گام‌هائی برای نجات صنعت تعمیر کشتی

کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران که در حمایت از ساخت کشتی همواره پیشقدم بوده این‌بار قصد دارد با مشارکت در احداث شرکت تعمیر کشتی بتواند این صنعت را در کشور متحول کند.
مهندس قاسم نبی‌پور؛ معاون فنی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در نشستی با پیام دریا ضمن اشاره به ویژگی‌های تعمیر شرکت‌های تعمیر کشتی و ابزار مورد نیاز آنها راه‌اندازی شرکت تعمیر ”پرشیا هرمز“ را نوید می‌دهد.
تعمیر کشتی به سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای خاصی نیاز دارد. در دنیا مناطقی را برای تردد کشتی‌ها در نظر گرفته‌اند. دولت ایران نیز جهت تعمیر و یا تجهیز کشتی مناطقی را در نظر گرفته و برای توسعه آن سرمایه‌گذاری کرده است.
در چین، سنگاپور، فیلیپین، مالتا، امارات و اروپا که کشتی‌های بیشتری در رفت و آمد هستند، این صنعت فعال‌تر است. در ایران نیز از حدود ۳۰ سال پیش کشتی‌سازی خلیج فارس با وسعت ۱۰۰۰ هکتار ایجاد شد تا در کنار ساخت کشتی کار تعمیرات آن را نیز انجام دهد.
برای راه‌اندازی یک شرکت تعمیرات کشتی علاوه‌بر سخت‌افزارها باید نرم‌افزارهای ان نیز مهیا شود. تعمیرات کشتی به هزینه بالائی نیاز دارد. علاوه‌بر آن داشتن بودجه کافی برای خرید مواد اولیه، بکارگیری نیروی انسانی متخصص یک ضرورت محسوب می‌شود.
تعمیرات کشتی در کشورهائی موفقیت‌آمیز است که صنعت دریائی آن، در تمام زمینه‌ها با پیشرفت توأم باشد.
یک شرکت تعمیراتی نمی‌تواند تمام تجهیزات مورد نیاز کشتی را به تنهائی فراهم کند. بدین‌ترتیب باید نمایندگانی از کشور سازنده در کنار شرکت تعمیراتی حضور داشته باشد تا بتوان از آنها کمک گرفت. بنابراین شرکت‌های تخصصی در کنار شرکت‌های تعمیراتی ایجاد می‌شوند تا آنها را یاری کنند.
به عبارتی عرضه و تقاضا فضائی را ایجاد می‌کند تا کشتی با کم‌ترین هزینه تعمیر شود. در نتیجه شرکت‌هائی موفق می‌شوند که تمام این مجموعه را در کنار هم دارا باشند.
شرکت‌های زیادی در چین جهت ساخت و تعمیر کشتی تأسیس شده‌اند و مواد اولیه و دستمزد کارگران در آن‌جا بسیار ارزان است. در نتیجه چین بازار تعمیرات دنیا را به خود اختصاص داده است. هم‌چنین در کشورهائی که مناطق آزاد در آنها وجود دارد، رفت و آمد راحت‌تر، مشکلات گمرکی کم‌تر و مقررات و قوانین ورود و خروج نیروهای متخصص خارجی سهل‌تر است. بدین‌ترتیب کشتی‌ها در این کشورها راحت‌تر و با سرعت بیشتر و قیمت کمتر تعمیر می‌شوند.
کشتیرانی‌ها با توجه به نوع تجارت در دنیا، برنامه‌های کشتی‌ خود را به گونه‌ای تنظیم می‌کنند که در آخرین مرحله سفر خود، در جائی‌ توقف کنند که بتوانند کشتی خود را نیز در آن‌جا تعمیر کنند. به این ترتیب از کشتی و وقت خود حداکثر استفاده را می‌برند.
● برنامه‌ریزی
برای آغاز هر فعالیتی، باید با برنامه‌ریزی درست قدم برداشت تا هدف از انجام کار مشخص شود. برای مثال اگر در ایزوایکو ساخت و تعمیر کشتی با هم ادغام شده است، باید دلیل این تصمیم‌گیری و ابزار آن در زمان خود بررسی شود.
