سومالی جولانگاه بنیادگرایان تازه نفس

القاعده این روزها به بزرگ ترین گروه تروریستی جهان تبدیل شده است. گروهک مخوفی که تمام دولتمردان جهان از شنیدن نام آن لرزه بر اندامشان می افتد. به ویژه هنگامی که متوجه می شوند، القاعده در داخل کشورشان نفوذ کرده و در خاکشان به فعالیت پرداخته است.
براساس قراین و شواهد شبکه القاعده در ۳۵ کشور جهان فعالیت خود را آغاز کرده و به سمتی می رود که به طور جدی تهدیدی برای امنیت تمام مجامع بین المللی و کشورهای جهان باشد.
در میان کشورهایی که القاعده در آنها نفوذ کرده، نام کشورهای آفریقایی بسیار دیده می شود. بسیاری از کشورهای قاره سیاه به دلیل اینکه از ثبات سیاسی و اجتماعی برخوردار نیستند و دولت مرکزی آنها برتمام خاک کشورشان تسلط ندارند، محل مناسبی برای نفوذ القاعده شده اند. این شبکه تلاش می کند ضمن گسترش فعالیت خود در این کشورها که از لحاظ فاصله نیز به اروپا نزدیکند، کشورهای غربی و دولت های متمایل به آنها را در سراسر جهان مورد تهدید قرار داده و علیه آنها وارد عمل شود.
کشورهای تونس، الجزایر، مراکش، سودان، نیجریه، چاد، اتیوپی، کنگو، سومالی، جیبوتی، تانزانیا، مورنیتانی و... ازجمله کشورهایی هستند که القاعده در آنها فعالیت گسترده ای را آغاز کرده و تلاش می کند جای پای محکمی در آن کشورها برای خود ایجاد کند.
اما در این میان سومالی مدتی است که در صدر اخبار مربوط به القاعده قرار گرفته است. کشوری که نزدیک به یک دهه است که ثبات و امنیت از آن رخت بربسته و زمینه های فعالیت تروریستی و تخریبی در آن فراهم شده است.
● القاعده در سومالی
پس از حمله ناکام ارتش ایالات متحده به سومالی در سال های میانی دهه ۹۰ میلادی و خروج پرخطر آمریکایی ها از آن کشور، پس از یک شکست فراموش نشدنی برای آمریکایی ها، سومالی به رینگ بوکس خونین طرف های مدعی قدرت تبدیل شد. طرفداران حکومت انتقالی از یک سو اسلامگرایانی که مدعی قدرت در سومالی بودند از سوی دیگر به همراه طرفداران نظام گذشته سومالی یک جنگ داخلی خونینی آغاز کردند که حداقل ۱۰ سال به طول انجامید.
تداوم این جنگ خونین و ویرانگر باعث شد، ثبات و امنیت از این کشور آفریقایی رخت بربندد و زمینه های هرج و مرج در آن به وجود آید.
جمعیت ۹/۹۹درصدی مسلمانان سنی در این کشور که اکثر قریب به اتفاق آنها از اندیشه های سنتی و آداب و رسوم قبیله ای برخوردارند، باعث شد، القاعده بتواند در اندیشه پایگاهی در این کشور باشد. این عزم زمانی جزم تر شد که سومالیایی ها بدون کمک کشوری یا نیروی خارجی به مبارزه با آمریکایی ها پرداختند و در یک جنگ خونین، نیروهای مجهز آمریکایی ها را شکست دادند. وجود مذهب سنی عجین شده با سنت و فرهنگ قبیله ای و نفوذ اندیشه های به شدت ضدآمریکایی سومالیایی ها باعث شد زمینه های تبلیغ برای پیوستن به شبکه القاعده و تاسیس پایگاه برای این شبکه در خاک سومالی فراهم شود.
از سوی دیگر وجود مرزهای بسیار گسترده آبی و نبود کنترل بر آنها این زمینه را ایجاد کرد که القاعده گروه گروه وارد سومالی شوند.
