|
Fluphenazine
|
|
فلوفنازین
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
اختلالات سايكوتيك
بزرگسالان: از راه خوراكي، ابتدا مقدار mg/day 10-5/0 در مقادير منقسم هر 8-6 ساعت مصرف مي‌شود، كه مي‌توان اين مقدار را به طور تدريجي و همراه با احتياط تا مقدار 20 ميلي‌گرم افزايش داد. مقدار نگهدارنده دارو mg/day 5-1 از راه خوراكي است. از راه تزريق عضلاني، مقدار مقادير خوراكي دارو تجويز مي‌شود. دوز معمول شروع تزريق عضلاني mg 25/1 مي باشد. دوز کلي اول يه mg 10-5/2 به صورت منقسم 4-3 بار در روز است. برا ي شکل دکانوآت mg 25-5/12 عضلاني هر 6-3 هفته تزريق مي شود. در بيماران سالخورده تجويز مقادير كمتر اين دارو (mg/day 5/11) توصيه مي‌شود.
بيماران سالمند: با ميزان پايين تر شروع شود (mg 5/2-1 در دوز خوراکي).
مكانيسم اثر
ضدسايكوز: به نظر مي‌رسد فلوفنازين از طريق انسداد گيرنده‌هاي دوپاميني پس‌سيناپسي و مهار اثرات دوپاميني ، موجب بروز اثرات ضدسايكوز مي‌شود.
فلوفنازين اثرات محيطي و مركزي بسياري نيز دارد؛ اين دارو گيرنده‌هاي آلفا- آدرنرژيك و گانگليوني را مسدود مي‌كند و فعاليتهاي ناشي از هيستامين و سروتونين را مهار مي سازد. عمده‌ترين عوارض جانبي اين دارو از اثرات اكستراپيراميدال آن است.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
آنتياسيدهاي حاوي آلومينيوم و منيزيم و ضد اسهال‌ها مي‌توانند جذب فلوفنازين را كم كنند.
مصرف همزمان با داروهاي مقلد سمپاتيك، مانند اپي‌نفرين، فنيلافرين، فنيل‌پروپانولآمين، افدين و داروهاي كاهنده اشتها، ممكن است اثرات تحريك‌كننده و بالابرنده فشارخون آنها را كاهش دهد.
فلوفنازين ممكن است پاسخ فشارخون به داروهايي که از طريق مركزي عمل مي‌كنند، مانند گوانتيدين، كلونيدين، متيل دوپا و رزرپين را مهار سازد.
بروز اثرات اضافي بعد از مصرف همزمان فلوفنازين با داروهاي زير حاصل مي‌شود:
داروهاي مضعف CNS، از جمله الكل، داروهاي ضددرد، باربيتوراتها، داروهاي مخدر، آرام بخش، بيهوش كننده عمومي، بي حس‌كننده نخاعي يا اطراف سخت‌شامه‌اي، سولفات منيزيم تزريقي (احتمال بروز تسكين بيش از حد، ضعف دستگاه تنفسي و کاهش فشارخون وجود دارد) ؛ داروهاي ضدآريتمي، كينيدين، ديسوپيراميد و پروكائين آميد (احتمال بروز آريتمي قلبي و اختلال در سيستم هدايتي افزايش مي‌يابد)، آتروپين و داروهاي آنتيكولينرژيك، از جمله داروهاي ضدافسردگي، داروهاي مهاركننده MAO، فنوتيازينها، ضدهيستامينها، مپريدين و داروهاي ضدپاركينسونيسم (احتمال تسكين بيش از حد، انسداد فلجي روده، تغييرات بينايي و يبوست شديد وجود دارد) ؛ نيتراتها (احتمال بروز كمي فشار خون وجود دارد) و متريزاميد (خطر بروز تشنجات افزايش مي‌يابد).
داروهاي مهاركننده بتا- آدرنرژيك ممكن است متابوليسم فلوفنازين را مهار كرده و در نتيجه، غلظت پلاسمايي و سميت اين دارو را افزايش دهند.