گاه پروژه‌ای به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌شود که طی ۱۰ سال به نتیجه برسد. برای رسیدن به نتیجه مجبور نیستیم همه نوع کشتی بسازیم و تعمیر کنیم زیرا می‌دانیم طی این مدت آمادگی لازم از نظر مکانیکی، مالی، تخصصی، قوانین، بازاریابی و ... وجود ندارد.
با توجه به فراهم نبودن امکانات لازم، ساخت و تعمیر همه نوع کشتی، حرف اول را در منطقه زدن و با دنیا رقابت کردن طی یک زمان کوتاه، غیرممکن است.
با این وجود اگر امکانات لازم وجود نداشته باشد می‌توان از تعمیرات روی آب شروع کرد یا کشتی را در حوضچه‌های خشک تعمیر کرد. اما حداقل وجود چند کارشناس در این زمینه ضروری است. نمایندگانی از شرکت‌هائی که نیاز است در تعمیرات زیرآبی از آنها بهره گرفت. به این ترتیب می‌توانیم یک شرکت حرفه‌ای موفق در بخش تعمیرات ادواری کشتی ایجاد کنیم. بنابراین با برآورد هزینه‌های شرکت‌های متخصص، ترتیب نیروی انسانی، رفع نقاط ضعف و هم‌چنین مشخص کردن وضعیت بودجه‌ای و مدیریتی می‌توان پی برد که آیا ایجاد یک کشتی‌سازی مقرون به‌صرفه هست یا خیر؟
در این راستا ابتدا می‌توان به‌جای ساخت کشتی‌های بزرگ از ساخت بارج شروع کرد. سپس شناورهای کوچک و ... را ساخت. از سوی دیگر اگر بودجه لازم و مدیریت با تجربه و موفق وجود داشته باشد، می‌توان با بکارگیری نیروی متخصص و استفاده از سایر شرکت‌ها، یک ساله نیز کشتی‌ساز شد. به‌ عبارتی می‌توان راه ۱۰ ساله را یک ساله طی کرد. چین و کشورهای دیگر نیز از همین سیاست برخوردارند.
امروزه مدیریت و تکنولوژی منتظر بحث‌هائی مانند آموزش نیرو، مدیریت یا بودجه کافی و ... نمی‌ماند. بنابراین می‌توان ظرف یک سال یک کشتی‌ساز یا تعمیرکار خیلی حرفه‌ای شد. این کار به بودجه، برنامه‌ریزی، بکارگیری متخصصان توانا و ... نیازمند است. بنابراین می‌توان مخالف یا موافق شروع کار با تعمیر کشتی بود.
باید از ابتدا هدف مشخص باشد و برای محقق شدن آن تلاش کرد و برنامه‌ریزی نیز باید بر اساس هدف باشد تا بتوانیم مطابق با آن کار کنیم.
● اولویت با شرکت‌های داخلی
تعمیر کشتی در داخل کشور ۱۰۰ درصد به نفع کشتیرانی خواهد بود. اگر تعمیر در داخل کشور صورت گیرد نظارت ناظران ما خیلی بیشتر خواهد بود. علاوه‌بر آن به‌ازاء هر یک کارمند که در بخش تعمیرات، برای ۴ نفر در خارج از این بخش شغل ایجاد می‌شود.
بنابراین تعمیرات کشتی یک زنجیره ارزش افزوده دارد که می‌تواند منطقه بندرعباس و جنوب کشور را متحول کند.
امارات و بحرین ساخت و ساز دریائی را در کشورشان ایجاد کرده‌اند و کشتی‌های منطقه نیز می‌توانند نیازهایشان را در آن‌جا برآورده کنند.
