کنفرانس آناپولیس از دید سازمان اطلاعات "اسرائیل"

۱) ۱۰۰ هزار آواره
مشکل مشترک "محمود عباس" رئیس تشکیلات خودگردان و "ایهود اولمرت" نخست وزیر "اسرائیل" که این هفته به منصه ظهور رسید، سرطان پروستات آن ها بود، که هر دو به این بیماری مبتلا هستند، اما در این میان عباس پیشدستی کرده و با شنیدن این خبر با اولمرت تماس گرفت تا این مساله را بهانه ای برای ابراز دوستی وی با او قرار دهد.
خبر ابتلای اولمرت به سرطان پروستات در این هفته که از لحاظ سیاسی هفته آرامی بود، توجه رسانه ها و مطبوعات صهیونیستی را به خود جلب کرد. از سوی دیگر ،سازمان اطلاعات و امنیت داخلی "اسرائیل" معروف به "شاباک" به مقامات سیاسی این رژیم اعلام کرده است که عباس «به هر قیمتی که باشد» در کنفرانس بین المللی صلح آناپولیس شرکت خواهد کرد حتی اگر تا زمان برگزاری این کنفرانس سند مشترکی میان تشکیلات خودگردان و مقامات "اسرائیل" آماده نشود؛ چرا که از این طریق می تواند حمایت آمریکا و جامعه بین المللی را برای اعمال فشار بر اسرائیل جلب کند.
شاباک مواضع طرف فلسطینی شرکت کننده در این کنفرانس را چنین ارزیابی و پیش بینی کرده است که آنها در این کنفرانس بر مساحت سرزمین های خود پافشاری کرده و در عین حال مرزهای دقیق آنرا مشخص نخواهند کرد و با این کار خود بهانه لازم برای مبادله اراضی را فراهم می کنند. از سوی دیگر، مقامات تشکیلات خودگردان با توجه به موکول شدن بحث مفصل در ارتباط با مرزهای شهر قدس و اداره اماکن مقدس این شهر به آینده، در این کنفرانس تلاش خواهند کرد که بخش شرقی قدس را به عنوان پایتخت خود اعلام و موافقت کشورهای دیگر شرکت کننده در کنفرانس را جلب کنند. این سازمان در همین زمینه به اولمرت هشدار داده است که ممکن است عباس در این شهر دام هایی را برای وی به کار بگذارد. علاوه بر این بخش قدیمی قدس و نیز دیوار ندبه در شرق این شهر قرار دارد و از همین رو در صورت اعتراف "اسرائیل" به حقوق فلسطینیان در این شهر ممکن است هر دوی این بخش ها را از دست بدهد.
از سوی دیگر، موضع فلسطینیان درباره مساله آوارگان مبتنی بر قطعنامه ۱۹۴ سازمان ملل متحد است که آنرا به عنوان سندی برای حق بازگشت خود می دانند. فلسطینیان در مساله آوارگان موضع قاطعانه ای اتخاذ کرده اند، اما مقامات سازمان اطلاعات "اسرائیل" معتقدند که آنها در این کنفرانس در مقابل دریافت امتیازات دیگر، انعطاف از خود نشان خواهند داد و به بازگشت ۱۰ هزار خانواده فلسطینی و ۱۰۰ هزار آواره و اسکان آنها در داخل اسرائیل در طول ده سال آینده خواهند شد.
