|
Dextrose (D- Glucose )
|
|
دکستروز
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
تأمين کالري و مايعات در بيماراني که قادر به تأمين آنها از طريق دهان نيستند و يا از اين طريق محدوديت دارند.
بزرگسالان و کودکان: مقدار مصرف براساس نياز بدن تعيين مي شود. محلولهاي 5/2 ، 5 و 10 درصد به صورت انفوزيون وريدي محيطي و محلول 20 درصد برا ي تأمين احتياجات حداقل مايعات از طريق انفوزيون وريدي مرکز ي مصرف مي شود. محلول 50 درصد براي درمان افت قند خون ناشي از انسولين به کار مي رود. محلولهاي 70-40 درصد به صورت مخلوط با ساير مايعات، معمولاً با محلول هاي اسيدآمينه مصرف مي شوند، زيرا تغذيه تام وريدي (TPN) بايد از طريق وريد مرکزي صورت گيرد. افزودن الکتروليتها (از جمله کلرورسديم) به محلولهاي دکستروز ، به وضعيت آب و الکتروليت بدن بيمار بستگي دارد.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: اغماي ديابتي همراه با غلظت هاي بسيار زياد گلوکز خون، خونريزي داخل جمجمه اي يا داخل ستون مهرهاي (محلول هاي غليظ دکستروز)، جنون حاد الکلي، از دست رفتن آب بدن همراه با سندرم سوء جذب گلوکز - گالاکتوز ، در بيماراني که آلرژ ي شناخته شده به ازت دارند(محلول هاي هيپرتونيک دکستروز).
موارد احتياط:
الف) ديابت يا عدم تحمل کربوهيدراتها.
ب) تجويز وريدي دکستروز ممکن است موجب افزايش بار مايع يا مواد محلول شده و به بروز حالات احتقاني همراه با ادم ريوي يا محيطي منجر شود ، که خطر آن با غلظت الکتروليتهاي مصرف شده نسبت مستقيم دارد.
پ) تزريق وريدي دکستروز ممکن است موجب کمي منيزيم، پتاسيم و فسفات خون شود.
ت) تزريق سريع محلولهاي هيپرتونيک دکستروز ممکن است به زيادي قند خون و سندرم ها يپراسمولار منجر شود.
|
|
|
|
|
تداخل دارويي:
تداخل دارويي
به هنگام مصرف دکستروز، بخصوص محلولهاي حاوي يون سديم، در بيماراني که تحت درمان با کورت يکواستروئيدها يا کورتيکوتروپين مي باشند، بايد احتياط کرد.
مصرف دکستروز ممکن است به کمبود ويتامين B6 منجر شود.
مواد افزودني با يد در شرايط استريل و به طور کامل با دکستروز مخلوط شود و از نگهداري اين محلول بايد خودداري گردد.
از تزريق همزمان دکستروز با خون از طريق يک دستگاه انفوزيون بايد خودداري شود ، زيرا امکان آگلوتيناسيون کاذب گلبولهاي قرمز خون وجود دارد.
|
مکانيسم اثر:
مکانيسم اثر
اثر متابوليک: دکستروز به سرعت متابوليزه شده و منبع کالري و مايعات در بيماراني است که قادر به مصرف کافي آنها از طريق دهان نيستند. دکستروز در همان حال که غلظت گلوکز خون را افزايش مي دهد، ممکن است سبب کاهش از دست رفتن نيتروژن و پروتئين بدن، پيشبرد ذخيره گليکوژن و در صورت مصرف مقادير کافي، سبب کاهش يا جلوگيري از کتوز شود. همچنين، دکستروز موجب ديورز مي شود.
محلول تزريقي دکستروز در روند اکسيده شدن به دي اکسيدکربن و آب تبديل مي شود. محلول پنج درصد آن ايزوتونيک بوده و از طريق محيطي مصرف مي شود. محلولهاي غليظ دکستروز کالري زياد با حجم کم آب تأمين مي کنند، و در صورت تجويز از طريق انفوزيون محيطي، تحريک کننده هستند. محلولهاي غليظ (بيش از 5/12 درصد) بايد فقط از طريق کاتترهاي وريد مرکزي تجويز شوند.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
فارماكوكينتيك
جذب: بعد از مصرف خوراکي دکستروز ( يک مونوساکاريد) به سرعت از روده کوچک و عمدتاً از طريق يک مکانيسم فعال جذب مي شود. در بيماران مبتلا به کمي قند خون ، غلظت گلوکز خون طي 20-10 دقيقه بعد از مصرف خوراکي افزايش مي يابد. حداکثر غلظت خوني آن ممکن است طي 40 دقيقه بعد از مصرف خوراکي حاصل شود.
پخش: محلولهاي دکستروز به عنوان يک منبع کالري و آب برا ي هيدراسيون، حجم پلاسما را افزايش مي دهند.
متابوليسم: به دي اکسيدکربن و آب متابوليزه مي شود.
