آیا سیاست در پاکستان رام می شود؟

معادلات سیاسی اسلام آباد همواره پیچیده و آکنده از ابهامات و گمانه زنیهای مختلف بوده است.این پیچیدگی ذاتی تاکنون بسیاری از سیاستمداران این کشور مانند بی نظیر بوتو،ضیاءالحق،ذوالفقار علی بوتو ،نواز شریف و سرانجام پرویز مشرف را قربانی خود ساخته است.ترور و کودتا در صحنه سیاسی پاکستان به واژگانی ملموس تبدیل شده اند.البته پرویز مشرف نخستین سیاستمدار ارشدی بود که “استعفا”و”کناره گیری”را در قاموس سیاسی اسلام آباد جای داد....
سرانجام آصف علی زرداری به عنوان رئیس جمهور جدید پاکستان برگزیده شد. “آصف علی زرداری”، رهبر قبیله “زرداری” و همسر “بی نظیر بوتو”، رهبر فقید حزب مردم است که دو دوره به عنوان نخست وزیر در پاکستان انتخاب شد.
● رئیس جمهور جدید پاکستان کیست؟
زرداری در ۲۱ جولای سال ۱۹۵۶ در “کراچی”، واقع در ایالت “سند” پاکستان چشم به جهان گشود. آصف فرزند “حکیم علی زرداری”، یکی از سیاستمداران پاکستانی است.آصف در زمان نخست وزیری همسرش بی نظیر بوتو در پاکستان به عنوان عضو مجمع ملی و وزیر محیط زیست این کشور فعالیت کرد. او تا سال ۱۹۹۹ به عنوان سناتور در آخرین سمت شغلی خود در دولت کار کرد تا آنکه “پرویز مشرف”، رئیس جمهور مستعفی پاکستان در آن زمان طی یک کودتای بدون خونریزی “نواز شریف” نخست وزیر وقت پاکستان را برکنار کرده و سنا و مجامع این کشور را منحل کرد.
زرداری حدود ۱۱ سال از عمر خود را به اتهامات مختلف از فساد مالی گرفته تا قتل در زندان سپری کرد. در آن زمان در پاکستان به علت فساد مالی به وی لقب “مرد ۱۰ درصدی” دادند. اما او در سال ۱۹۹۳ زمانی که حزب مردم و همسرش قدرت را در دست گرفت، تبرئه شد.
زرداری در سال ۱۹۹۶ دوباره به اتهام فساد مالی دستگیر شد و در مدت زمان کوتاهی از دستگیری وی در آن سال، به قتل “میر مرتضی بوتو”، برادر بی نظیر بوتو نیز متهم شد. ازرداری پس از ترور بی نظیر بوتو در ۲۷ دسامبر ۲۰۰۷ به همراه پسرش “بیلاوال بوتو زرداری” به عنوان رهبران حزب مردم انتخاب شدند، اما قرار بر این شد که بیلاوال ۱۹ ساله که اکنون در دانشگاه “آکسفورد” انگلیس مشغول تحصیل است، پس از پایان دوران آموزش خود رهبری حزب مردم را برعهده گیرد.
▪ زرداری در قدرت
زمانی که ژنرال بدون یونیفرم از سمت خود استعفا کرد این سوال پیش آمد که آیا دوباره اتفاق خارق العاده ای در اسلام آباد رخ خواهد داد؟باید بگوییم آری.انتخاب آصف علی زرداری به عنوان رئیس جمهور جدید پاکستان،هرچند خبر خوشایندی برای حزب مردم محسوب می شود اما به طور خودکار کلاف پرپیچ و خم تنیده شده به دور مناسبات سیاسی اسلام آباد را پیچیده تر خواهد کرد.به طور قطع،حضور همسر بی نظیر بوتو در راس قدرت مخالفت بسیاری از اعضای مسلم لیگ،اعم از شاخه “نواز “و شاخه “قائد اعظم” را به دنبال خواهد داشت.از سوی دیگر،با حمله اخیر ایالات متحده آمریکا به نقاط سرحدی پاکستان،دوباره فعالیت طالبان محلی و افراط گرایان علیه دولت اسلام آباد آغاز خواهد شد.
بر اساس داده های اطلاعاتی ارائه شده از سوی برخی شبکه های رسانه ای غربی،آصف علی زرداری ارتباطات مستقیمی با مقامات آمریکایی،خصوصا دموکراتها دارد و همین مسئله می تواند موقعیت اسلام آباد را متشنج نمایدواگر زرداری خواهان پیاده شدن دموکراسی واقعی در اسلام آباد است ناچار است تعلق خاطر خود به ایالات متحده آمریکا را کاهش دهد زیرا در غیر این صورت سرنوشتی مشابه پرویز مشرف در انتظار او خواهد بود.
▪ مشکلات پیش روی زرداری