۲) مسائل محوری یا اعطای تسهیلات جزئی
"شائول موفاز" معاون نخست وزیر و وزیر کنونی راه و ترابری "اسرائیل" در راس هیئتی صهیونیستی خود را برای سفر به واشنگتن آماده می کند تا به مذاکره با مقامات آمریکایی درباره مسائل راهبردی بپردازد. قرار است در این نشست، مسائل منطقه ای به ویژه مساله ایران و حزب الله مورد بررسی قرار گیرد. این نشست برای "اسرائیل" نشست ساده ای است چرا که دو طرف این مذاکرات در ارتباط با "محمود احمدی نژاد" و "سید حسن نصرالله" هیچ اختلاف نظری با هم ندارند. البته مقامات آمریکایی باید مراقب این مساله باشند که طرح های بیش از حد افراطی گرایانه ای در ارتباط با ایران مطرح نکنند. طرفین این نشست در حال حاضر این مساله را بررسی می کنند که آیا در حال حاضر شرایط برای حمله به ایران آماده است یا باید این کار را به دولت بعدی آمریکا محول کرد. از همین رو حتی می توان این احتمال را مطرح کرد که آنها در این نشست درباره تشدید مجازات ها علیه ایران بحث کنند نه حمله به تاسیسات هسته ای آن.
موفاز در خصوص مساله فلسطین در جبهه راستگرایان حزب کادیما قرار گرفته است و به همراه وزرای حزب "شاس" و "اسراییل خانه ما" مخالف آزادی اسرای فلسطینی به مناسبت آغاز ماه مبارک رمضان بود. وی اکنون نیز به خاطر ترس از افزایش توقعات طرف فلسطینی از این مذاکرات و بحرانی شدن اوضاع به شدت با مساله از سرگیری مذاکرات میان طرفین صهیونیستی و فلسطینی در زمینه مسائل محوری مناقشه فلسطینی ـ صهیونیستی (قدس، مرزهای دایمی و آوارگان) مخالفت می کند. موفاز بر این باور است که وزرای دولت شارون با نظر وی موافقند، و لیبرمان و حزب شاس در این مذاکرات شرکت نخواهند کرد؛ چرا که این رژیم نمی تواند طرف فلسطینی را به پذیرش مرزهای سال ۱۹۶۷ مجاب کند و تنها پس از صلح موقت مجدد می توان درباره زمان پایان درگیری ها صحبت کرد.
اگر قرار باشد درباره مسائل محوری صحبتی نکنیم پس درباره چه مسائلی بحث می کنیم؟ باراک با هدف تقویت تشکیلات خودگردان در مقابل جنبش حماس، پیشنهاد بازگشت به مسیر قدیمی "نقشه راه" را مطرح می کند. قبل از هر چیز عباس باید قدرت واقعی خود را در زمینه مبارزه با تروریسم (گروه های مقاومت و در راس آنها جنبش حماس) به اثبات برساند تا پس از آن تصمیم بگیریم که چگونه روند سازش را جلو ببریم. به اعتقاد موفاز رمز موفقیت و پیشرفت هر گونه طرح سیاسی وجود تشکیلات خودگردان قدرتمندی است که بر روند اجرای برنامه ها در داخل فلسطین نظارت داشته باشد، اما این وضعیت اکنون مهیا نیست. عباس زمانی از "تشکیلات، قانون و سرویس های امنیتی یکپارچه" سخن می گفت، اما اکنون پس از اینکه جنبش حماس بر نوار غزه سیطره یافته است شاهد حاکمیت دو دولت و دو قانون بر این کشور هستیم و معلوم نیست که در این کشور چند سازمان و چند سرویس امنیتی وجود دارد.
از سوی دیگر، "عامی ایالون" که مانند موفاز زمانی جزء ژنرال های ستاد مشترک ارتش “اسرائیل” به ریاست "ایهود باراک" بود، از ضعف عباس مطلع است و می خواهد که او را تقویت و در مقابل جنبش حماس را تضعیف کند، اما راهکاری مخالف با راهکار مورد نظر موفاز پیشنهاد کرده است. ایالون معتقد است که در اجرای روند سیاسی سازش میان طرفین باید از همان مسائل محوری شروع کرد و به نظر او هیچ چیزی مانند روند سیاسی نمی تواند باعث ترس و نگرانی جنبش حماس و دیگر سازمان های مخالف سازش با "اسرائیل" شود و از همین رو، باید با سرعت این راهکار را به پیش برد. دستیابی به سند مشترک میان عباس و اولمرت، فلسطینیان را به مساله سازش امیدوار خواهد کرد و از سوی دیگر، می تواند کمک بیشتری نسبت به کمک تسلیحاتی یا برچیدن پست های بازرسی به عباس بکند؛ چرا که کمک تسلیحاتی وی را مزدور "اسراییلی" جلوه می دهد و برچیدن پست های بازرسی در روند اقدامات سازمان اطلاعات این رژیم در زمینه مبارزه با تروریسم خلل ایجاد می کند.