دفع: در بعضي از بيماران، ممکن است موجب ديورز شود.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Solution: Dextrose anhydrous or monohydrate Eq. to 5 g Dextrose/ 100 ml
Injection, Solution: Dextrose anhydrous or monohydrate Eq. to 5 g Dextrose/100 ml ,Dextrose anhydrous or monohydrate Eq. to 10 g Dextrose/100 ml, Dextrose anhydrous or monohydrate Eq. to 20 g Dextrose/100 ml
Injection, solution: Dextrose 5% + EHTHANOL 5%
Injection, Solution, Concentrate: Dextrose anhydrous or monohydrate Eq. to 50 g Dextrose/100 ml_ In 1000 ml Container, Dextrose anhydrous or monohydrate Eq. to 50 g Dextrose/100 ml_ In 2000 ml Container
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: کربوهيدرات.
طبقه‌بندي درماني: تأمين کننده نياز غذايي.
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
ملاحظات اختصاصي
1- با استفاده از بزرگترين وريد محيطي در دسترس و يک سوزن يا کاتتر، حداکثر انفوزيون دکستروز بايد با سرعت g/kg 5/0 در ساعت باشد.
2- تزريق سريع دکستروز ممکن است سبب زيادي قند خون ، سندرم هيپراسمولار يا گلوکزوري شود.
3- محلولهاي غليظ دکستروز بايد به آهستگي انفوزيون شوند. انفوزيون سريع مي تواند سبب زيادي قند خون و جابه جايي مايعات گردد.
4- محلولهاي هيپرتونيک به احتمال زياد بيش از محلولهاي ايزوتونيک يا هيپوتونيک موجب تحريک مي شوند. اين محلولها بايد در داخل وريدهاي بزرگتر مرکزي تزريق شوند.
5- براي جلوگيري از تحريک، ورآمدن بافت، نکروز و فلبيت، محل تزريق بايد طي روز به دفعات کنترل شود.
6- ميزان مصرف مايعات و دفع آنها و وزن بيمار بخصوص در بيماران مبتلا به اختلال کار کليه بايد به دقت پيگيري شوند.
7- طي درمان طولاني مدت با اين دارو، غلظت سرمي گلوکز پيگيري شود.
8- علائم حياتي بيمار از نظر بروز تغييرات مهم کنترل گردد.
9- با مصرف اين دارو، ممکن است انسولين توليدشده پانکراس تخليه و ترشح آن شروع شود. براي جلوگيري از عوارض جانبي ناشي از توليد انسولين، ممکن است اضافه کردن انسولين به محلول انفوزيون لازم باشد.
10- طي درمان طولاني مدت ، عدم تعادل مايعات يا تغييرات غلظت الکتروليتها و تعادل اسيد - باز از لحاظ باليني با انجام دوره اي آزمون هاي آزمايشگاهي بررسي گردد. ممکن است مصرف مکمل الکتروليتي ضروري باشد.
11- مصرف بيش از حد محلولهاي فاقد پتاسيم ممکن است موجب کمي پتاسيم خون شود. در بيماران ناشتا که عملکرد کليوي آنها سالم است ، بايد به محلولهاي دکستروز پتاسيم اضافه کرد. در بيماراني که ديژيتال مصرف مي کنند، بايد احتياطات لازم به عمل آيد.
12- براي جلوگيري از بروز کمي واجهشي قند خون با قطع انفوزيون محلولهاي غليظ دکستروز، تجويز دکستروز پنج يا 10 درصد توصيه مي شود.
مصرف در كودكان: مصرف دکستروز در شيرخواراني که مادران آنها مبتلا به ديابت هستند، بايد با احتياط همراه باشد. مگر در شيرخواران تازه متولد شده اي که کمي قند خون دارند.
عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: اغتشاش شعور، عدم هوشياري، سندرم هيپراسمولار (با مصرف محلولهاي غليظ).
قلبي ـ عروقي: (با افزايش بار مايع) ادم ريوي، تشديد زيادي فشار خون و نارسايي احتقاني قلب در بيماران مستعد. انفوزيونهاي غليظ يا طولاني اين دارو ممکن است موجب فلبيت و اسکلروز وريدي، بخصوص با تجويز از طريق وريد محيطي شود.
پوست: ورآمدن و نکروز بافت (در صورت نشت محلولهاي غليظ از رگ به بافتهاي اطراف ).
ادراري ـ تناسلي: گلوکزوري، ديورز اسموتيک.
متابوليک: (با انفوزيون سريع محلول غليظ يا انفوزيون طولاني مدت) زيادي قند خون ، زيادي حجم خون ، هيپراسمولاريته، خاتمه دادن سريع انفوزيونهاي طولاني مدت ممکن است موجب کاهش قند خون ناشي از ز يادي واجهشي انسولين خون شود.
مسموميت و درمان
درمان: در صورت افزايش بار مايع با مواد محلول طي تزريق وريدي، حالت بيمار بايد مجدداً مورد ارزيابي قرار گرفته و درمان مناسب تصحيح کننده صورت گيرد.
|
