چگونه با مرگ عزیزان‌مان کنار بیاییم؟

یکی از واقعیت‌های زندگی که ممکن است هر کسی روزی با آن روبرو شود مرگ عزیزان‌مان است. واقعیتی تلخ که پذیرفتن آن به طور حتم بسیار سخت و ناخوشایند خواهد بود اما زندگی ادامه دارد و باید بتوانیم از بحران‌هایی چنین نیز بگذریم. انسان بیش از آنچه فکر می‌کند قدرتمند است و قطعا اگر بخواهد و بیاموزد می‌تواند با مشکلات و ناگواری‌ها کنار آمده و از آنها عبور کند.

چگونه با مرگ عزیزان کنار بیایم؟

بدون شک از دست دادن هر عزیزی با غم و اندوه همراه است. با این وجود، با رعایت برخی مسائل می‌توانید از اندوه خود کاسته و اجازه ندهید غمتان به اختلال سوگ پایدار و پیچیده و دیگر اختلالات ناشی از فقدان تبدیل شود:

1- در مراسم عزاداری شرکت کنید

فلسفه مراسم عزاداری کمک کردن به داغدیدگان برای پذیرش و کنار آمدن تدریجی با مرگ عزیزانشان است. مراسم عزاداری ضمن تخلیه هیجانی، از تنها ماندن فرد داغدیده جلوگیری می‌کند. امتیاز مهم دیگر عزاداری، ریشه های عمیق دینی آن است که به آرامش درونی فرد میانجامد. مراسم عزاداری در ایران، هرکدام با فلسفه خاص خود و منطبق با مراحل سوگ هستند و درنهایت با سالگرد فرد ازدسترفته که برابر با مرحله پذیرش فرد داغ دیده است، پایان می‌یابد.

2- احساسات خود را ابراز و در عین حال کنترل کنید

یکی از ویژگی‌های مهم سلامت روان، توانایی کنترل و بروز مناسب احساسات و هیجانات است. مدیریت احساسات در غم از دست دادن عزیزان باید به گونه ای باشد که این احساسات نه سرکوب شود و نه افراطی و مهارگسیخته خود را نشان دهد. سرکوب کردن هیجانات، یکی از مهمترین ریشه‌های مشکلات روانی پس از سوگ است. شخص داغ دیده برای التیام دردهای درونی‌اش، چاره‌ای جز این که غمش را بروز دهد، ندارد. آزادانه اشک ریختن و گاهی ناله کردن از واکنش‌های طبیعی در غم مرگ عزیزان است. یکی از فواید گریه کردن این است که باعث تخفیف احساس اندوه می‌شود. گریستن، نوشتن و یا شركت در فعالیت‌های هنری می‌تواند به ابراز صحیح احساسات کمک کند.

3- خود را سرزنش نکنید

خیلی از اوقات افکار منفی مانند: «می‌توانستم بیشتر به او سر بزنم، کاش دست کم از او خداحافظی کرده بودم، شاید اگر او را به خارج از ایران می‌بردم درمان می‌شد و...» ذهن فرد سوگوار را اشغال می‌کند. این افکار، بخصوص در مرحله خشم و افسردگی ناشی از مرگ عزیزان، پررنگتر می‌شوند. باورهای دینی و کمک مشاوران و رواندرمانگران، می‌تواند شما را در گذار از این افکار یاری رساند.

4- زندگی ادامه دارد

زندگی ادامه دارد و با آزار خودمان و دریغ کردن شادی‌های زندگی هیچ چیز تغییر نمی‌کند. دیدار دوستان و شرکت در مهمانی‌های خانوادگی، تغذیه و خواب خوب، رابطه جنسی دلپذیر با همسرتان و سفر کردن همگی می‌توانند به گذار شما از مرحله افسردگی به پذیرش، یاری‌رسان باشند. بنابراین پس از دوره سوگواری، فعالیت‌های سازنده خود را از سر بگیرید. کار و تحصیل، هر دو اشتغال ذهنی قابل توجهی را می‌طلبند و مانع غرق شدنتان در افکار ویرانگر می‌شوند. فعالیتهای مکمل دیگری مانند شرکت در برنامه‌های خیریه، می‌تواند در ایجاد احساس مثبت نسبت به خود و دنیا و بازگشت به زندگی عادی یاری‌رسان باشد.