ایالون با لیستی از بندهای پیشنهادی، آماده شرکت در مذاکرات با طرف فلسطینی است و شرایط کنونی تحولی تاریخی در زندگی وی ایجاد می کند. "اسرائیل" همواره ادعا کرده است که امتیازات مهمی به طرف فلسطینی واگذار می کند و در مقابل چیزی جز یک تکه کاغذ و برخی وعده ها نصیبش نمی شود. اما در شرایط کنونی این رژیم می تواند یک سری کاغذ به فلسطینیان ارائه داده و در مقابل امتیازات مهمی را به دست آورد و این مساله نسبت به راهکار برچیدن پست های بازرسی خطر کمتری با خود به همراه دارد و علاوه بر این، باعث می شود که "اسرائیل" نسبت به این مساله اطمینان پیدا کند که در پیش گرفتن روند سیاسی می تواند باعث تقویت جریان به اصطلاح میانه رو در منطقه خاورمیانه شود که عباس نیز جزئی از آنها محسوب می شود.
ایالون در سمت فعلی خود حامی بزرگی برای اولمرت به شمار می رود و نخست وزیر این رژیم با استفاده از آراء و صلاحدیدهای وی توانسته است عملکرد موفقی داشته باشد. اولمرت تا زمانی که ایالون در مسیر سازش گام بر دارد و هیچ شکایتی هم علیه وی صورت نگیرد، می تواند به حمایت های او تکیه کند و به اقدامات خود ادامه دهد.
۳) برنامه آتی
اولمرت در مسیر باریکی گام برمی دارد که در یک سوی آن ایلی یشای و آویگدور لیبرمان، وی را تهدید می کنند که در صورت مطرح شدن مسائل محوری مورد نظر فلسطینیان در کنفرانس بین المللی صلح از دولت وی خارج خواهند شد و از سوی دیگر، باراک با اعطای تسهیلات و اقدامات نشانگر حسن نیت در قبال فلسطینیان مخالفت می کند. باراک در تشریح این مساله گفته است که یک ماه پیش با طرح فلسطینیان برای استقرار ۵۰۰ نیروی پلیس در نابلس موافقت کرد، اما آنها هیچ اقدامی در این زمینه نکردند و به همین دلیل وی هیچ نیازی به انجام اقدامات نشانگر حسن نیت این رژیم در قبال فلسطینیان نمی بیند.
بنابراین اولمرت در شرایط کنونی سعی دارد که با دستیابی به یک طرح مناسب از یک سو رضایت شرکای خود در داخل کابینه ائتلافی اش را جلب کند و از سوی دیگر، احتمال تقابل با دولت آمریکا را از بین ببرد. وی در آغاز سعی داشت که مسائل محوری مورد نظر فلسطینیان و یا حداقل مساله مرزها را در کنفرانس آتی صلح مطرح کند، اما واکنش های تند نسبت به طرح آزمایشی "حاییم رامون" در زمینه سازش، باعث شد که اولمرت موضع خود را در قبال این مسائل تغییر دهد و علاوه بر کاستن از مفاد سند تفاهم، تنها به ابراز حسن نیت خود به فلسطینیان اکتفا کند. در همین راستا این هفته اخباری مبنی بر اعطای "تسهیلات" جدید به فلسطینیان قبل از برگزاری کنفرانس بین المللی صلح منتشر شده است که به نظر می رسد آزادی تعداد بیشتری از اسرای فلسطینی بخشی از آن ها باشد.