در نتیجه برنامه‌ریزی مدون و عدم مشکلات مالی و مسائل گمرکی و قوانین دست و پاگیر، سهولت و سرمایه‌گذاری خارجی، وجود منطقه آزاد دست در دست هم داده‌اند تا امارات یک منطقه دریائی جهت رفع نیاز کشتی‌های منطقه باشد. بحرین از ابتدا هدفی بزرگ داشته و با برنامه‌ریزی به این نقطه رسیده است. در حال حاضر نیز اهداف بزرگ‌تری دارد و به فازهای جدیدی وارد می‌شود.
جایگاه ایران از نظر جغرافیائی و مسیر کشتی‌ها بسیار بهتر از کشورهای منطقه است اما به دلیل مسائل مالی، مدیریتی، عدم برنامه‌ریزی صحیح و عدم کنترل اهداف اولیه، کار ساخت و تعمیر کشتی در آن به نتیجه نرسیده است.
هم‌اکنون دنیا با کمبود جا برای پذیرش کشتی مواجه است و یارد ایزوایکو نیز هیچ‌گونه سفارشی ندارد.
کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با وجود مشکلات بسیار خود، به شرکت ایزوایکو کمک می‌کند تا روی پای خود بایستد و به اهداف خود برسد. مثلاً ایران ساخت پنج فروند کشتی به ایزوایکو سفارش داده که هنوز هیچ یک تحویل نشده است. خوشبختانه اولین کشتی با ۳ سال تأخیر تا ۲۲ بهمن ماه تحویل داده می‌شود. کشتیرانی تمام هزینه‌های ساخت ۵ فروند کشتی را جلوتر پرداخت نموده تا مشکلی برای آنان پیش نیاید!
ایران در بحث تعمیرات نیز حداقل در سال چندین کشتی به شرکت ایزوایکو واگذار می‌کند. از این طریق نیز کشتیرانی ضررهای بسیاری را متحمل می‌شود. هم‌چنین به دلیل نداشتن تخصص‌های جانبی و تجهیزات کافی، کشتی در موعد مقرر تعمیر نمی‌شود. ما تولیدکننده بسیاری از قطعات و مواد اولیه مورد نیاز کشتی‌ها نیستیم، در نتیجه بسیاری از تجهیزات از خارج وارد می‌شود و قیمت تعمیرات افزایش می‌یابد. به همین دلیل برای تعمیر باید هزینه بیشتری نسبت به یاردهای خارجی حتی یاردهای منطقه پرداخت کنیم.
بسیاری از اوقات نیز به دلیل نبود شرکت‌های تخصصی، کار تعمیرات ناقص انجام می‌شود و کشتی مجبور است برای انجام کامل تعمیرات مجدداً به یاردهای خارجی مراجعه کند.
با وجود ضرر و زیانی که کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران تاکنون متحمل شده است از آن‌جائی که ایزوایکو یک شرکت تعمیراتی و ایرانی است و باید حمایت شود، مدیریت کشتیرانی پرداخت این سوبسیدها را پذیرفته است.
● گام‌های اساسی
کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران قدم‌های بسیار مهمی را برای حمایت از صنعت تعمیر کشتی در کشور برداشته است. ایجاد یک شرکت تعمیراتی به نام ”پرشیا هرمز“ با مشارکت ایزوایکو و با مدیریت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران یکی از این قدم‌هاست. ایم شرکت به ثبت رسیده است در آینده‌ای نزدیک فعالیت خود را آغاز خواهد کرد.
کشتیرانی به مشکلات این صنعت واقف است. اما به دلیل عمل نکردن ایزوایکو به تعهدات خود و حمایت از وجو این صنعت در ایران قدم در این راه گذاشته است. هدف تبدیل این شرکت تعمیراتی به یک شرکت جمهوری اسلامی ایران تعمیراتی استاندارد در منطقه است تا بتواند با آنها رقابت کند. تجهیزات این شرکت باید استاندارد و به روز باشد. امیدواریم به زودی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در این یارد تعمیراتی کشتی‌های خود را تعمیر کند.
این حرکت شاید نقطه آغازی برای حرکت سایر بخش‌های صنایع دریائی از جمله ساخت باشد.
