جنگ قیمت‌ها

تا سال ۲۰۱۰ میلادی، فاصله زیادی میان ظرفیت کشتی‌های جدید و تقاضای بازار به وجود خواهد آمد. تحلیل‌گران مالکان کشتی‌های غربی را اغلب به موش‌های قطب شمال تشبیه می‌کنند. همان جوندگان کوچکی که بدون اندیشه بر روی صخره‌ها به جست‌ و خیز مشغولند، بدون آن‌که از خطرات آن پروائی داشته باشند. یعنی این‌که مالکان کشتی‌ها مایلند همواره و در هر زمان ممکن، بر میزان مالکیت خویش اضافه نمایند. ولی در بازار محدود و فعلی دنیا، کارخانه‌های ساخت کشتی به واسطه افزایش بیش از حد پهلوگاه‌های ساخت کشتی‌، طلیعه‌دار نابودی خویش شده‌اند.
تا پایان سال ۲۰۰۷ میلادی و هم‌زمان با پنجمین سالگرد ورود به دوره نرخ افسانه‌ای کرایه حمل، تحلیل‌گران زنگ‌های خطر را به صدا در خواهند آورد چراکه تا اواخر دهه جاری و هم‌زمان با کاهش جهانی تقاضا برای تغییر تناژ و جایگزین کردن کشتی، ظرفیت انبوه و مازاد کشتی‌های جدید تولید شده مانند بهمن عظیمی سقوط خواهند کرد.
در فاصله سال‌های ۲۰۰۴ الی ۲۰۰۶ میلادی با ورود سازندگان غیرفنی در این عرصه و پروژه‌های عظیم و قیمت‌های سودآور، محتکران و سفته‌بازان زیادی وارد این مجموعه شدند. پیشتاز این اقتصاد نوظهور کشورهائی از قبیل چین، ویتنام، هند و فیلیپین پهلوگاه‌های بی‌شماری را احداث نمودند.
چین که رؤیای صادرات و پیشتازی در این رشته را تا سال ۲۰۱۵ در سر می‌پروراند، می‌تواند تا سال ۲۰۱۰ به ۴۰ میلیون dwt ظرفیت یعنی تقریباً معادل نیمی از کل توان جهانی در سال ۲۰۰۶ میلادی، برسد.
به گزارش تحلیل‌گران مؤسسه تحقیقاتی Clarkson، سرمایه‌گذاران و سیاست‌مداران در حال جهش به سوی صنعت کشتی‌سازی هستند. از سال ۲۰۰۲ میلادی تاکنون، سفارش ساخت کشتی از ۵/۱۱۵ میلیون dwt به ۳۰۰ میلیون dwt رسید. اکنون هزینه آن از ۳۰۰ میلیارد دلار، فراتر رفته است. این بدان معنی است که معادل یک‌سوم کل ناوگان فعلی، طی سه سال و نیم آینده وارد بازار خواهد شد. سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۰۶ میلادی به ۱۳۵ میلیارد دلار رسید یعنی ۳۰ درصد بیشتر از رقم ۱۰۴ میلیارد دلاری سال ۲۰۰۵ است. البته این میزان در سال ۲۰۰۳ میلادی ۳۰ میلیارد دلار بود.
بدین‌ ترتیب یک موج سونامی از ظرفیت کشتی‌های نوساز را هم‌زمان با پایان یافتن سیکل جایگزینی تناژ کشتی‌ها تا اواخر دهه فعلی را باید انتظار کشید.
اما قبل از آن صنعت کشتی‌سازی جهانی شاهد یکی دیگر از شاهکارهای برجسته خود خواهد بود. در سال جاری میزان حجم مبادلات ناوگان تجاری جهان از مرز یک میلیارد تن خواهد گذشت.
کارخانه‌های کشتی‌سازی در سراسر جهان، مشغول انجام سفارش‌های کنونی هستند ولی چگونه می‌توان آنها را در سه سال آینده جایگزین نمود. فرسوی این‌ها، اهمیت رشد تدریجی در تجارت دریائی است. حمل بار در دریا به‌طور میانگین طی سال‌های ۲۰۰۰ الی ۲۰۰۵ میلادی هر سال با ۴ درصد رشد همراه بوده است که از ۲۰۰۵ میلادی تاکنون به رشد ۶ درصد در سال رسیده است.
