متفکران و نظریه پردازان انسان شناسی توسعه(1)

آرتورو اسکوبار، ترجمه: آرمان شهرکی

آرتورو اسکوبار ( Arturo Escobar)، در مانیزالس(Manizales) ،کلمبیا متولد شد. او در حال حاضر، شهروند ایالات متحده می باشند. در 1969 به دانشگاه Universidad del Valle, Cali, Colombia  رفت و  موفق به اخذ درجه لیسانس در مهندسی شیمی شد. در 1976 مدت دو سال را در Cornell University, New York سپری نمود و موفق به دریافت درجه ی فوق لیسانس در علوم تغذیه شد. از 1978 تا 1987 ، نُه سال کامل به امر تدریس مشغول بود و در ضمن مدرک دکترای خویش را در فلسفه، خط مشی و برنامه ریزی توسعه اخذ نمود. طی این مدت، دل مشغولی او در ارتباط با نظریه ی انتقادی، اقتصاد سیاسی و انسان شناسی بود.
او تجارب فراوانی در زمینه ی کار میدانی دارد. و دوره های مطالعاتی ارزنده ای را در Colombian Pacific Coast Rainforest به فراگیری پیرامون جنبش سیاهان و تنوع زیستی، سپری نمود؛ همچنین در مقاطعی نیز در Colombian Department of National Planning به امر پیشبرد توسعه ی غذا و تغذیه، کمک کرد.
اسکوبار، قریب به بیست سال است که به مطالعه و اندیشه ورزی مشغول بوده. نخستین کرسی مطالعاتی او در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، بود که به عنوان مدرس همکار به تدریس مشغول شد. در دانشگاههای مختلفی از جمله دانشگاه کالیفرنیا، و ماساچوست سابقه ی تدریس داشته و در حال حاضر به عنوان استاد ممتاز انسان شناسی در دانشگاه کارولاینای شمالی شناخته میشوند. دارای حدود بیست مقاله ی منتشر شده بوده و در تالیف کتب فراوانی در زمینه مورد علاقه شان همکاری داشته است.
اسکوبار بیشتر به تحقیق پیرامون تعامل میان جنبش های اجتماعی کلمبیایی های ساکن آمازون می پردازد. همچنین به رابطه ی میان حاکمیت و سرمایه و چگونگی تاثیر آنها بر جنبش های اجتماعی، مطالعه ی مناقشات سیاسی و فرهنگی و چند و چون تاثیر تنوع زیستی و درگیری اجتماعی بر اجتماعات سیاه در بوم شناسی سیاسی(political ecology) علاقه دارد.
به طور کل زمینه های مطالعاتی اسکوبار را میتوان در چهار دسته به شرح ذیل تقسیم بندی نمود:
1- مطالعات انتقادی در زمینه ی جهانی سازی و توسعه: در میان این سری از مطالعات، کتاب رویارویی با توسعه: ساختن و ویران کردن جهان سوم(Encountering Development: Making and Unmaking the Third world) در سال 1995 بسیار معروف می باشد. این مطالعات به یک سری از نگره ها، از جمله: پساتوسعه، مطالعات انتقادی توسعه(CDS) و " اولویت های حامی بازسازی"(reconstructivist agendas) در CDS، شکل میبخشند. اسکوبار در قالب این مطالعات تلاش دارد تا رابطه ی نوینی میان جهانی سازی، توسعه و مدرنیته را بویژه با استفاده از چشم اندازی مبتنی بر سیاست فرق( politics of defference)، مفهوم پردازی نماید. همکاری ایشان با فعالین Process of Black Comminities یا همان PCN در کلمبیای ساحلی(از شمال اکوادور گرفته تا جنوب شرقی پاناما)، و پروژه های جمعی در ارتباط با " مدرنیته/ استعماگری/ استعمارزدایی"(Modernity/Coloniality/Decoloniality) و " زنان و سیاست مکان"(Women and the Politics of Place) در این رابطه واجد اهمیت میباشند.