● فقدان متخصص
همان‌طور که می‌دانید در بخش تعمیرات افراد متخصصی وجود ندارند. البته افرادی براساس تجربه مشغول به کار هستند. هدف ”پرشیا هرمز“ تقویت این افراد است. ایجاد انگیزه و حفظ نیروهای خوب و متخصص از دیگر اهداف ماست.
نیروی انسانی مهمترین عنصر پیشرفت یک سازمان است. اگر مدیریت نیروی انسانی در یک سازمان به‌درستی صورت نگیرد آن سازمان بهره‌وری صحیحی نخواهد داشت و افراد متخصص دلسرد می‌شوند و سیستم را رها می‌کنند. این اتفاق در ایزوایکو افتاده است.
با توجه به تجهیزاتی که در حال حاضر در ایزوایکو وجود دارد ”پرشیا هرمز“ نیز همان روند قبلی را طی خواهد کرد. یارد تعمیراتی احتیاج به بازسازی، فراهم کردن تجهیزات جدید جرثقیل و ... دارد که طبق برنامه تکمیل خواهد شد. البته تا رفع کمبودها، کار متوقف نخواهد شد. امیدواریم طی یک سال نقاط ضعف یارد شناسائی و تجهیز شود. در حال حاضر ظرفیت یارد در حد همه کشتی‌های کشتیرانی نیست. بزرگ‌ترین حوضچه شناور و یارد تعمیراتی ایزوایکو تا ظرفیت ۴۰ هزار تن dwt را می‌تواند تعمیر کند. با این وجود درصد خوبی از کشتی‌های کشتیرانی را تعمیر می‌کند.
اگر شرکت بتواند قیمت‌های خود را در سطح منطقه حفظ کند و تمام تجهیزات فراهم شود، در یک سال می‌توان روی حوضچه شناور، ۲۶ فروند کشتی را تعمیر کرد. این امر احتیاج به برنامه‌ریزی دقیق، زمان مناسب و بودجه کافی دارد.
گسترش یارد حتی برای تعمیر کشتی‌های نفتکش و تانکر نیز از دیگر برنامه‌های کشتیرانی است.
با توجه به انواع مختلف کشتی‌های نفتکش، مسافری، شیلات و سایر کشتی‌ها، پتانسیل بالائی جهت تعمیرات در منطقه وجود دارد. با شرکت‌های تخصصی جهت استقرارشان در منطقه صحبت‌هائی شده است. اما هدف این است که این شرکت به یک شرکت تعمیراتی مطرح در منطقه تبدیل شود. اگر این اقدام صورت گیرد افتخارش برای همه خواهد بود.
● وظایف
هدف اصلی معاونت فنی نگهداری کشتی است. تعمیر به موقع کشتی، ارزش و عمر آن را بالا می‌برد. هرچه تعمیرات و رسیدگی به آن کمتر باشد کشتی به سمت فرسوده شدن سوق پیدا می‌کند. شرایط محیطی کشتی، نوع بار، خسارت‌های احتمالی هنگام تخلیه و بارگیری عمر کشتی را کاهش می‌دهد و سرعت فرسودگی را بالا می‌برد.
با توجه به بازرسی‌ کشتی‌ها و قوانین و مقرراتی که هر روز مشکل‌تر می‌شود، کشتی همواره باید مرتب و منظم کار کند و از لحاظ ایمنی و محیط زیستی مشکلی نداشته باشد.
بنابراین با توجه به اهمیت بحث تعمیرات، انتخاب شرکت تعمیراتی نیز دارای اهمیت است. شرکت تعمیراتی باید از نظر کیفیت کار و تخصص سطح خوبی داشته باشد. مواد اولیه‌ای که به کار می‌برد نیز باید مواد خوبی باشند. زمان انجام کار و هزینه نیز بسیار مهم است. زمان و هزینه پائین سبب می‌شود تا رقابت با رقبا افزایش پیدا کند.
در پایان اگر یارد کشتی‌سازی در ایران راه‌اندازی شود کمک بزرگی به کشتیرانی خواهد شد.

منبع : ماهنامه پیام دریا