مصرف همزمان با پروپيل تيواوراسيل، خطر آگرانولوسيتوز را افزايش مي‌دهد.
مصرف همزمان با ليتيم ممكن است موجب بروز مسموميت شديد نورولوژيك همراه با سندرم شبه آنسفاليت و كاهش پاسخ درماني به فلوفنازين شود.
مصرف همزمان اين دارو با فنوباربيتال باعث افزايش دفع كليوي فلوفنازين مي‌شود و با استعمال دخانيات و كافئين ممكن است افزايش متابوليسم دارو بروز كند.
فلوفنازين ممكن است اثر درماني بروموكريپتين بر روي ترشح پرولاكتين را آنتاگونيزه كند.
اين دارو ممكن است اثرات تنگ‌كننده عروق ناشي از مصرف مقادير زياد دوپامين و اثربخشي لوودوپا را كاهش دهد و موجب افزايش سميت لوودوپا (از طريق انسداد گيرنده‌هاي دوپاميني) شود.
فلوفنازين ممكن است متابوليسم فنيتوئين و داروهاي ضدافسردگي سه حلقه‌اي را مهار كرده و سميت آنها را افزايش دهد.
|
|
|
|
|
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
فلوفنازين موجب به دست آمدن نتايج مثبت كاذب در آزمون پورفيرين ادرار، اوروبيلينوژن، آميلاز و اسيد 5- هيدروكسي ايندولاستيك (5-HIAA) مي‌شود، زيرا توسط متابوليتهايش ادرار را تيره مي‌كند. اين دارو موجب به دست آمدن پاسخ مثبت كاذب در آزمون ادرار براي تشخيص بارداري، با استفاده از گونادوتروپين كوريونيك انساني (HCG) مي‌شود.
فلوفنازين مي‌تواند سطح هموگلوبين، تعداد گلبول‌هاي سفيد، گرانولوسيت‌ها و پلاكتها را كاهش دهد و تست‌هاي عملكرد كبدي و ازئوزينوفيل‌ها را افزايش دهد.
|
مکانيسم اثر:
فارماكوكينتيك
جذب: سرعت و ميزان جذب اين دارو به راه تجويز آن بستگي دارد. جذب خوراكي اين دارو متغير و متفاوت است. زمان لازم براي شروع اثر فلوفنازين در صورت مصرف خوراكي 1-5/0 ساعت و در صورت تزريق عضلاني.(به علت طولاني اثر بودن دارو 72-24 ساعت است.)
پخش: فلوفنازين به طور گسترده در بدن، از جمله شير، انتشار مي‌يابد. غلظتهاي اين دارو در CNS بيشتر از پلاسما است. 99-91 درصد به پروتئين پيوند مي‌يابد. حداكثر اثر اشكال خوراكي اين دارو طي دو ساعت حاصل مي‌شود. غلظتهاي ثابت سرمي اين دارو طي7-4 روز حاصل مي‌شود.
متابوليسم: فلوفنازين به ميزان زيادي در كبد به متابوليتهاي غيرفعال متابوليزه مي‌شود. طول مدت اثر اشكال خوراكي اين دارو حدود 8-6 ساعت و اشكال تزريقي آن حدود 6-1 هفته (به طور متوسط دو هفته) است.
دفع: قسمت اعظم اين دارو از طريق كليه‌ها و مقداري از دارو نيز در مدفوع و از طريق مجاري صفراوي دفع مي‌شود.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: حساسيت مفرط شناخته شده نسبت به فنوتيازينها و تركيبات وابسته، بيماران مبتلا به اختلال عملكرد كبدي؛ ديسكرازيهاي خوني و كاهش فعاليت مغز استخوان (به دليل احتمال آگرانولوسيتوز)، اختلالات همراه با اغما، آسيب مغزي يا ضعف CNS (به دليل تضعيف اضافي CNS) آسيب به subcoritcal.
