم بازاریابی گردشگری و هم بسیاری از حوزه‌های دیگر کتاب بنویسد؟!

او بیان کرد: مگر می‌شود یک نفر این همه گستره‌ی اطلاعاتی داشته باشد؟ محتوای کتاب‌های این نویسندگان خلاف این را ثابت می‌کند. بی‌شک می‌توان مدعی شد که اگر کتاب «جهانگردی در چشم‌اندازی جامع» چند سال پیش به فارسی ترجمه نمی‌شد، بسیاری از کتاب‌هایی که نوشته شده‌اند، امروز وجود نداشتند، چون بخش عمده‌ای از مطالب‌شان، از آن منبع کپی شده است و هیچ حرف اضافه‌تری نسبت به آن نزده‌اند.

هاشمی‌مقدم اظهار کرد: برخی کتاب‌ها و منابع این حوزه در حد فاجعه‌اند؛ چندی پیش، دو کتاب جدید در حوزه‌ی گردشگری دیدم و خریدم، یکی در حوزه‌ی جامعه‌شناسی جهانگردیِ شهری بود و دیگری در حوزه‌ی کارآفرینی و گردشگری. کتاب نخست، تألیفی بود و کتاب دوم ترجمه، در کتاب تالیفی حتی یک جمله درباره‌ی‌ جامعه‌شناسی گردشگری شهری وجود نداشت. در کل این کتاب 270 صفحه‌ای حتی یک سطر، یک نظریه، یک پژوهش یا هر چیز مرتبطی با جامعه‌شناسی گردشگری شهری دیده نمی‌شد. نویسنده‌ای هم که ظاهرا پروفسور (استاد تمام) دانشگاه است، 108 صفحه درباره‌ی جشن‌ها و مذهب و تاریخ ایران باستان در این کتاب تخصصی گنجانده بود، بدون این‌که توضیح بدهد این مطالب چه ارتباطی با جامعه‌شناسی گردشگری شهری دارند؟ بگذریم از ایرادهای دیگری مانند کپی‌کاری و بلد نبودن شیوه‌ی ارجاع‌نویسی.

او ادامه داد: کتاب دیگر در حوزه‌ی کارآفرینی و گردشگری منتشر شده که توسط سه استاد و دانش‌آموخته‌ی کارآفرینی ترجمه شده است؛ اما بعید می‌دانم کسی بتواند این ترجمه را تا پایان آن بخواند. برخی مترجمان نه‌تنها هیچ آشنایی‌ای با ادبیات گردشگری و اصطلاحات تخصصی آن ندارند، بلکه فارسی نوشتن را هم خوب بلد نیستند، در صورتی که می‌دانیم یک مترجم باید ابتدا به زبان مقصد تسلط داشته باشد و بعد به زبان مبدأ.

این پژوهشگر حوزه‌ی کردشگری همچنین توضیح داد: مثلا در این کتاب‌ها، Jumping را که پرش از ارتفاع با طناب است به «پرتاب طناب از ارتفاع» و post-Fordism یا «پسافوردیسم» را به «دوره پس از فورد»، modernization یا «مدرن‌سازی» را «مدرنیزه‌سازی» (مدرنیزه به‌ نوعی همان فرآیند مدرن‌سازی است)، personality به معنای «شخصیت» را «رفتار فردی»، Meta-Analyze یا «فراتحلیل» را همان «متاآنالیز» (که در فارسی کاربردی ندارد) ترجمه کرده‌اند. حتی یک لحظه هم با خود فکر نکرده‌اند که «پرتاب طناب از ارتفاع» چطور تفریحی است؟! جملات این کتاب‌ها عمدتا سر و ته ندارند و فعل و فاعل آن‌ها با هم نمی‌خواند.

هاشمی‌مقدم با بیان این‌که این موارد باعث می‌شود برای این دانش نوپا احساس خطر شود، گفت: اگر خشت اول کج گذاشته شود، برخلاف باور عموم مردم، دیوار تا ثریا کج نمی‌رود، دیواری که کج باشد، پس از کمی بالا رفتن فرو می‌ریزد و احتمال دارد این اتفاق برای دانش گردشگری بیفتد. البته استادان و کتاب‌های خوبی هم در حوزه‌ی گردشگری در ایران داریم؛ اما نمی‌توان از وضعیت کنونی که واقعا دانش گردشگری را به خط قرمز نزدیک می‌کند، چشم‌پوشی کرد.

او اظهار کرد: راهکار چنین مشکلی، آگاه‌سازی است؛ باید به دانشجو «انتقادی خواندن» را آموخت تا هر نوشته‌ای را به او غالب نکنند. به‌جز استادان که نقشی اساسی در زمینه‌ی آموزش «انتقادی خواندن» دارند، نهادها و تشکل‌های دولتی و غیردولتی فعال در این حوزه هم باید جدی‌تر به این موضوع بپردازند.

وی افزود: اکنون انجمن علمی گردشگری به‌عنوان یکی از فعال‌ترین انجمن‌های علمی کشور شناخته می‌شود و معمولا به‌طور مرتب جلسات و نشست‌های علمی برگزار می‌کند. بد نیست هر چند وقت یک‌بار یکی از جلسات این انجمن به بررسی دانش تولیدشده در این رشته و همچنین وضعیت نهادهای آموزشی این حوزه بپردازد. مشروط بر این‌که نهاد نظارتی در کنار خود انجمن وجود داشته باشد که به فعالیت‌های علمی، آموزشی و نگارشی اعضای خود انجمن هم رسیدگی کند تا شبهه‌ی یک‌سویه‌نگری ایجاد نشود.

منبع: ایسنا

امیر هاشمی مقدم مدیر گروه انسان‌شناسی توریسم در انسان‌شناسی و فرهنگ است

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ» 
http://www.anthropology.ir/node/21139

 

 

دوست و همکار گرامی
چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد.
کمک های مالی شما حتی در مبالغ بسیار اندک، می توانند کمک موثری برای ما باشند:

شماره حساب بانک ملی:
0108366716007

 شماره شبا:
 IR37 0170 0000 0010 8366 7160 07

 شماره کارت:
6037991442341222

به نام خانم زهرا غزنویان