زرداری در حالی به عنوان رئیس جمهور جدید پاکستان برگزیده شده است که این کشور با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می کند ویکی از بدترین بحران های سیاسی و اقتصادی خود را پشت سر می گذارد . به طوری که نرخ تورم درپاکستان از مرز بیست و پنج درصد در مقیاس سالانه نیز گذشته است. قیمت برخی اقلام مصرفی و خوراکی مانند قیمت برق، سوخت و مواد اصلی غذایی از اول امسال تاکنون بیش از شصت درصد افزایش یافته است. اقتصاد این کشور نیز در آستانه ورشکستگی است زیرا ارزش روپیه در مقابل ارزهای معتبر جهان اکنون به پایین ترین حد خود رسیده است به گونه ای که صندوق بین المللی پول اعلام آمادگی کرده است که پول این کشور را تحت قیمومیت قرار دهد.
زرداری سکان کشتی به گل نشسته ای را در دست گرفته است که تا ساحل راه زیادی را در پیش رو دارد.زرداری پس از اعلام انصراف حزب مسلم لیگ،شاخه نواز از ائتلاف با حزب مردم اعلام نموده بود که در صورت حضور در ریاست جمهوری با کمک احزاب کوچکتر پاکستان را اداره خواهد نمود.هیچ شک و شبهه ای وجود ندارد که زرداری نیز مانند مشرف،نوازشریف و بی نظیر بوتو در آینده کاری خود با فشار احزاب مخالف خود روبه رو خواهد شد.از سوی دیگر،”مهار القاعده افراطی”وظیفه ایست که بر دوش رئیس جمهور جدید پاکستان سنگینی می کند.
▪ زرداری و دغدغه های بین المللی پاکستان
مسئله دیگری که زرداری باید در خصوص آن دقت خاصی را مدنظر قرار دهد ،تنظیم مناسبات بین المللی اسلام آباد است. حدود دو ماه دیگر انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ ایالات متحده آمریکا برگزار می شود.در ماههای اخیر حیات بی نظیر بوتو،وی سفر کوتاهی به ایالات متحده آمریکا داشت و در آن با سران ارشد دو حزب دموکرات و جمهوریخواه دیدار نمود.بوتو در آن سفر دریافت که حزب جمهورخیواه،خصوصا نومحافظه کاران افراطی خواهان تداوم حضور مشرف در قدرت هستند و در نگاه آنها حزب مردم جای در هرم قدرت اسلام آباد نخواهد داشت.اما دموکراتهای کنگره و سنا از جابه جای قدرت در پاکستان حمایت نموده و به بوتو قول غیر رسمی همکاری دادند.
آنچه مسلم است اینکه جمهوریخواهان واشنگتن به هیچ عنوان از تحولات سیاسی پاکستان رضایت ندارند.این در حالیست که باراک اوباما،نامزد حزب دموکرات نیز تحت تاثیر توصیه های مشاور خود زبگنیو برژینسکی در خصوص “اجتناب از دخالت نظامی در پاکستان”قرار گرفته و دیگر سخنی افراطی در این خصوص به زبان نمی آورد.حضور هریک از احزاب دموکرات و جمهوریخواه در کاخ سفید،به کارگیری رفتار و رویکرد خاص و ظریفی را از سوی زرداری طلب می کند.وی باید بدون آنکه مجری خواسته های آمریکا باشد درفضای خالی میان کبوترها و بازها حرکت کند.مهارتی که نیاز به ممارست و پختگی سیاسی دارد.در غیر این صورت،اسلام آباد متغیری وابسته به تحولات آمریکا خواهد بود و این یعنی تکرار همان دور باطلی که گویا به قسمتی از تاریخ و سرنوشت پاکستان تبدیل شده است.
▪ زرداری و تنظیم مناسبات با کشورهای همسایه
زرداری باید در تنظیم مناسبات با کشورهای همسایه خود مخصوصا جمهوری اسلامی ایران و هندوستان نیز هیچ گاه “امنیت جمعی”را فدای عوامل دگر نکند.هم اکنون شبه قاره هند و خاورمیانه در انتظار هستند تا سیمای “پاکستان بدون مشرف”را مشاهده نمایند.آزمونی که زرداری باید از آن سربلند خارج شود.او هم اکنون رئیس کشوری است که قدرت اتمی جهان اسلام محسوب می شود و ثبات سیاسی و استراتژیک آن برای مسلمانان اهمیت ویژه ای دارد.
● سخن آخر
زرداری در صورتی که بخواهد مسیر سیاسی گنگ،پیچیده و آزاردهنده اسلام آباد را تغییر دهد راه دراز و سختی را در پیش دارد.اما در صورتی که زرداری نخواهد یا نتواند این مسیر را تغییر دهد،پیچیدگیهای سیاسی اسلام آباد وی را به زانو در می آورد.دقیقا مانند معامله ای که تاریخ پاکستان با مشرف،بی نظیر بوتو،نواز شریف،ذوالفقار علی بوتو ،ضیاءالحق و...نمود.هم اکنون همه در انتظار پاسخ به این سوال هستند که آبا با حضور زرداری در قدرت ،سیاست در پاکستان رام خواهد شد یا خیر؟سیاستی که تاکنون اسلام اباد را به قربانگاه سیاسی بسیاری از افراد تبدیل نموده است.

سحاب فاطمی

منبع : روزنامه رسالت