سفارش‌های بیش از نیاز دهه ۱۹۷۰ میلادی و تحریم‌های غیرنفتی، منجر به ایجاد تنش میان شرکت‌های کشتیرانی و کشتی‌سازان شد که تا دهه ۱۹۸۰ میلادی هم ادامه داشت. اشباع ظرفیت در کارخانه‌ها کاملاً مشهود است و براساس آمارهای گرافیکی، صنعت کشتی‌‌سازی تا سال ۲۰۱۰ به تناژ ۶۰ میلیون dwt در سال نیاز خواهد داشت در حالی‌که کارخانه‌های کشتی‌سازی جهان و در رأس آن، کارخانه‌های آسیائی قادر به تحویل ۱۰۰ میلیون dwt خواهند بود. تا سال ۲۰۱۰ ظرفیت کلی کشورهای عمده از قبیل چین ۴۵/۲۲ میلیون dwt، کره جنوبی ۱۲/۲۹، ژاپن ۸۲/۳۶ و دیگر کشورها۶۷/۱۱میلیون dwt خواهد بود.
البته تا سال ۲۰۱۰ روند جایگزینی به اتمام خواهد رسید. چراکه جوان بودن ناوگان فعلی حمل و نقل نیاز به جایگزینی تا سال ۲۰۲۵ را مرتفع خواهد کرد. بنابراین می‌توان گفت ظرفیت مازاد کارخانه‌های کشتی‌سازی جنگ قیمت‌ها را تا سال ۲۰۱۰ به همراه خواهد داشت. شایان ذکر است زمان ساخت یک کشتی مخصوص حمل گاز مایع ۵/۲ (LNG) برابر زمان ساخت یک کشتی VLCC است. در دهه کنونی ناوگان LNG جهانی به سه برابر یعنی ۳۰۰ فروند رسیده است. با این حال ساخت کشتی‌های مخصوص حمل LNG فراگیر نیست و اکثر سازندگان کشتی تا سال ۲۰۱۰ خود را درگیر ساخت چنین شناورهای غول‌پیکر و پیچیده نخواهند کرد. ولی بی‌شک ساخت انواع کشتی‌های کانتینربر تداوم خواهد داشت. به گزارش مؤسسه بین‌المللی بنادر و لنگرگاه‌ها شمار فعلی ۴۰۰ فروند شناورهای پست پاناماکس به حدود ۶۸۲ فروند تا سال ۲۰۱۰ خواهد رسید.
افزایش ظرفیت همواره مورد علاقه سرمایه‌گذاران بوده است و سه سازنده عمده کره جنوبی یعنی هیوندای، سامسونگ و دوو نیز چنین الگوئی را تعقیب می‌نمایند ولی با توجه به کاهش تقاضا و ساخت کشتی در سال ۲۰۰۷ میلادی به نظر می‌رسد که قیمت کشتی نیز در این سال تحت تأثیر قرار بگیرد. با آغاز سال ۲۰۰۷ میلادی برای اولین بار طی چند سال اخیر، سه شرکت معظم فوق، موفق به افزایش اهداف فروش سالیانه خویش نشدند یعنی این‌که پیش‌بینی می‌شود فروش این سه کارخانه جمعاً به ۳۶ میلیارد دلار برسد که نسبت به ۳۷ میلیارد دلار سال گذشته با کاهش مواجه خواهد بود.
احتمالاً کارخانه‌های کمتر شناخته شده برای نجات خود در چند سال آینده، اقدام به ساخت کشتی‌های کوچک خواهند کرد، چیزی که با روند ۵ سال اخیر در تضاد خواهد بود. از این‌رو با آمدن سال ۲۰۱۰ کارخانه‌هائی که سرگرم ساخت کشتی‌های پاناماکس و کیپ‌سایز بودند احتمالاً مجبور به قناعت و ساخت کشتی‌های کوچک‌تر در پهلوگاه‌های وسیع خویش خواهند شد.

مترجم: اصغر نیک‌عهد
منبع: seatrade

منبع : ماهنامه پیام دریا