5- مرگ را بپذیرید

اولین واکنش بعد از، از دست دادن یک عزیز، در بسیاری افراد داغ دیده، «انکار» مرگ عزیزشان است. هر فردی باید بداند که این غم فقط برای او پیش نیامده است و این یک رنج مشترکی است که افراد در هر طبقه اجتماعی و اقتصادی آن را تحمل می‌کنند. اگر شناخت افراد از دنیا غیرواقعی باشد، انتظار مواجه شدن با این اتفاقات ناگوار را نخواهند داشت. افرادی با چنین شرایط، قطعا تحمل سختی‌ها برایشان بسیار دشوار خواهد بود. پس پذیرش واقعیت که مرگ عزیزان اجتناب ناپذیر است، کمک زیادی می‌کند تا افراد با این واقعیت کنار بیایند.

6- تنها نمانید

پذیرش مرحله آخر سوگواری است و اوج حزن و تنهایی افراد داغ دیده از این مرحله شروع خواهد شد. این مرحله معمولا بعد از پایان مراسم سوگواری شروع خواهد شد. افراد داغ دیده در این مرحله، باید از تنها ماندن بپرهیزند. باید به حضور دیگران در کنارتان برای همدردی و همدلی توجه کنید زیرا این امر به شما کمک زیادی در سبک شدن این غم خواهد کرد.

نقش اعتقادات مذهبی و توکل به خدا هنگام مرگ عزیزان

یکی از مهارت‌های ارائه شده در قرآن برای تحمل فقدان، درک حضور و همراهی خداوند به هنگام از دست دادن عزیزان است زیرا چنین بینشی انسان را در قلمرو حمایتی خداوند قرار داده، همین نوع بینش توان تحمل او را بر مرگ عزیزان افزایش می‌دهد.

آن چه شدائد را بر انسان مومن آسان می‌کند، پاداش‌هایی است که خداوند به مومنان وعده داده است. در خصوص پاداش تحمل فقدان خداوند در آیه 155 و 156سوره بقره فرموده است: « و بشارت ده به استقامت کنندگان، آنان که هرگاه مصیبتی به آن‌ها رسد، می‌گویند ما از خداییم و به سوی او باز می‌گردیم». این آیه به بشر گوشزد می‌نماید که تحمل مرگ عزیزان، در بردارنده پاداش و اجر است. بشر با باور به این اعلام و شناخت از طرف خدا، توانش برای تحمل فقدان افزایش می‌یابد.

باور به معاد نیز با تحمل فقدان رابطه دارد. معادباوری نقش انکارناپذیری در تحمل مصایب دارد. چون شخص باورمند به معاد، این دنیا را فانی و سرای آخرت را ابدی می‌داند و همین عقیده، تحمل سختی در زندگی موقتی را در برابر رسیدن به راحتی همیشگی قابل تحمل می‌کند.

چند توصیه کوتاه هنگام سوگ

• از افرادی که شما را درک نمی‌کنند فاصله بگیرید. زمان خود را تنها با افرادی بگذرانید که درک‌تان میکنند و با رفتار و گفتار و حضورشان به شما آرامش می‌دهند.
• باید به خودتان اطمینان بدهید که می‌توانید این بحران عاطفی را پشت سر بگذارید.
• به جای نگهداشتن تمام وسایل عزیز از دست رفته و یا جمع کردن و بخشیدن تمام آنها چند یادگاری کوچک از فرد از دست رفته نگهدارید.
• الگو گرفتن از افرادی که چنین غم هایی را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند نیز می‌تواند کمک زیادی به خانواده داغ دیده کند.
• تصور نکنید که بازگشت به زندگی عادی به این معنی است که آن عزیز فراموش شده است.
• از اینكه با گوش دادن به موسیقی به یاد شخص از دست رفته می‌افتید، نهراسید زیرا این روند عادی است و به مرور از بین می‌رود.
• مطالعات نشان می‌دهند كه درمان با استفاده از هنر (موسیقی، نقاشی، كوزه‌گری، نویسندگی و غیره) مخصوصا به صورت گروهی، به حل افسردگی و اندوه كمک می‌كند.
• صحبت با یک روانشناس و متخصص سلامت روان، بدون شک در کاهش درد ناشی از مرگ عزیزان و پیشگیری از ابتلا به اختلالات ناشی از آن مؤثر خواهد بود.

گروه روانشناسی وب