موارد احتياط: بيماري تنفسي، صرع و ساير اختلالات تشنجي، گلوکوم، هيپرتروفي پروستات، کمي کلسيم خون، بيماران سالمند و ناتوان، فئوكروموسيتوم، بيماري قلبي عروقي شديد، زخم معده، در معرض گرما يا سرماي شديد قرار گرفتن (از جمله درمان ضدتب)، قرارگرفتن در معرض حشره‌كش‌هاي فسفره ، واكنش به انسولين و ECT، نارسايي ميترال.
فرم تزريقي در بيماران دچار آسم و آلرژي به سولفيت با احتياط مصرف شود.
بعضي از فرآورده‌هاي خوراكي فلوفنازين حاوي تارترازين هستند.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Tablet: 1, 2.5mg
Injection: 25 mg/ml
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: فنوتيازين، مشتق پيپرازين.
طبقه‌بندي درماني: ضدسايكوز.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
ملاحظات اختصاصي
1- شكل تزريقي طولاني اثر اين دارو (فلوفنازين دكانوات) براي بيماراني كه با فنوتيازينها تثبيت نشده‌اند، توصيه نمي‌شود. اين شكل دارويي دفع طولاني دارد و در صورت بروز عوارض جانبي اثرات آن را نمي‌توان متوقف كرد.
2- شكل تزريقي عادي و depot قابل جابجايي با يكديگر نيستند.
3- اشكالي تزريقي باعث درماتيت تماسي مي‌شوند، هنگام تزريق از دستكش استفاده مي‌شود.
4- داروي تزريقي دور از نور نگهداشته شود. كمي زرد شدن محلول اشكالي ايجاد نمي‌نمايد اما در صورت تغيير رنگ دارو بايد دور ريخته شود.
5- فرم depot براي شروع اثر به 96-24 ساعت زمان نياز دارد.
6- بيمار از جهت ديسکينزي ديررس بايد مانيتور شود.
بروز اين عارضه ممكن است ماهها تا سالها طول بكشد و با وجود مصرف دارو مي‌تواند خودبخود از بين رفته و يا تا پايان عمر باقي بماند.
7- بيمار از جهت سندرم بدخيم نورولپتيک مانيتور شود، اين عارضه نادر ولي كشنده است و مي‌تواند با طول دوره مصرف دارو و روز نوع دارو مرتبط باشد. 60% كساني که دچار اين عارضه مي شوند مرد هستند.
8- در ماه اول درمان هر هفته بيلي روبين بيمار چك شود. به طور مرتب آزمايش خون و تست‌هاي عملكرد كليه و آزمايش چشم (در مصرف طولاني) انجام شود.
9- در صورت بروز علائم ديسكرازي خوني (تب، گلودرد، عفونت، سلوليت، ضعف) يا واكنشهاي اكستراپيراميدال ماندگار (بيش از چند ساعت) دارو قطع شود (بخصوص در كودكان و خانم‌هاي باردار).
10- دارو به يك باره قطع نشود.
11- پس از قطع ناگهاني دارو بعد از مصرف طولاني، گاستريت، تهوع، استفراغ، گيجي، لرزش، احساس گرماي يا سرما، تاكيكاردي، سردرد يا بي‌خوابي پيش مي آيد.
12- دارو مي‌تواند هدايت قلبي را مختل نمايد و آريتمي‌هاي كشنده حتي در دوزهاي درماني ديده شده است.
13- بعلت عوارض آنتي كوليزژيك در بيماران مبتلا به كاهش حركات دستگاه گوارش، ايلئوس، احتباس ادرار، BPH، زروستومي يا مشكلات بينايي با احتياط مصرف شود. فلوفنازين نسبت به ساير آنتي سايكوتيكها پتنسي كمتر و فعاليت آنتي كولينر ژيكي كمتري دارد.
14- CBC بيمار مرتبا چك شود و با اولين نشان‌هاي اختلالات خوني دارو قطع شود. مصرف دارو در بيماراني كه مغز استخوانشان سركوب شده منع مصرف دارد.
15- بعلت احتمال آسپيراسيون در بيماران در ريسك پنوموني با احتياط مصرف شود.
16- دارو ممكن است عوارض اکستراپيراميدال ايجاد نمايد (ريسك اين عوارض با فلوفنازين بالاست).
