افزایش سن ازدواج در جهان

گائل دوپون برگردان معصومه خطیبی بایگی

امروزه، میانگین سن ازدواج در زنان 23 سال و در مردان 26 سال است، یعنی دو سال بیشتر از میانگین سن ازدواج در سال 1980. این افزایش تمام مناطق جهان و اقشار مختلف مردم را دربر می‌گیرد. به تأخیر افتادن سن ازدواج در اروپا و آمریکای شمالی بسیار محسوس است (به‌طور میانگین 4 سال برای هر دو جنسیت). این افزایش در آفریقا به‌طور میانگین حدود 2 سال و در آسیا و آمریکای لاتین حدود 1 سال گزارش‌شده است.

این آمار که از پایگاه داده‏ای در آمریکا با در نظر گرفتن تقسیمات جمعیتی به‌دست‌آمده است، روز دوشنبه، 6 ژوئن در موسسه ملی مطالعات جمعیتی فرانسه (INED) در پاریس توسط خانم ولادیمیرا کانتوروفا (1)، یکی از مسئولان تقسیم جمعیتی در سازمان ملل متحد منتشرشده است. این پایگاه داده که تاکنون 1462 سرشماری و پژوهش ملی را انجام داده است، به پژوهشگران امکان می‏دهد که سیر تحول ازدواج سنتی و دیگر اشکال روابط آزاد خارج از ازدواج از سال 1970 تاکنون را در 238 کشور جهان مورد بررسی قرار دهند.

به گفته خانم کانتوروفا «مطالعۀ موقعیت زناشویی افراد ما را از شاخص‏های زیادی آگاه می‏کند، ازجمله دسترسی به تحصیل، امکان باروری، استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری، سلامت و طول عمر. به‌عنوان‌مثال، مطالعات نشان می‏دهند ازدواج در یک بازه سنی خاص، امید به زندگی را به‌طور فراوانی افزایش می‏دهد.»

کاهش فاصله سنی

به تأخیر افتادن سن ازدواج پایدار پرده از حقایق زیادی برمی‌دارد. این جمعیت شناس می‏گوید: «در کشورهای ثروتمند، ازدواج دیرهنگام نشان‏دهندۀ به تأخیر افتادن ازدواج تا سن بزرگ‌سالی و بازتابی از شرایط اقتصادی نامطلوب در بین جوانان است؛ امری که تشکیل خانواده را حساس‏تر و دشوارتر می‏کند. در کشورهای درحال‌توسعه، افزایش سن ازدواج با دسترسی زیاد به تحصیل هم برای زنان و هم برای مردان در ارتباط است.»

ورونیک هرتریش (2)، مدیر پژوهش موسسه ایند فرانسه و متخصص مسائل آفریقا خاطرنشان می‏کند: «افزایش سن ازدواج برای زنان نشان‏دهنده پذیرش امکان زندگی خارج از قالب همسر و مادر بودن است. این امر نشان می‏دهد که عقیدۀ زنان نسبت به گذشته بیشتر مورد توجه قرار گرفته می‌شود. شاخص دیگری نیز وجود دارد که همین معنا را دربردارد: کاهش فاصله سنی بین زن و شوهر (به‌طور میانگین سن مردان همچنان بیشتر از سن زنان است). در آفریقا فاصله سنی بین زوج‏ها به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای زیاد است. این فاصله از 4/5 سال در 1980 به 7/4 سال در حال حاضر رسیده است. فاصله سنی همسران در آمریکای لاتین 9/2 سال، در آمریکای شمالی و اروپا 5/2 سال و در آسیا همچنان 3 سال است.»

خانم هرتریش در ادامه می‏گوید: «تفاوت سنی بیانگر وجود نابرابری بین همسران است و همین امر امکان چندهمسری را فراهم می‏آورد. کاهش فاصله سنی بین زن و شوهر به معنای کاهش شمار روابطی است که در آن اهمیتی به زن داده نمی‏شود به این بهانه که وی در مقایسه با شوهرش سن کمتری دارد.»

پایان سلطۀ ازدواج

‏علی‏رغم افزایش سن ازدواج و انقلابی که در شکل ازدواج‏های سنتی ایجادشده است، نباید وجود ازدواج‏های زودهنگام را که استقلال، تحصیل و سلامت نوجوانان را تهدید می‏کند، کتمان کرد. در حدود 40 کشور دنیا، شمار زنانی که قبل از سن 18 سالگی ازدواج می‏کنند از مرز 30 درصد عبور کرده است. بسیاری از این ازدواج‏ها در آفریقای مرکزی و غربی و جنوب آسیا اتفاق می‏افتند. نرخ ازدواج در سنین پایین در جمهوری نیجر 75 درصد، در چاد 72 درصد و در بنگلادش 66 درصد است. دختران کم سن و سال فقیر، بی‏سواد یا کم‏سوادی که در محیط‏های روستایی زندگی می‏کنند، بیش از سایرین در معرض خطرات ناشی از ازدواج بیش از موعد قرار دارند.

آمار و ارقام سازمان ملل متحد از وجود پدیده‏ای دیگر نیز خبر می‌دهد: پایان انحصار ازدواج سنتی و افزایش قابل‌توجه «روابط توافقی» (هم‏خانگی یا رابطه آزاد بدون ازدواج رسمی). این نوع روابط در آمریکای لاتین و در جزایر کارائیب بسیار رایج‌اند. جوانان اروپا و آمریکای شمالی اشکال جدید ازدواج‏های توافقی را به ازدواج سنتی ترجیح می‏دهند. در بعضی از کشورها ازجمله دانمارک، افزایش زناشویی آزاد (بدون ازدواج) (3) کاهش ازدواج رسمی را جبران می‏کند اما در بعضی دیگر از کشورها ازجمله ایتالیا این‌گونه نیست. در این‌ کشورها مجردی مطلق یا روابط عاشقانه بدون هم‏خانگی گسترش بیشتری دارد.

هنوز به‌طورقطع نمی‏توان گفت که عامل افزایش سن ازدواج بی‏اهمیت شدن ازدواج نزد جوانان است یا این‌که ازدواج صرفاً راهی برای به رسمیت شناخته شدن روابط آزاد در بین این افراد شده است.

منبع: روزنامه لوموند، 9 ژوئن 2016

 

1. Vladimira Kantorova
2. Véronique Hertrich
3. Concubinage

پرونده ی لوموند در انسان شناسی و فرهنگ: 

http://www.anthropology.ir/cooperation/936