2- جنبش های اجتماعی: رابطه ی میان جنبش های اجتماعی و تحول اجتماعی- نظریه پردازی و تحقیق در این حیطه- بخش محوری دیگری از کارهای اسکوبار را تشکیل میدهد که از اواخر دهه ی 1980 آغاز شده و تا به حال ادامه داشته است. در این رابطه او با کارگروه جنبش های اجتماعی(Social Movements Working Group) مستقر در دانشگاه کارولاینای شمالی همکاری می کند. این گروه میان رشته ای، رهیافت ها و روش شناسی های نوینی پیرامون جنبش های اجتماعی بسط داده است و آنها را با ملاحظات سیاسی و نظری ترکیب نموده. اسکوبار در این کارگروه به توسعه ی رهیافت هایی در زمینه ی جنبش های اجتماعی با تکیه بر نظریه های خود-سازماندهی، در-هم- تافتگی(complexity)، خود-آفرینی(autopoiesis) و امثال آن در قلمرو جنبش های ضد جهانی سازی و جنبش های اجتماعی کلمبیای ساحلی، پرداخته است.
3- مطالعات فرهنگیِ علم و فن آوری: اسکوبار از اوایل دهه ی 1990 به تحلیل نقش علم و فن آوری در تولید دنیاهای طبیعی و اجتماعی مبادرت نموده است. در این مقوله او بطور اعم به فرهنگ مجازی(cyberculture) و بطور اخص به منطق فرهنگی، هستی شناسی و رهیافت های نظری مرتبط با خود-سازماندهی، خود-آفرینی در قلمرو اینترنت و فن-علم پرداخته است.
4- بوم شناسی سیاسی: ارتباط های میان طبیعت، فرهنگ، و سیاست، آن چنانکه توسط کنشگران و رویه های مختلف بنیان گذاشته می شوند؛ چارچوب اساسی کار اسکوبار در دسته ی چهارم مطالعاتش را شکل میدهند. بوم شناسی سیاسی بر طبق تعریف ایشان عبارت است از مطالعه ی مجادلات فرهنگی، بوم شناختی و اقتصادی. این مجادلات، نشات گرفته از تفاوتهای فرهنگی، بوم شناختی و اقتصادی هستند. بدین ترتیب او تلاش دارد تا توان معرفت شناختی، هستی شناختی، سیاسی و مردم شناختیِ رویه های مرتبط با فرق فرهنگی، بوم شناختی و اقتصادی را مورد بررسی قرار دهد.
برخی از نوشته های اسکوبار شامل کتابها، مقاله ها و یاداشتها به زبان انگلیسی عبارتند از:
Economics and the space of modernity
2005
"Worlds and Knowledges Otherwise": The Latin American modernity/coloniality Research Program.
2003
Culture sits in places: reflections on globalism and subaltern strategies of localization.
2001
Beyond the Search for a Paradigm? Post-Development and beyond.
2000
After Nature. Steps to an Antiessentialist Political Ecology.
1999
Whose Knowledge, Whose nature? Biodiversity, Conservation, and the Political Ecology of Social Movements.
1998
The "Problem of Nature" Revisited: History and Anthropology.
1998
Power and Visibility: Development and the Invention and Management of the Third World.
1998
Anthropology and Development.
1997
Welcome to Cyberia. Notes on the Anthropology of Cyberculture.
1994
Imaging a Post-Development Era? Critical Thought, Development and Social Movements.

ترجمه ی مقاله ی او در سال 1997 با عتوان "انسان شناسی و توسعه" در صفحه ی انسان شناسی توسعه در همین سایت منتشر گردیده است.
اسکوبار در سال 2006 کتابی تحت عنوان آگاهی فراسوی مدرنیته: جهانی سازی و فرق Information Beyond Modernity: Globalization and Difference)) منتشر نموده است.