17- احتمال افت فشار خون، NMS، افت فشار خون وضعيتي، تغييرات دما و رتينوپاتي پيگمانته در مصرف دارو وجود دارد.
18- بعلت عارضه خواب آلودگي بيماران بايد از فعاليتهايي كه نياز به هوشياري كامل دارند خودداري نمايند.
19- در بيماران مبتلا به بيماريهاي قلبي عروقي شديد، گلوكوم زاويه باز، نارسايي كبد، مياستني گراو، پاركينسون، تومورهاي وابسته به پرولاكتين، نارسايي كليه و بيماري تنفسي با احتياط مصرف شود.
20- در بيماراني كه به علت ضربه به سر، سابقه تشنج، الكليسم يا درمان‌هاي خاص در ريسك تشنج هستند با احتياط مصرف شود زيرا مي‌تواند آستانه تشنج را پائين بياورد.
21- مصرف همزمان ضدتهوع‌ها مي‌تواند علائم سميت را بپوشاند.
22- در سالمندان بعلت افزايش احتمال ديسكينزي تأخيري با احتياط مصرف شود.
مصرف در كودكان: ايمني دارو در كودكان زير 12 سال شناخته نشده است.
مصرف در شير دهي: فلوفنازين در شير ترشح مي‌شود. با احتياط مصرف شود.
عوارض جانبي
اعصاب مركزي: نشانه‌هاي اكستراپيراميدال؛ ديسكينزي ديررس؛ سودوپاركينسونيسم؛ خواب‌آلودگي؛ سندرم نورولپتيك بدخيم؛ گيجي؛ تغييرات EEG.
قلبي- عروقي: كمي فشار خون وضعيتي، تاكيكاردي، تغييرات EKG.
چشم، گوش، حلق و بيني: تاري ديدي ، تغييرات چشمي، احتقان بيني.
دستگاه گوارش: خشكي دهان، يبوست.
ادراري- تناسلي: احتباس ادرار، تغييرات قاعدگي، مهار انزال در مردان، ادرار تيره.
خون: لكوپني، آگرانولوسيتوز، ترومبوسيتوپني، آنمي آپلاستيك، ائوزينوفيلي، آنمي هموليتيك.
كبدي: زردي كلستاتيك.
متابوليك: افزايش سطح يد متصل به پروتئين، افزايش اشتها، افزايش وزن.
ساير عوارض: ژنيكوماستي.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: ضعف CNS همراه با خواب عميق و بيدار نشدني و احتمالاً اغما، كمي يا زيادي فشارخون، نشانه‌هاي اكستراپيراميدال، ديستوني، حركات غيرطبيعي و غير اختياري عضلات، آشفتگي، تشنج، آريتمي، تغييرات EKG، زيادي يا كمي دماي بدن، اختلال عملكرد اعصاب خودكار.
درمان: شامل درمان علامتي و حمايتي، مانند حفظ علائم حياتي، بازنگهداشتن مسير تنفسي، تثبيت دماي بدن و تعادل مايعات و الکتروليتها مي‌شود. نبايد بيمار را وادار به استفراغ كرد. اين دارو رفلكس سرفه را مهار مي‌سازد و ممكن است موجب بروز آسپيراسيون شود. معده را بايد شستشو داد و سپس ، ذغال فعال و ملين نمكي به بيمار تجويز كرد. دياليز مؤثر نيست. درجه حرارت بدن بر حسب نياز تنظيم شود. كمي فشار خون را با تزريق وريدي مايعات درمان نمود. اپي نفرين نبايد تجويز شود. مي‌توان تشنج را با تزريق ديازپام يا باربيتوراتها، آريتمي را با تزريق فني توئين (mg/kg 1 كه سرعت تزريق بر اساس فشار خون تنظيم مي‌شود.) و واكنشهاي اكستراپيراميدال را با تجويز باربيتوراته، بنزتروپين يا ديفن‌هيدرامين، تزريقي (به مقدار mg/kg 2 در دقيقه) درمان كرد.
|