این مواضع اولمرت نشان دهنده این است که وی از فروپاشی ائتلاف خود نگران است و تهدیدات وزرای حزب شاس و لیبرمان مبنی بر خروج از دولت را جدی گرفته است. از همین رو، از بحث درباره مسائل محوری مورد نظر فلسطینیان در کنفرانس بین المللی صلح صرف نظر کرده و با کنار گذاشتن رامون از هیئت مذاکره کننده، نقش اصلی را در این زمینه به "زیپی لیونی" وزیر امور خارجه خود واگذار کرد. اما در همین حال شخصیت های صهیونیستی با تجربه در زمینه روند سازش معتقد هستند که رامون از این مذاکرات کنار گذاشته نشده است بلکه رهبری یک کانال سری را بر عهده گرفته است که با شخصیت های آکادمیک فلسطینی نظیر "حسین آغا" و "محمد الخالدی" مذاکره و در پشت این جریان نیز گروه دیگری فعالیت می کنند.
اما در این میان اولمرت ارزش کمتری برای تهدیدات باراک قائل است و به نظر وی موضع وزیر جنگ این رژیم ضعیف تر از مواضع یشای و لیبرمان است. در شرایطی که روند سیاسی میان "اسرائیل" و تشکیلات خودگردان جریان دارد، امکان کناره گیری حزب شاس از دولت اولمرت پایین است، اما باراک که از اختیارات بیشتری برخوردار است می تواند باعث افزایش مشکلات و تاخیر در اجرای اقدامات ناشی از حسن نیت شود. ولی فشارهای داخلی حزب کار و درخواست آمریکا از این رژیم برای پیشبرد روند سازش باعث کاهش امکان مانع تراشی باراک در مسیر روند سازش می شود و از همین رو است که اولمرت به جای درگیری با شرکای خود در جناح راست، ترجیح می دهد که نسبت به جناح باراک انعطاف نشان دهد.
اولمرت و لیونی سعی دارند (سند) راه حل ملایم تری را به رایس پیشنهاد دهند که به قول معروف نه سیخ بسوزد و نه کباب. در قالب این راهکار قرار است که مسائل محوری مورد نظر فلسطینیان به صورت کلی و بدون پرداختن به جزئیات آنها در این کنفرانس مطرح شود و قبل از کنفرانس پاییز اقداماتی را در قبال فلسطینیان به مرحله اجرا درآورند. علاوه بر این باید به این مساله نیز توجه کرد که کنفرانس بین المللی صلح به منزله نقطه آغاز مذاکرات میان طرفین فلسطینی و صهیونیستی و نه نقطه پایان آن خواهد بود و از سوی دیگر، تلاش خواهد کرد که حکومت ضعیف عباس را تقویت کند و اجازه ندهد که جنبش حماس بر کرانه باختری سیطره پیدا کند. در همین راستا بحث های زیادی بر سر تعیین برنامه زمانی در سند مشترک میان طرفین ایجاد شده است و این سند خواسته طرف فلسطینی است که می تواند باعث ابقای عباس در سمت خود شده و از استعفای وی و در نتیجه ایجاد هرج و مرج در کشور جلوگیری کند.
تنها چیزی که همه مقامات امنیتی و سیاسی "اسرائیل" بر روی آن اجماع نظر دارند این است که عباس و تشکیلات خودگردان قادر به اجرای این توافقنامه نیستند و از همین رو کنفرانس آناپولیس در اظهارات مقامات شرکت کننده در آن خلاصه خواهد شد و نمی تواند هیچ برنامه ای برای آینده ارائه دهد.

نویسنده: الوف بن
نویسنده روزنامه هاآرتص
منبع:مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین

منبع : خبرگزاری فارس