مقام های آمریکایی در یک گزارش محرمانه به کاخ سفید یادآور شدند، کشتی های القاعده که از سال۱۹۹۸ در آب های جهان شناور هستند و حداقل یکی از آنها متعلق به شخص بن لادن است، صدها نفر از افراد وابسته به این شبکه را از پاکستان به سومالی منتقل کرده است.
بنابراین گزارش انفجار سفارت آمریکا در کنیا توسط همین افراد صورت گرفت. بسیاری از مقام های آمریکایی معتقدند، از آنجایی که کنترل به سواحل دریای سرخ از سوی کشورهای هم مرز با آن چندان وجود ندارد و از سوی دیگر به دلیل اینکه کنترل بیشتر مناطق ورودی به دریای سرخ در اختیار دولت سومالی بوده و اکنون دولت مرکزی سومالی چندان قدرتی از خود ندارد، به همین دلیل دریای سرخ به پناهگاه تروریست ها و افراد وابسته به القاعده تبدیل شده است.
منبع میراث فرهنگی ایالات متحده پیش بینی کرده است، سومالی در آینده ای نه چندان دور به پایگاه جدید جنگ با آمریکا و انجام فعالیت های تروریستی تبدیل شود. گرچه کاخ سفید و دولتمردان ایالات متحده تلاش دارند با تقویت نیروهای حکومت موقت که وابسته به آن محسوب می شود از قدرت گرفتن القاعده از سومالی جلوگیری کند. بمباران های هوایی یک ماه اخیر علیه مواضع القاعده در این کشور نیز در همین راستا صورت گرفته است. بنا به آمار ارائه شده از سوی سفارت آمریکا در کنیا، حداقل ۲۵ هزار نفر تبعه افغانی، پاکستانی، چچنی، عربستانی و ... که تمام آنها وابسته به القاعده اند در سومالی مستقر هستند و تلاش می کنند به منافع ایالات متحده در سراسر جهان حمله کنند.
سفارت آمریکا در کنیا در این گزارش خود که به وزارت امور خارجه ایالات متحده گزارش شده، همچنین یادآور شده، بسیاری از نیروهای کمکی القاعده برای اعزام به عراق و افغانستان در این کشور مامن دارند. البته این گزارش یادآور شده است که پس از بازگشت قدرت به درست حکومت موقت سومالی بسیاری از نیروهای القاعده از سومالی خارج شده اند اما این بدان معنا نیست که القاعده مستقر در سومالی دیگر تهدیدی برای منافع غرب نیست، زیرا هنوز بسیاری از نیروهای القاعده هنوز از سومالی خارج نشده اند و این شبکه در این کشور پایگاه دارد.
اما این گزارش زمانی تکان دهنده می شود که تاکید می کند، شبکه القاعده در برخی از مناطق دوردست سومالی، اتباع سومالی را به گروگان می گیرند و برای اخذ امتیاز با آنها معامله می کنند.
همچنین بنابر همین گزارش یکهزار نفر از اتباع سومالیایی به صورت اجیر در اختیار القاعده قرار دارند.در همین رابطه القاعده قاچاق موادمخدر و کالا را نیز در سومالی آغاز کرده است.
به گونه ای که حداقل ۱۸ تن موادمخدر در ماه در این منطقه توزیع می شود. همچنین ۶۸ درصد منابع مالی کشور از طریق قاچاق کالا تامین می شود که از این رقم نزدیک به ۶۷ درصد متعلق به القاعده است.
درهمین حال گفته می شود، القاعده اقدام به ساخت اسکله های غیرقانونی در سومالی کرده و تجارت های خود را با نام های تجاری رسمی و با ظاهری کاملا قانونی انجام می دهد.
بسیاری از تحلیلگران احتمال داده اند آمریکا با شبکه القاعده به دریاها نیز کشیده شود. به ویژه اینکه القاعده سومالی تلاش می کند به نیروهای خود در سومالی تلقین کند که باید همانند دزدان دریایی حاکمان دریاها باشند.

سیدعلی موسوی خلخالی

منبع : روزنامه کارگزاران